به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، نازنین جوادپور، مترجم و ناشر کتاب آشپزخانه ترکیه در مراسم آیین رونمایی کتابش «آشپزخانه ترکیه - اشتراکات فرهنگی غذایی ایران» که شنبه ۲۲ اردیبهشت در سی‌وپنجمین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب با حضور عارف بیلکین – عضو هیئت علمی دانشگاه ساکاریا، اوموت باشار معاون فرهنگی سفیر ترکیه در ایران، نازیلا جوادپور مدیر آژانس سلجوق و ناشر و مترجم کتاب و سمیرا جنت دوست نویسنده و آشپز ۵ دوره جهان برگزار شد، گفت: زمانی که ترجمه کتاب آشپزخانه ترکیه آغاز شد متوجه اشتراکات زیادی در بحث فرهنگ غذایی شدیم، موضوعی که نشان‌دهنده آن است که با کار بیشتر می‌توان به نکات و اشتراکات بیشتری پی برد.

جوادپور: قلم‌های می‌تواند کشورها را به هم نزدیک کند

نازیلا جوادپور که خود علاوه بر مدیریت آژانس سلجوق ناشر و نویسنده این کتاب هم است در ابتدا بیان کرد: افتخار آن را دارم که قلم به دست می‌گیرم. من پیشتر فعالیتم در بخش ترجمه نسخ خطی و کتب تاریخی بود و این کتاب نخستین تجربه من در زمینه آشپزی است، دلیل آن هم که سراغ این کتاب رفتم آن بود که خود شخص وزیر فرهنگ ترکیه پیشنهاد چاپ کتاب به فارسی را داد و زمانی که کار را آغاز کردم متوجه اشتراکات قابل توجه‌ای در این زمینه شدم.

او افزود: ما توانستیم به نتایج فرهنگی خوبی برسیم و خوشبختانه حالا هم روند خوبی ایجاد شده که می‌تواند بیشتر نشان‌دهنده اشتراکات باشد. به طور مثال ما ۲ سال پیش تنها ۲ ناشر در نمایشگاه بین‌المللی ترکیه بودیم، اما حالا این تعداد بیشتر شده است و دقیقاً نسبت به قبل هم کتاب‌های بیشتری در به زبان فارسی و ترکی در حال ترجمه است.

ناشر کتاب ادامه داد: اشتراکات فرهنگی بسیار زیاد است، این قلم‌ها است که ۲ کشور را به هم نزدیک می‌کند، خیلی خوشحالم که در این نشست بودم و خیلی مشتاقم که از آشپزی ایرانی هم کتابی در ترکیه ترجمه کنم.

بیلکین: غذاهای ترکان پس از آشنایی با ایرانیان سر و شکل گرفت

عارف بیلکین که خود یکی از مورخان برتر ترکیه هم محسوب می‌شود سخنانش را این طور آغاز کرد: چندی پیش و در سال ۲۰۲۱ کتابی در خصوص فرهنگ غذایی ترکیه منتشر شد که پس از مدتی در دیگر کشورها هم به چاپ رسید، این کتاب که در خصوص غذاهای ترکیه‌ای بود نقش به سزایی در معرفی غذای ترکیه به جهان دارد و پس از چاپ به زبان اسپانیایی و انگلیسی فرهنگ غذایی کشور ترکیه بهتر از قبل در جهان شناخته شد.

او افزود: پس از چاپ این کتاب به زبان فارسی متوجه شباهت‌های بسیار زیادی در فرهنگ غذایی ایران و ترکیه شدیم که بسیار قابل توجه بود. پیش از انتشار این کتاب، فرهنگ شناخته شده غذای ترکیه در جهان تنها به باقلوا و دونر خلاصه می‌شد.

عضو عالی وزارت فرهنگ و آموزش ترکیه در ادامه افزود: زمانی که ترکان از آسیای میانه به آناتولی مهاجرت می‌کردند برای مدتی هم در ایران ساکن شدند و همین باعث شد تا اشتراکات فرهنگ غذایی به وجود بیاید، زمانی که ترکان با فرهنگ آشپزی ایران آشنا شدند سطح آشپزی ترک‌ها هم بیشتر شد، ترکان وقتی در آسیای میانه حضور داشتند فرهنگ غذایی ساده داشتند که تنها به لبنیات و گوشت خلاصه می‌شد، اما وقتی آن‌ها با فرهنگ غذایی ایران آشنا شدند فرهنگ غذایی‌شان را ارتقا دادند و به سطح بالاتری در غذا رسیدند، به همین دلیل بود که در دوره سلجوقی و عثمانی نام بسیاری از غذاها که در آناتولی خورده می‌شد هم فارسی بود.

بیلکین ادامه داد: قبل از سفر به ایران وقتی از یکی از دوستان و استادان ایرانی حاضر در ترکیه پرسیدم که تفاوت‌های غذایی میان ایران و ترکیه چیست نتوانست تفاوتی پیدا کند، شاید تنها تفاوتی که ما در غذاها مشاهده کردیم آن بود که در ایران کمتر غذاهایی را داریم که صرفاً با روغن زیتون تهیه شوند در صورتی که در ترکیه اینطور نیست. اگر بخواهم از شباهت‌ها بگویم ساعت‌ها زمان می‌برد، اما نمونه‌های جالبی هم داریم که رفته رفته به بخشی از فرهنگ غذایی دو کشور تبدیل شده است، از جمله آن در ترکیه زعفران پلو است که در ایران وجود داشت و رفته رفته به ترکیه آمد و به یکی از غذاهای ترکان بدل شد. این می‌تواند نشان دهنده فرهنگ مشترک باشد.

