سرویس هنر خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)؛ در بیست و دومین قسمت از برنامه «اکنون»، اثری در مرکز توجه قرار گرفت که سال‌هاست خوانندگان و تماشاگران را در سراسر جهان مجذوب خود کرده است؛ نمایشنامه «خرده جنایت‌های زناشوهری» نوشته اریک امانوئل اشمیت، نویسنده نام‌آشنای فرانسوی-بلژیکی، موضوع گفتگوی این برنامه بود. شهلا حائری، نویسنده و مترجم این اثر، در این نشست حضور داشت و از تجربه ترجمه، جذابیت‌های متن و پیچیدگی‌های روابط انسانی سخن گفت.
نمایشنامه «خرده جنایت‌های زناشوهری» که نخستین بار در سال ۲۰۰۴ منتشر شد، از موفق‌ترین آثار اشمیت به شمار می‌آید و تاکنون اجراهای متعددی در کشورهای مختلف داشته است. این اثر نه‌تنها یک نمایشنامه بلکه به تعبیری یک رمان کوتاه در قالب دیالوگ دو نفره است؛ روایتی صمیمی و پرکشش که پیچیدگی ذهن انسان و روابط زناشویی را با نگاهی فلسفی و روان‌شناسانه کاوش می‌کند.
در داستان، ژیل مردی است که بر اثر حادثه‌ای غیرمنتظره حافظه خود را از دست می‌دهد. همسرش لیزا، او را به خانه می‌آورد و تلاش می‌کند با یادآوری خاطرات مشترک، ذهن او را به گذشته بازگرداند. اما هرچه داستان پیش می‌رود، مخاطب درمی‌یابد که همه‌چیز به این سادگی نیست؛ روایت لیزا گاه شک‌برانگیز می‌شود و خواننده یا تماشاگر دچار تردید می‌شود که آیا لیزا حقیقت را می‌گوید یا تصویری تحریف‌شده از زندگی‌شان ارائه می‌دهد؟ آیا اصلاً لیزا همسر واقعی ژیل است؟ اشمیت با مهارت، بازی ذهنی میان حقیقت و دروغ، عشق و نفرت، فراموشی و یادآوری را به صحنه می‌آورد.
شهلا حائری در این برنامه تأکید کرد که ترجمه چنین متنی، تنها معادل‌سازی واژه‌ها نیست بلکه تلاشی برای انتقال لحن ظریف و موقعیت‌های پیچیده‌ای است که اشمیت خلق کرده است. او گفت: «این نمایشنامه در ظاهر ساده است اما لایه‌های پنهان بسیاری دارد. آنچه مرا برای ترجمه آن ترغیب کرد، توانایی نویسنده در طرح پرسش‌های بنیادین درباره عشق، حقیقت، اعتماد و زندگی مشترک بود؛ مسائلی که هر انسانی در طول زندگی با آن‌ها روبرو می‌شود.»
حائری افزود که اثر اشمیت نه فقط برای خوانندگان بلکه برای هر کسی که در یک رابطه عاطفی یا زناشویی قرار دارد می‌تواند آموزنده و تأمل‌برانگیز باشد. «او به ما نشان می‌دهد که حقیقت در روابط انسانی همیشه روشن و بی‌ابهام نیست و گاه هر دو طرف ناخواسته یا آگاهانه بخشی از واقعیت را پنهان می‌کنند یا تغییر می‌دهند.»
ردی از اقتباس سینمایی و نمایشییکی از نکات مهم درباره «خرده جنایت‌های زناشوهری» حضور پررنگ آن در عرصه اقتباس نمایشی و تصویری است. این نمایشنامه تاکنون در تئاترهای متعددی در فرانسه، آلمان، ایتالیا و دیگر کشورها روی صحنه رفته و مورد استقبال قرار گرفته است. افزون بر آن، نسخه سینمایی این اثر نیز در سال ۲۰۱۷ به کارگردانی الکساندر آکاد ساخته شد که با بازیگران مطرح فرانسوی، روایت صمیمی و پیچیده اشمیت را به پرده نقره‌ای برد. این اقتباس تصویری نیز همانند متن اصلی، موفق شد نگاه منتقدان و تماشاگران را جلب کند و بار دیگر نشان دهد که داستان اشمیت ظرفیتی فراتر از صفحات کتاب دارد. در ایران نیز بارها این متن توسط کارگردانان تئاتر اجرا شده و توانسته مخاطبان را با موضوعات عمیق روابط انسانی درگیر کند.
در پایان برنامه، شهلا حائری توصیه کرد کسانی که به موضوعات روانشناسی روابط، ادبیات نمایشی و اقتباس‌های سینمایی علاقه دارند، این کتاب را از دست ندهند. او گفت: «این متن کوتاه اما تأثیرگذار، خواننده را وامی‌دارد که درباره خودش، روابطش و حقیقت زندگی‌اش دوباره بیندیشد. همین کافی است تا اهمیت آن را درک کنیم.»
علاقه‌مندان می‌توانند کتاب «خرده جنایت‌های زناشوهری» ترجمه شهلا حائری را تهیه و مطالعه کنند تا با دنیای ظریف و چالش‌برانگیز اریک امانوئل اشمیت بیشتر آشنا شوند.
نظر شما