به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در مشهد، دویست و پنجاه و چهارمین برنامه سهشنبههای علمی و فرهنگی آستان قدس رضوی با موضوع «روایت انقلاب مشروطه در مشهد و نقش مطبوعات در این رویداد»، با حضور جمعی از مدیران، کارشناسان و محققان سازمان کتابخانهها، موزهها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی و علاقهمندان، سهشنبه در تالار اندیشگاه رضوی کتابخانه مرکزی این آستان مقدس، برگزار شد و در این نشست همزمان با یکصد و نوزدهمین سالروز صدور فرمان مشروطیت، از روزنامه «بهار»، یکی از روزنامههای قدیمی شهر مشهد موجود در گنجینه رضوی رونمایی شد.
هادی وکیلی، دانشیار دانشگاه فردوسی مشهد و پژوهشگر تاریخ، در این مراسم اظهار کرد: قانون، حلقه مفقوده در دوران قاجار بود. بنابراین، وقوع انقلاب مشروطه در دوران قاجار را میتوان پاسخی به این مطالبه قانون دانست.
وی با ذکر برخی از شواهد تاریخی مرتبط با حکمرانی دوران قاجار، ادامه داد: البته در ایران کمتر از پنج سال حکومت مشروطه حکمفرما بود، به عبارتی انقلاب مشروطه فقط مکتوب شد و نتوانست به درستی اجرا شود.
وکیلی همچنین گفت: انقلاب مشروطه در تحلیل محتوا بهویژه از نظر مقدمات فکری و ایدئولوژیک، یک انقلاب ترکیبی است. در حقیقت، در مشروطه نتوانستیم به یک جمعبندی فکری و ایدئولوژیک برسیم.
وی با اشاره به جامعیت و پختگی انقلاب اسلامی در مقایسه با انقلاب مشروطه، افزود: انقلاب اسلامی به سمت ارائه یک الگوی تمدنی درونزا رفت؛ مدلی که توسط متفکران انقلاب اسلامی ارائه شده، در کلیات و مبانی مستقل است و نظیر خارجی ندارد.
جواد نوائیان رودسری، تاریخپژوه نیز در این مراسم با محوریت معرفی شیخ احمد بهار، بیان کرد: شیخ احمد بهار، فرزند مشروطه است؛ چراکه از حدود هجده سالگی وارد فضای مشروطهخواهی شد و در نیم قرن از عمر شصت و هشت ساله خود، به عناصر اساسی که مشروطهخواهان دنبال میکردند از جمله استعمارستیزی و استبدادستیزی، پایبند بود.
وی در ادامه با اشاره به خانواده شیخ احمد بهار و فعالیتهای ادبی وی به عنوان یک شاعر توانمند و همچنین فعالیتهای رسانهای بهار در همکاری با روزنامه سید حسین اردبیلی، گفت: شیخ احمد بهار در سال ۱۲۹۲، چاپخانه خراسان را تأسیس کرد که مبدأ تحرکات بعدی او، شد.
نوائیان رودسری افزود: شیخ احمد بهار در سال ۱۲۹۶ و در بحبوحه قحطی بزرگ در ایران و دوران بحرانی کشور همزمان با جنگ جهانی اول، روزنامه بهار را تأسیس کرد. البته این روزنامه تقریباً در ۱۰ تا ۱۵ درصد ایام در سالهای ۱۲۹۶ تا ۱۳۲۲، منتشر شد.
وی با اشاره به ایام توقیف روزنامه بهار و همچنین تبعید شیخ احمد بهار به عثمانی، بازگشت او پس از یکسال به ایران و انتشار سالنامههای خراسان، بیان کرد: این مشروطهخواه پس از واقعه تاریخی قیام مسجد گوهرشاد در سال ۱۳۱۴، بازداشت شد و پس از سپری کردن ۲۰ ماه زندان در تهران، به وساطت ادبدوستانش آزاد شد.
این تاریخپژوه با اشاره به سایر فعالیتها و سمتهای شیخ احمد بهار و همچنین واگذاری چاپخانه خراسان بهدلیل مشکلات مالی، خاطرنشان کرد: این مشروطهخواه باتجربه که در فضای سیاسی ایران رشد پیدا کرد، بهصورت جدی به دنبال اجرا و تثبیت کردن شعارهای مشروطهخواهی بود، اما در این مسیر، با سدهای محکم بسیاری روبهرو شد.
ابراهیم حافظی، رئیس اداره مطبوعات آستان قدس رضوی همچنین در این مراسم، گفت: روزنامه بهار، یکی از روزنامههای مهم مشهد به شمار میآید که انتشار آن از دوران مشروطه آغاز شد. البته دوران نشر این روزنامه را به دو دوره قاجار و دوره پهلوی، میتوان تقسیم کرد.
وی با تأکید بر تفاوت محتوای روزنامه بهار در این دو دوره تاریخی ایران، افزود: محتوای این روزنامه در سالهای اولیه بهطور کامل ضد استعماری بود. البته در انتشار آن از محتواهای ادبی همچون اشعار طنز شیخ احمد بهار و زبان محلی مشهدی، نیز استفاده شد.
حافظی ادامه داد: علاوه بر محتواهای سیاسی و ادبی، در این روزنامه به اخبار داخلی و خارجی، آداب و رسوم کشورهای مختلف، مباحث تاریخی و فلسفی و قیمت روز اجناس، نیز پرداخته شد چنانکه از این روزنامه میتوان بهعنوان یکی از منابع مهم اطلاعاتی در تحلیل وضعیت اقتصادی دوره قاجار مشهد، استفاده کرد.
وی همچنین بیان کرد: محتوای روزنامه بهار در سالهای ۱۳۰۷ تا ۱۳۱۴، بیشتر در حد یک روزنامه محلی است. البته از این ویژگی روزنامه نیز میتوان در حوزه تاریخنگاری محلی دوره پهلوی اول، استفاده کرد.
نظر شما