عضو هیات علمی دانشگاه ساکاریا درباره شباهت سفره غذایی ایران و ترکیه هم عنوان داشت: وقتی بخواهیم مقایسه‌ای بین سفره‌های ایرانیان و ترکان ترکیه داشته باشیم می‌بینیم که اقلامی مثل برنج، گوشت، مرغ، سالاد و سوپ‌ها مشترکند، تا جایی هم که می‌دانم ایرانی‌ها علاقه زیادی به قهوه ترک دارند و تا جایی هم که می‌دانم سال قبل یک سریال با نام قهوه ترک هم در ایران ساخته شد.

او افزود: ما می‌توانیم ساعت‌ها درباره قهوه صحبت کنیم، اما نکته مهم آن است که قهوه تنها یک نوشیدنی نیست، بلکه فرهنگی دارد. همان طور که می‌دانید در دوره عثمانی قهوه و قهوه خانه از ترکیه به دیگر نقاط اروپا و جهان رخنه کرد و در اندک زمانی قهوه خانه‌هایی مشابه آنچه در عثمانی بود هم در اروپا شکل گرفت. اما امروز بر خلاف قبل کافه‌ها به ترکیه سرازیر شده است و جای قهوه خانه را گرفته است که البته این موضوع در ایران هم قابل مشاهده است. فکر می‌کنم باید تدابیری بیاندیشیم و در این خصوص تصمیم‌هایی بگیریم.

بلیکین با اشاره یه یک مثال جالب غذایی به اشتراکات فرهنگی که غذا می‌تواند به وجود بیاورد اشاره کرد. او در این خصوص بیان کرد: در خصوص اشتراکات فرهنگی به خصوص غذا همان‌طور که پیش‌تر هم گفتم می‌شود ساعت‌ها حرف زد، اما می‌خواهم نکته جالبی درباره یک غذا بگویم که برای همه ما آشناست و آن هم زولبیا است. همان طور که می‌دانید زولبیا با نام‌های متفاوتی در فرهنگ هند، ایران و عرب شناخته می‌شود، مثلاً تا جایی که می‌دانیم زولبیا در ایران به عنوان شیرینی ماه مبارک رمضان شناخته می‌شود، نکته جالب اینجاست که در سفر قبلی ام به ایران زولبیا را تهیه کردم متوجه شدم این همانی است که در مصر، پاکستان و حتی اندونزی هم مصرف می‌شود.

او افزود: زولبیا در کشورهای عربی با نام جلبی شناخته می‌شود و در بسیاری از کشورهای دیگر هم وجود دارد، حتی ۱۰۰ سال پیش هم در ترکیه و باکان شناخته شده بود، اما حالا فراموش شده است، با این حال همچنان هنوز در دیگر کشورها وجود دارد، این مسئله به خوبی نشان دهنده آن است که تبادل فرهنگی همواره بدون هیچ حد و مرزی صورت می‌گیرد.

جنت دوست: اشتراک غذایی زیادی با ترکیه داریم

در ادامه این مراسم سمیرا جنت دوست که خود از آشپزهای نمونه ایرانی و نویسندگان این حوزه است صحبت‌هایش را این‌طور آغاز کرد: زمانی که این کتاب را دیدم به نظرم یکی از بهترین کارهای صورت گرفته در این زمینه بود، نکته جالب توجه برای من نام‌های مشترک برخی غذاها در فرهنگ ایران و ترکیه مثل پلو، کوفته و کباب بود.

او افزود: من مدرس آشپزی از سازمان جهانی هستم و تاکنون هم ناشر ۷ کتاب آشپزی بودم که ۵ اثر آن موفق به کسب بالاترین نشان از سازمان جهانی و کشور فرانسه شده است؛ بنابراین به این حوزه تسلط دارم و می‌دانم که این اشتراکات بسیار جالب و البته مهم است. صحبت‌هایی که شنیدم برایم جالب بود من خود در یکی از آثارم به نام آشپزی ملل نوشتم ما اشتراکات زیای با کشورهای همسایه داریم که از جمله آن‌ها با کشورهای ترکیه، هند و کشورهای عربی است. غذاهای ترکیه همیشه عالی بوده و در حال پیشرفت است.

مدرس آشپزی ادامه داد: ما نوشته‌ای از باستان نداریم، اما می‌دانیم در دوره کوروش و داریوش هخامنشی مطبخ شاهی وجود داشته است که برای همه مردم چه اشراف و چه مردم فرودست غذا تهیه می‌کرده است، ما از آن دوره به خوبی راه حفظ مواد غذایی را بلد بودیم و همواره هم در طول تاریخ روش پخت غذاهایمان را به روز می‌کردیم، اما حالا مدت طولانی است که متاسفانه پیشرفت غذایی ما متوقف شده است و به طور مثال حالا کباب یا قرمه سبزی را طبخ می‌کنیم و می‌خوریم که ۱۰۰ سال پیش هم همین بوده است، با این تفاوت که دیگر ما مردمان گذشته نیستیم و برخلاف قبل در خانه‌های آپارتمانی زندگی می‌کنیم و بیشتز از قبل بی تحرک هستیم.

جنت دوست افزود: باعث افتخار است که زمانی امپراطوری‌ای داشتیم که کشورهای ترک زبان و عرب زبان بخشی از ما بودند و حالا هم فرهنگ غذایی ما را دارند، من در پایان بابت این کتاب خوب و توضیحات آن از کسانی که در این راه زحمت کشیدند تشکر می‌کنم.

در پایان این مراسم رونمایی هم تعدادی از حضار سوالات جالبی را درباره فرهنگ غذایی، برخی موارد مشترک و … از سخنرانان مراسم مطرح کردند.