به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)؛ داستان، رمان و شعر قالب‌های ادبی هستند که در روزهایی که دقیقا نمی‌دانیم چه تاریخی در دل بشریت بوده‌اند، ساخته و پرداخته شده‌اند. شاید در روزهایی که بچه‌ها از حوادث طبیعی مانند سیل، زلزله و طوفان می‌ترسیدند مادران در خود جوشیدند و ترانه‌هایی خواندند تا بچه‌هایشان آرام بگیرند. شاید در شب‌هایی که مردان از شکار باز می‌گشتند در جمع خانواده و قبیله می‌آمدند و داستان شکارهایی را که کرده یا نکرده‌اند تعریف می‌کردند: البته داستان‌هایی پرآب‌وتاب. دقیقا نمی‌دانیم ادبیات داستانی و شعر در کدام نقطه تاریخ زاده شدند؛ اما بر هیچ‌کس پوشیده نیست که چقدر در شکل‌گیری شخصیت، هویت و اندیشه انسان‌ها در طول تاریخ نقش داشته‌اند. هنوز هم پس از قرن‌ها، مردم داستان می‌خوانند و شعر می‌سرایند؛ زیرا این قالب‌های ادبی گاهی از بُعد سرگرمی خود فراتر می‌روند و رسانه‌ای برای آگاهی‌بخشی و تغییر و تحولات اجتماعی و سیاسی می‌شوند. نمونه‌های آن در کتب تاریخی و بررسی‌های تحولات جوامع بشری موجود است. هنوز هم ما داستان می‌خوانیم و به اشعار شاعران گوش می‌دهیم تا لذت ببریم و یاد بگیریم؛ چون ادبیات، دنیای لذتِ یادگیری یا یادگیری‌های لذت‌بخش است.

یک‌سال بر تاریخچه خریدوفروش کتاب در بازار کتاب ایران افزوده شد. سال ۱۴۰۱ فرازونشیب‌های مختلفی را از سر گذرانده که بر حوزه کتاب نیز تأثیر گذاشته است. نوسانات در حیطه کاری ناشران، کتاب‌فروشی‌ها، مؤلفان و مترجمان شاید همیشگی است؛ ولی امسال شاهد نوسانات پررنگ‌تری بوده‌ایم. با وجود این مسئله، هنوز هم کتاب‌ها تولید شده و به فروش می‌رسند. حتی اگر باز هم اعداد و ارقام انتشار و خرید کتاب پایین‌تر بیاید ما به نوبه خود، دوباره این وظیفه را احساس می‌کنیم که ببینیم مردم و مخاطبان حوزه کتاب طی یک‌سال، بیشتر به سراغ چه آثاری رفته‌اند؛ بنابراین به سراغ تعدادی از کتاب‌فروشی‌های کشور رفته‌ایم تا این موضوع را بررسی کنیم.

در جمع‌آوری داده‌های این گزارش سعی شده است جامعه آماری متنوعی از سلایق فکری و منطقه جغرافیایی در نظر گرفته شود؛ زیرا هم نگاه فراپایتختی به بازار کتاب مهم است و هم توجه به انتخاب مطالعه مردم در سراسر کشور. بر اساس این دغدغه، آمار پرفروش‌های ادبیات بزرگسال در کتاب‌فروشی‌های زیر جمع‌آوری شده است: شهر تهران (ثالث، اسم، بوک‌لند و کتابستان)، شهر قم (دنیای کتاب)، شهر مشهد (کتاب‌فروشی پردیس و به‌نشر)، شهر اصفهان (شهرکتاب)، شهر تبریز (شهرکتاب)، شهر شیراز (پاتوق کتاب)، شهر بندرعباس (کتاب‌فروشی بوک‌تاب)، شهر اهواز (کتاب‌فروشی محام)، شهر ساری (شهرکتاب) و شهر رشت (کتاب‌فروشی آسمان).
 

