خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)؛ در شرایط بحرانی مانند آتش‌سوزی، تجهیزات آتش‌نشانی باید بدون کوچک‌ترین اختلال، عملکردی دقیق، سریع و ایمن از خود نشان دهند. در این میان، شیلنگ آتش‌نشانی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین اجزای سیستم اطفای حریق، نقشی حیاتی دارد. اگر این شیلنگ در لحظه استفاده دچار ترک، نشتی یا پارگی شود، عملاً عملیات اطفا با شکست مواجه خواهد شد.
ایمن از آتش اعتقاد دارد که انتخاب شیلنگ بر اساس استانداردهای معتبر، نه تنها یک انتخاب فنی بلکه یک تصمیم اخلاقی و مسئولانه است. چرا که جان انسان‌ها به این انتخاب وابسته است. در ادامه این مقاله، به‌صورت جامع با استانداردهای شیلنگ آتش‌نشانی در ایران و جهان، ویژگی‌های فنی، معیارهای انتخاب و نکات نگهداری آن آشنا خواهیم شد.
شیلنگ آتش‌نشانی چیست و چرا کیفیت آن اهمیت دارد؟
شیلنگ آتش‌نشانی لوله‌ای انعطاف‌پذیر است که آب یا ماده خاموش‌کننده را با فشار بالا از منبع (پمپ یا هیدرانت) به محل آتش منتقل می‌کند. این لوله باید به گونه‌ای طراحی شده باشد که در مقابل فشار بالا، دمای زیاد، سایش، ضربه، تاب خوردگی و مواد شیمیایی مقاومت داشته باشد.
برخلاف تصور بسیاری از کاربران، همه‌ی شیلنگ‌ها مشابه نیستند. تفاوت بین یک شیلنگ استاندارد و یک شیلنگ بی‌کیفیت در زمان بحران آشکار می‌شود؛ زمانی که مقاومت، انعطاف، سرعت باز شدن و نشت‌ناپذیری اهمیت پیدا می‌کنند.
انواع شیلنگ آتش‌نشانی از نظر کاربرد و ساختار
شیلنگ‌های آتش‌نشانی را می‌توان به چند دسته کلی تقسیم کرد که هر کدام کاربرد خاصی دارند:
۱. شیلنگ پارچه‌ای (Layflat Hose)
این نوع شیلنگ سبک‌وزن و قابل‌جمع‌شدن است، معمولاً از الیاف پلی‌استر با لایه داخلی لاستیکی تشکیل می‌شود و برای مصارف شهری، صنعتی و ساختمانی استفاده می‌شود. انعطاف بالا، فشار کاری مناسب و قابلیت ذخیره‌سازی ساده از مزایای آن است.
۲. شیلنگ لاستیکی تقویت‌شده
در این نوع شیلنگ، یک لایه لاستیکی با نخ‌های پلی‌استر یا سیم فولادی تقویت شده تا در برابر فشار بالا، مواد شیمیایی و گرما مقاوم باشد. اغلب در خودروهای آتش‌نشانی یا محیط‌های صنعتی سخت استفاده می‌شود.
۳. شیلنگ شفاف PVC (برای مانیتورینگ)
این نوع شیلنگ بیشتر در تجهیزات مانیتورینگ یا انتقال کم‌فشار استفاده می‌شود و مقاومت چندانی برای آتش‌نشانی ندارد. از این‌رو برای اطفای حریق مناسب نیست.
استانداردهای بین‌المللی معتبر برای شیلنگ آتش‌نشانی
تولیدکنندگان معتبر دنیا، شیلنگ‌های خود را بر اساس استانداردهای خاصی طراحی و آزمایش می‌کنند. برخی از مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:
NFPA 1961 (استاندارد آمریکا)
این استاندارد توسط انجمن ملی حفاظت از آتش آمریکا (NFPA) تدوین شده و به‌عنوان یکی از معتبرترین اسناد فنی شناخته می‌شود. در این استاندارد مواردی مانند:
حداقل فشار کاری و ترکیدگی
وزن مجاز در واحد طول
پایداری در برابر شعله مستقیم
روش تست‌های آزمایشگاهی
تعیین شده است.
BS 6391 (استاندارد بریتانیا)
استاندارد BS 6391 عمدتاً برای شیلنگ‌های پارچه‌ای بدون پوشش طراحی شده و در اروپا بسیار رایج است. مقاومت در برابر پارگی، باز و بسته شدن سریع، و دوام در شرایط مرطوب از ویژگی‌های این استاندارد است.
