سرویس هنر خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)؛ سرویس هنر خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)؛ کتاب «خودآموز فیلمسازی» نوشته تام هولدن ترجمه حسین فراهانی است که در غرفه انتشارات ساقی برای اولین بار در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران۱۴۰۴ رونمایی شده است. این کتاب که مبانی فیلمسازی را برای تازه واردان به این رشته آموزش می‌دهد مباحث تخصصی از نوشتن فیلمنامه گرفته تا کارگردانی، فیلمبرداری، صدابرداری، تدوین، و در نهایت نمایش فیلم تمام‌شده را به‌صورت پایه آموزش می‌دهد. خبرنگار ایبنا با مترجم این کتاب در غرفه ساقی به گفت‌وگو نشست.
کتاب «خودآموز فیلمسازی» در مورد چه‌چیزی صحبت می‌کند؟
فکر کنم عنوانش واضح باشد مانند دیگر کتاب‌های خودآموزی که معمولاً بدون استاد آموزش می‌دهد؛ یعنی در وضعیتی که شما دسترسی به استاد ندارید نویسنده سعی می‌کند مطلب را طوری توضیح دهد که بدون حضور استاد شما بفهمید که در فیلمسازی چه باید بکنید. مخاطبان کتاب کسانی هستند که تازه می‌خواهند کارشان را شروع کنند یا در ابتدای راه هستند؛ کسانی که در ابتدای راه هستند ولی مبانی فیلمسازی را نمی دانند.
آیا این کتاب می‌تواند مخاطب را از تحصیلات دانشگاهی بی‌نیاز کند؟
هیچ کتابی به تنهایی شما را از مطالعۀ بیشتر بی‌نیاز نمی‌کند تقریباً در هیچ موضوعی. یعنی هر کتابی در اندازه خودش به شما در هر رشته‌ای و هر موضوعی کمک می‌کند و هیچ کتابی هم کامل نیست. یک کتاب ممکن است یک پله شما را بالا ببرد یا دو پله یا این حدود و هیچ کتابی کل پلکان شما را بالا نخواهد برد. برای پیمودن کل پلکان شما باید تا آخر عمر خودتان را به روز نگه دارید. یعنی نمی‌توانید بگویید که من این کتاب را می خوانم و چیز دیگری برای آموزش لازم ندارم. این کتاب مبانی است و البتۀ نقطۀ شروع و مشوق خوبی است. شما می‌توانید عناوین مباحث این کتاب را نقطه آغاز کار قراردهید.
بنابراین، هیچ وقت هیچ‌کس نمی‌تواند فکر کند من دیگر کامل شده‌ام چه در کار و چه در مسائل دیگر. گذشته این، هنرمند اول باید انسان باشد، و صاحب فکر و اندیشه باشد که با مطالعه و کسب تجربه به دست می‌آید. دانستن فنون فیلمسازی ابتدای راه است بعد باید دید شما چه حرفی برای گفتن دارید. این‌ها مباحثی است که فیلمساز باید روی آن کار کند. ولی کتاب داریم که خوب نوشته شده و کتاب داریم که بد و یا پیچیده نوشته است. اما درباره این کتاب به شما قول می‌دهم که به زبان ساده نکات اساسی بسیاری را که شما در هر ساخت هر فیلمی از نوشتن فیلمنامه تا تولید فیلمتان با آن برخورد می‌کنید مورد بحث قرار داده است و در نوع خودش متنی کامل است. این کتابی است که خریدار را پشیمان نمی‌کند، که بعد به من یا ناشر فحش بدهد. من خیالم از این بابت راحت است.
چطور شد این کتاب را برای ترجمه انتخاب کردید؟
من کتاب‌هایی را که می‌خواهم ترجمه کنم ابتدا به عنوان یک مخاطب کنجکاو می بینم نه به عنوان مترجم؛ کلاً کتابی راکه ببینم برای خود من به عنوان خواننده کنجکاوی برانگیز و جالب است برای ترجمه انتخاب می‌کنم. در نهایت در انتخاب این کتاب هم هدفم اول خواندن آن بوده است. خودم به عنوان کسی که علاقه‌مند به این کار یعنی فیلمسازی است کتاب را خواندم.
