محمدرضا برزگر، نویسنده، پژوهشگر و هنرمند موسیقی کتول در گفتوگو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در علیآباد کتول بیان کرد: کتاب «فرهنگنامه موسیقی کتول»، تازهترین تجربه قلمی پژوهشیام در ۶۷۸ صفحه مصور و در قطع وزیری به صاحبامتیازی شهرداری و شورای اسلامی شهر علیآباد کتول، توسط انتشارات چاپکو در ۵۰۰ جلد گردآوری و روانه بازار نشر شد.
وی ضمن قدردانی از تمامی مشاوران علمی اثر و همیارانش در پژوهشهای میدانی و همکارانش در نتنویسی، طراحی جلد و حروفنگاری و صفحهآرایی و عکس، گفت: این کتاب در ۱۴ فصل تألیف شده و جا دارد که از بید خوانان، لالایی خوانها، شادمانه خوانها، نوروز خوانها و تمامی نوازندگانی که در مسیر تألیف این اثر پژوهشی من را یاری کردند، قدردانی کنم.
برزگر درباره عناوین فصول کتابش عنوان کرد: خاستگاه و ساختار موسیقی کتول و آیین بیدخوانی، کار آواها، لالاییها، شادمانهها، ترانههای بهاری و نوروز خوانی، سوگ، منظومهها، آوازهای مذهبی، آیینها، آوازها و نقلهای غیربومی رایج، موسیقی سازی بیکلام منطقه کتول، سازها و خنیاگران کتول، آشنایی با شاعران پیشکسوت کتول و تصاویری از قبور برخی از هنرمندان موسیقی کتولی، بخشهایی از این اثر را تشکیل میدهند.
وی سپس درباره موسیقی کتولی عنوان کرد: موسیقی کتولی، حکایت امروز و دیروز نیست. حکایت آلام، آرزوها، دغدغهها، شادیها، غمها و روح بلند و سخاوتمند مردمی است که با گویش ویژه خود و با لهجه شیرینی که گویای اصالتشان است، بیان میشود.
برزگر ادامه داد: انسانهای با احساسی که با شنیدن «کلّه کَشِ کتولی» اشک در چشمانشان سرازیر میشود و گویی نگفتههایشان در این آواز تجلییافته است و با شنیدن دوبیتیهای زیبایش، شادی روحافزا در وجودشان جریان مییابد.
وی در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به اینکه اگرچه بهدرستی نمیتوان تاریخ معینی برای پیدایش موسیقی ذکر کرد، گفت: اما همگونی آن با فرهنگ موسیقی ایرانی نشاندهنده قدمت آن در این منطقه است و از نشانهها و علائم این هنر میتوان به اصالت و دیرینگی آن پی برد. هرچند سیر تحول تاریخ موسیقی کتول و جایگاه اجتماعی و نقش فرهنگی آن از جنبههای گوناگون همچنان ناشناخته باقیمانده و این موسیقی همانند هر پدیده اجتماعی میتواند از زوایای متعددی مورد بررسی قرار بگیرد.
وی افزود: موسیقی منطقه کتول بنمایهای بکر و ناب است از نغمات آسمانی که از وجود بیادعاترین هنرمندان کتولی برمیخیزد. این نوع موسیقی از ژرفای زندگی پرفرازونشیب قومی برخاسته است که از طلوع تا غروب یک روز پرتلاطم آنها را به تصویر میکشد.
مؤلف کتاب «فرهنگنامه موسیقی کتول»، ادامه داد: موسیقی کتولی، محیط طبیعی را به یاری میگیرد و از ابتدا و تا انتهای زندگی قوم کتول، همه لحظهها و دغدغههای این قوم را با زیبایی هر چه تمامتر روایت میکند.
وی افزود: محیط طبیعی، تأثیر بسزایی در هنر مردمان این منطقه خصوصاً موسیقی داشته و انعکاس طبیعت را در فرهنگ، مذهب، دین و عرفان میتوان جستجو کرد و مسائل اجتماعی همسو با محیط جغرافیایی در قالب منظومهها و حکایتهای دلنشین بیان شده است.
برزگر با اشاره به اینکه تحولات تاریخی و وقایعی که در طول تاریخ منطقه رخداده هماهنگیهای زیادی با روحیه افراد در محیطی که رشد و نمو کرده، داشته است، افزود: برای نمونه، در منظومه «عباس گالش»، روحیه ظلمستیزی چوپانی را به تصویر میکشد که در محیط اطراف خود با آن همه زیبایی و زندگی در کمرکش کوهها و دشتها، همچون کوهی استوار در برابر ظلم به مقابله برمیخیزد و جانش را برای نجات مردم خود فدا میکند.
وی در ادامه درباره وضعیت موسیقی کتولی گفت: خوشبختانه موسیقی کتولی به علت ایجاد شرایط مناسب اجتماعی در سالیان اخیر، امکان رشد و شکوفایی نسبی یافته که نشانههای آن را میتوان با ظهور استادان به نام و حضور گروههای موسیقی این منطقه در جشنوارهها و کنگرههای مختلف موسیقی در داخل و خارج کشور مشاهده کرد. همچنین شکلگیری نهایی فرمها و ثبات تدریجی موسیقیِ سازی و آوازی ناحیه کتول، نمود روشنی از این شکوفایی و نمو است.
برزگر با اشاره به اینکه این کتاب حاصل بیش از ۳۰ سال تجربه او از دوران نوجوانی و زمان شاگردی تا به امروز است، گفت: امید و انتظار دارم اهالی فرهنگ و هنر و موسیقی با مطالعه دقیق و موشکافانه آن، دیدگاهها، نقدها و پیشنهادهای راهگشا و دلسوزانه خود را ارائه کنند تا در تدوین و چاپ دیگر بار آن، بر غنایش افزوده شود.
به گزارش ایبنا، محمدرضا برزگر در ۱۸ بهمنماه ۱۳۵۴ در شهرستان علیآباد کتول دیده به جهان گشود و از نوجوانی با علاقه فراوان به فرهنگ و هنر کتول به خوشهچینی در باب موسیقی این خطه از سرزمین مادری خود پرداخت.
وی سرپرست گروه موسیقی «نجوای کتول» است و در کنار اجراهای متعدد ملی و بینالمللی و داوری در رویدادهای مختلف، از او کتاب دیگری با عنوان «اورشم» در سال ۱۳۸۷ توسط انتشارات نوروزی گرگان روانه بازار نشر شده است.
نظر شما