به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) به نقل از وب‌سایت کانورسیشن، میشل دو کرتسر، نویسنده مطرح استرالیایی، با رمان جدید خود با عنوان «نظریه و عمل» (Theory & Practice)، موفق به کسب جایزه معتبر ادبی «استلا» در سال ۲۰۲۵ شد. این نخستین بار است که دو کرتسر این جایزه را به دست می‌آورد. اثر تازه او در حال حاضر در فهرست اولیه جایزه «مایلز فرانکلین» نیز قرار دارد.

رمان «نظریه و عمل» که توسط انتشارات «تکست پابلیشینگ» منتشر شده، هفتمین اثر داستانی دو کرتسر است. داوران جایزه استلا این رمان را به سبب «ساختارشکنی فرمی و نگاهی تیزبین به لذت‌ها و هزینه‌های پیچیده زیستن» ستودند. به گفته هیئت داوران، دو کرتسر «در خودداری از نوشتن رمانی که مانند یک رمان خوانده شود، به خواننده هدیه‌ای متفاوت می‌دهد؛ تأملی بر شکاف میان نظریه و واقعیت زیسته».

رمان با روایتی کلاسیک درباره مردی در حال سفر به سوئیس آغاز می‌شود، اما در صفحه دوازدهم با جمله‌ای غافلگیرکننده متوقف می‌شود: «در این لحظه، رمانی که می‌نوشتم متوقف شد». از این نقطه، راوی وارد خاطرات شخصی‌اش می‌شود؛ خاطراتی از دهه ۱۹۸۰ در سنت‌کیلدا، یکی از محله‌های ملبورن، جایی که او دانشجوی کارشناسی ارشد ادبیات انگلیسی است و درگیر رابطه‌ای عاشقانه با دانشجوی مهندسی معدنی به نام «کیت» می‌شود.

دو کرتسر در این اثر، با الهام از آرزوی ویرجینیا وولف برای نوشتن رمانی که مانند مقاله‌ای آمیخته با داستان باشد، به ساختارشکنی فرم کلاسیک داستانی می‌پردازد. او در جایی از رمان به‌صراحت می‌نویسد: «می‌فهمیدم دیگر نمی‌خواهم رمانی بنویسم که مثل رمان خوانده شود» و به دنبال «فرمی بودم که بی‌فرمی و شلختگی را تاب آورد».

این رمان، که به‌ظاهر حجم کمی دارد درون‌مایه‌هایی عمیق و چندلایه را دربرمی‌گیرد: فاصله میان نظریه و عمل، تضاد میان مادران و دختران، شکاف میان آرمان‌های فمینیستی و واقعیت زندگی، و حتی نسبت روشنفکری و خشونت. در بخشی از رمان، راوی از استفاده فرمانده‌ای نظامی از نظریه برای توجیه خشونت سخن می‌گوید و در جایی دیگر، از محدودیت‌های تئوریزه‌کردن مفهوم «نوشتن زنانه» انتقاد می‌کند.

همچنین، کتاب با طنزی تلخ به نقد کسانی می‌پردازد که به نظریه باور دارند، اما در زندگی شخصی از اجرای آن ناتوان‌اند. شخصیت راوی که خود را فمینیست می‌داند، در رابطه با کیت، همدلی با زن دیگر داستان (اولیویا) را کنار می‌گذارد و خواسته یا ناخواسته به بازتولید همان روابط قدرت سنتی تن می‌دهد.

رمان «نظریه و عمل» اثری است که با بهره‌گیری از فرمی ترکیبی – درآمیخته با روایت اول‌شخص، مقاله، نقد ادبی و خاطره‌نویسی – در پی آن است که نشان دهد چگونه نظریه‌ها، حتی آن‌ها که به عدالت و رهایی می‌پردازند، ممکن است در عمل با تناقض روبه‌رو شوند. از همین منظر، این کتاب نه‌تنها یک تجربه ادبی نوآورانه، بلکه واکنشی است به نوعی گسست فرهنگی: از ترجیح دادن «نظر» به «کنش».

میشل دو کرتسر پیش‌تر با دو رمان «زندگی آینده» (۲۰۱۸) و «سفرهایی برای پرسش» (۲۰۱۳) برنده جایزه مایلز فرانکلین شده بود و هر دو اثر در فهرست نهایی جایزه استلا نیز قرار داشتند. رمان قبلی او، هیولاهای ترسناک (Scary Monsters)، نیز با ساختار فرم‌شکنانه خود مورد تحسین منتقدان قرار گرفت.

جایزه استلا (Stella Prize) یکی از معتبرترین جوایز ادبی استرالیاست که از سال ۲۰۱۲ با هدف حمایت از نویسندگان زن و نویسندگان غیر باینری و تقویت حضور آن‌ها در عرصه ادبیات پایه‌گذاری شده است. این جایزه سالانه به بهترین اثر ادبی منتشرشده به زبان انگلیسی، اعم از داستانی یا غیرداستانی، اهدا می‌شود و برنده آن ۶۰ هزار دلار استرالیا دریافت می‌کند. نام این جایزه از «استلا مایلز فرانکلین»، نویسنده تأثیرگذار استرالیایی گرفته شده و تمرکز آن بر آثاری است که از نظر ادبی نوآور، تفکربرانگیز و تأثیرگذار بر فرهنگ و جامعه باشند. جایزه استلا در سال‌های اخیر توجه ویژه‌ای به آثار نوآورانه و نویسندگانی از اقلیت‌های فرهنگی داشته است. فهرست نهایی امسال این جایزه نیز به‌طور کامل شامل نویسندگان زن رنگین‌پوست بود.