البته این اولین کار من در زمینه ترجمه کتاب‌های سینمایی نیست. حدود ۲۰ عنوان کتاب در فیلمسازی و تئاتر و غیره ترجمه کرده‌ام. کتاب دیگری که به لحاظ محتوایی نزدیک به این کتاب است «فیلمنامه کوتاه: فیلم کوتاه از مفهوم تا تولید» است که با ترجمۀ اینجانب در انتشارات سورۀ مهر به چاپ رسیده است. این دو عنوان می‌توانند مکمل هم باشند.
معمولاً مترجمان به سراغ آثار نویسندگان مشهور می‌روند. شما هم همین مسیر را دنبال می‌کنید یا رویکرد متفاوتی دارید؟
واقعیت این است که خیر. برای من محتوای کتاب مهم است، نه صرفاً نام نویسنده. بارها پیش آمده کتابی از نویسنده‌ای ناشناس پیدا کرده‌ام که بسیار جذاب و باارزش بوده و ترجمه‌اش کرده‌ام. ما نویسندگان بسیاری داریم چه ایرانی چه غیرایرانی که شاید ممکن است یک کار نوشته باشند ولی یک کار خوب و عالی نوشته باشند و همان یک اثر بسیار ارزشمند باشد.
مثالی از چنین اثری دارید که روی شما تأثیر گذاشته باشد؟
مثال فراوان می‌شود آورد. ولی برای مثال، به طور اتفاقی برخورد کردم به کتابی با عنوان «The Family»، که زندگینامۀ چالز منسن و دار و دسته‌اش است که در دهۀ ۶۰ میلادی شارون تیت، بازیگر و همسر رومن پولانسکی، فیلمساز، را به همراه چهار پنج نفر دیگر به طرز فجیعی به قتل رساندند. من کار دیگری از نویسندۀ این کتاب، Ed Sanders، ندیدم ولی او همین یک کار را با دقت و جزئیات حیرت‌انگیزی نوشته است با صدها شخصیتی که وارد داستان و از آن خارج می‌شوند با کلی نام و اسامی مستعار، اوقات روز، هفته و ماه سال، و با مکانها و زمانهای بسیار گوناگون و مختلف. دقت و سعی نویسنده در رعایت جزئیات برای ارائۀ تصویری هر چه کاملتر از آدمها و وقایع حیرت انگیز است. به نظرم نمونۀ خوبی برای آموختن زندگینامه‌نویسی است. این کتاب همزمان تصویری انسان‌شناختی، روان‌شناختی، جامعه‌شناختی، و غیره از یک دوران و یک قشر از جامعه با سبک زندگی خاص در جامعۀ آمریکایی ارائه می‌کند.
روند کاری‌تان در ترجمه چگونه است؟ ابتدا کتاب را به ناشر پیشنهاد می‌دهید یا خودتان ترجمه را شروع می‌کنید؟
بستگی دارد. گاهی از همان ابتدا ناشری پیدا می‌شود و کار با حمایت مالی پیش می‌رود. گاهی هم کار را شروع می‌کنم، و در ادامۀ کار دنبال ناشر می‌گردم. گاهی هم ممکن است کار ترجمه به پایان برسد ولی هنوز ناشر پیدا نکرده باشم. اما اگر به کتابی ایمان داشته باشم، حتماً آن را ترجمه می‌کنم، حتی اگر در نهایت به‌سختی بشود آن را منتشر کرد. در نهایت این دیوانگی است که موجب می‌شود شما در مسیر دشوار کارتان همچنان ادامه دهید دیوانگی‌ای که از عشق‌تان به کارتان می‌آید.
در حال حاضر چه آثاری از شما منتشر شده یا در دست چاپ است؟
در حدود یک سال گذشته دو کتاب «ثبت و ضبط تاریخ شفاهی» و «قدرت بازیگری»، در واقع، دو موضوع متفاوت، با همکاری انتشارات سوره مهر منتشر کرده‌ام. این دو عنوان از عناوین مهمی هستند که این اواخر ترجمه کرده‌ام. هر کسی که در کارش به نوعی با مصاحبه سروکار دارد عنوان اولی کاری است که به خوبی به کمکش می‌آید.
در حال حاضر مشغول چه کاری هستید؟
فعلاً روی ترجمۀ یک کتاب دیگر در حوزه خاطره و تاریخ کار می‌کنم. چون تاریخ‌نگاری هم یکی از علاقه‌های همیشگی من بوده است. در واقع این کار، سومین کار من در حوزۀ خاطره و تاریخ است. و البته دومین کار من در این حوزه هنوز منتشر نشده است.
نظر شما