به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا): کتاب «روشنفکران ایرانی و مسئله زبان؛ رویکردهای روشنفکران ایرانی به زبان و زبان فارسی از دوره قاجار تا عصر حاضر» توسط انتشارات «طرح نو»، به نوشته «فرزاد بالو»، در ۶۹۶ صفحه، رونمایی شد.
نویسنده در ابتدای کتاب، چارچوب نظری پژوهش خود را شرح می‌دهد. سپس بحثی در رابطه با تلقی از زیان در جهان قدیم و جدید ارائه می‌دهد. کتاب در پنج بخش به علاوه یک پی‌گفتار، که بحث‌های تحلیلی و انتقادی نویسنده است، تشکیل شده است.
در بخش یکم، با عنوان «رویکرد اصلاح و تغییر خط و الفبای فارسی»، نویسنده به دیدگاه‌های روشنفکران مشروطه‌خواهی چون «میرزا فتحعلی آخوندزاده» و نظرات او در باب اصلاح خط و الفبای فارسی، «میرزا ملکم خان»، «طالبوف تبریزی» و انتقاداتش به جریان سره‌گرایی و «میرزا آقاخان کرمانی»، به تفصیل می‌پردازد.
بخش دوم «رویکرد ناسیونالیستی به زبان فارسی»، ابتدا در باب برساخت‌های گفتمان ناسیونالیستی دوره پهلوی اول بحث می‌شود. سپس به دیدگاه‌های «محمدعلی فروغی»، «سیدحسن تقی‌زاده»، «حسین کاظم‌زاده ایرانشهر»، «احمد کسروی»، «محمدعلی جمالزاده» و «صادق هدایت» در باب زبان فارسی می‌پردازد.
بخش سوم، «رویکرد مارکسیستی به زبان فارسی» نام دارد. آغاز فصل، قرائت مارکسیستی از زبان بررسی می‌شود. سپس دیدگاه‌های «ابوالقاسم ذره»، «تقی ارانی» و «احسان طبری» به تفصیل بررسی می‌شوند.
بخش چهارم «رویکرد بازگشت به خویشتنی به زبان (حفظ زبان و خط موجود)» است. در این بخش دیدگاه‌های «فخرالدین شادمان»، «جلال آل‌احمد»، «علی شریعتی» و «سیدحسین نصر» مورد واکاوی نویسنده قرار می‌گیرد.
بخش پنجم و پایانی، «رویکرد فلسفی به زبان» نام دارد. این بخش مباحث و دیدگاه‌های «احمد فردید»، «رضا داوری اردکانی»، «داریوش شایگان»، «آرامش دوستدار»، «جواد طباطبایی» و «داریوش آشوری» در رابطه با زبان، بررسی و تحلیل می‌شوند.
به نوشته ناشر دغدغه اصلی کتاب نشان دادن سیر تطور و دگردیسی نوع تلقی از زبان در بزنگاه‌های تاریخی در هندسه معرفتی روشنفکران ایرانی، از دوره قاجار تا عصر حاضر است. به بیان دیگر، بررسی چرایی و چگونگی چرخش تاملات زبانی روشنفکران ایرانی ناظر بر گفتمان مسلط و اپیستمه و صورت‌بندی دانایی و فضای معرفتی هر عصر از وجهی زبان‌شناختی و ابزارانگارانه به دیدگاهی هستی‌شناسانه و فلسفی، از نگاهی ستایشگرانه به زبان فارسی تا مواجهه انتقادی با آن است.
نظر شما