DIN 14811 (استاندارد آلمان)
در صنعت آتش‌نشانی اروپا، DIN آلمان یکی از مراجع فنی قابل اعتماد است. این استاندارد برای شیلنگ‌هایی با لایه داخلی و خارجی خاص، تست مقاومت در برابر مواد شیمیایی، گرما، فشار و اصطکاک تدوین شده است.
استاندارد ملی ایران ISIRI 15587
در ایران، استاندارد ملی شماره ۱۵۵۸۷ توسط سازمان ملی استاندارد ایران تدوین شده و مبنای تولید و واردات شیلنگ‌های آتش‌نشانی است. این استاندارد معیارهایی مانند:
فشار اسمی (Working Pressure)
فشار ترکیدگی (Burst Pressure)
وزن در واحد طول
جنس داخلی و خارجی شیلنگ
نوع دوخت و اتصال
مقاومت در برابر اشعه UV، رطوبت، روغن و شعله
را مورد بررسی قرار می‌دهد.
ایمن از آتش بیان دارد که توجه به این استاندارد و اخذ تأییدیه از سازمان آتش‌نشانی محلی، نشانه تعهد تولیدکننده به ایمنی است.
اجزای مهم شیلنگ استاندارد آتش‌نشانی
یک شیلنگ استاندارد باید از اجزای زیر برخوردار باشد:
لایه داخلی: لاستیک EPDM یا TPU مقاوم در برابر آب، بخار، شعله و مواد شیمیایی
لایه تقویت‌کننده: بافته‌شده از الیاف پلی‌استر، نخ فایبرگلاس یا سیم فولادی
لایه بیرونی: پوشش مقاوم در برابر ساییدگی، UV، حرارت و روغن
اتصالات (کوپلینگ): معمولاً از جنس آلومینیوم، برنج یا استیل ضد زنگ با طراحی رزوه‌ای یا فشاری
چگونه یک شیلنگ آتش‌نشانی استاندارد انتخاب کنیم؟
انتخاب صحیح شیلنگ آتش‌نشانی بستگی به فاکتورهای متعددی دارد. ایمن از آتش اعتقاد دارد که رعایت این موارد می‌تواند به انتخابی ایمن، اقتصادی و ماندگار ختم شود:
محیط استفاده: فضای باز یا بسته؟ صنعتی یا خانگی؟
نوع ماده اطفاء: آب، فوم، پودر خشک؟
حداکثر فشار کاری سیستم: به‌ویژه در خودروهای آتش‌نشانی
نوع کوپلینگ و اتصالات مورد استفاده
شرایط نگهداری (دمای هوا، رطوبت، تماس با مواد شیمیایی)
مراقبت و نگهداری از شیلنگ آتش‌نشانی
حتی بهترین شیلنگ‌های آتش‌نشانی نیز بدون نگهداری صحیح دچار خرابی می‌شوند. ایمن از آتش توصیه می‌کند:
شیلنگ‌ها در محیط خشک و به دور از نور مستقیم آفتاب نگهداری شوند
پس از هر استفاده شسته و خشک شوند
کوپلینگ‌ها به‌صورت دوره‌ای روغن‌کاری و بررسی شوند
از پیچ‌خوردگی شدید یا کشیدن ناگهانی خودداری شود
تست فشار هر ۶ ماه یک‌بار انجام شود
اهمیت وجود تاییدیه سازمان آتش‌نشانی
سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری‌ها معمولاً فهرستی از تجهیزات مورد تأیید منتشر می‌کنند. شیلنگ‌هایی که در این فهرست قرار دارند، آزمون‌های فنی و کیفی را گذرانده‌اند. استفاده از این برندها علاوه بر ایمنی، در بازرسی‌های قانونی ساختمان نیز امتیاز محسوب می‌شود.
چرا باید به استاندارد شیلنگ آتش‌نشانی اهمیت داد؟
در پایان باید گفت که شیلنگ آتش‌نشانی، یک ابزار تزئینی یا صرفاً قانونی نیست؛ این وسیله، در لحظه بحران جان انسان‌ها را نجات می‌دهد. از این رو انتخاب آن باید بر اساس معیارهای دقیق فنی، تجربه کارشناسی و رعایت استانداردهای روز جهان انجام شود.
ایمن از آتش بیان دارد که انتخاب درست امروز، یعنی امنیت فردا. اگر می‌خواهید ساختمان یا محل کار خود را به تجهیزات مطمئن تجهیز کنید، از شیلنگ‌هایی استفاده کنید که آزمون زمان، فشار، حرارت و ایمنی را با موفقیت پشت سر گذاشته‌اند.
نظر شما