کتاب‌فروشی ثالث تهران

رتبه	عنوان	نویسنده/مترجم	ناشر
1	قاضی	ایوان کلیما/ فروغ پوریاوری	ثالث
2	من تنها زن صحنه بودم	مری بندیکت/ گلی نژادی	ثالث
3	کتابخانه نیمه‌شب	مت هیگ/ امین حسینیون	ثالث
4	روزگار رفته	سوتلانا الکساندرونا الکسیویچ / فروغ پوریاوری	ثالث
5	هر چه باداباد	استیو تولتز/ پیمان خاکسار	چشمه

 

کتاب‌فروشی اسم تهران

رتبه	عنوان	نویسنده/ مترجم	ناشر
1	مغازه خودکشی	ژان تولی/ احسان کرم‌ویسی	چشمه
2	تکه‌هایی از یک کل منسجم	پونه مقیمی	بینش نو
3	وجود	فاضل نظری	سوره مهر
4	مثل خون در رگ‌های من	احمد شاملو	چشمه
5	احضاریه	علی مؤذنی	اسم

 

کتاب‌فروشی بوک‌لند تهران

رتبه	عنوان	نویسنده/ مترجم	ناشر
1	آخرین روز یک محکوم	ویکتور هوگو/ بنفشه فریس‌آبادی	چشمه
2	آرامش	آلن دوباتن/ محمد کریمی	کتابسرای نیک
3	درباره معنی زندگی	ویل دورانت/ شهاب‌الدین عباسی	نشر پارسه
4	ایکیگای	هکتور گارسیا و فرانچسک میرالس/ گلی نژادی	ثالث
5	کیمیاخاتون دختر رومی	موریل مائوفروی/ مهران قاسمی	ثالث

  

کتاب‌فروشی کتابستان تهران

رتبه	عنوان	نویسنده/ مترجم	ناشر
1	حیدر	آزاده اسکندری	کتابستان معرفت
2	رویای نیمه‌شب	مظفر سالاری	کتابستان معرفت
3	نیروی حیات	آنتونی رابینز/ جمعی از مترجمان	آلاچیق
4	بی‌دردسر	گرگ مک‌کیون/ عرفان حسن‌زاده	آلاچیق
5	چایت را من شیرین می‌کنم	زهرا بلنددوست	کتابستان معرفت

 

کتاب‌فروشی دنیای کتاب قم

رتبه	عنوان	نویسنده/ مترجم	ناشر
1	سمفونی مردگان	عباس معروفی	ققنوس
2	سووشون	سیمین دانشور	خوارزمی
3	کتابخانه نیمه‌شب	مت هیگ/ محمدصالح نورانی‌زاده	کتاب کوله‌پشتی
4	کهکشان نیستی	محمدهادی اصفهانی	فیض فرزان
5	از چیزی نمی‌ترسیدم	سردار شهید قاسم سلیمانی	مکتب حاج‌قاسم

 

کتاب‌فروشی پردیس مشهد

رتبه	عنوان	نویسنده/ مترجم	ناشر
1	سرگذشت ندیمه	مارگارت اتوود/ سهیل سمی	ققنوس
2	1984	جورج اورول/ کاوه میرعباسی	چشمه
3	سنگ، کاغذ، قیچی	آلیس فینی/ سحر قدیمی	نشر نون
4	هردو در نهایت می‌میرند	آدام سیلورا/ میلاد بابانژاد و الهه مرادی	نشر نون
5	کتابخانه نیمه‌شب	مت هیگ/ محمدصالح نورانی‌زاده	کتاب کوله‌پشتی

 

کتاب‌فروشی به‌نشر مشهد

رتبه	عنوان	نویسنده/ مترجم	ناشر
1	از چیزی نمی‌ترسیدم	سردار شهید قاسم سلیمانی	مکتب حاج‌قاسم
2	کهکشان نیستی	محمدهادی اصفهانی	فیض فرزان
3	بیست‌وهفت‌روز یک لبخند	فاطمه رهبر	خط مقدم
4	ترجمه الغارات	سیدمحمود زارعی	بیان معنوی
5	مرا با خودت ببر	مظفر سالاری	به‌نشر

 

شهرکتاب اصفهان

رتبه	عنوان	نویسنده/ مترجم	ناشر
1	تکه‌هایی از یک کل منسجم	پونه مقیمی	بینش نو
2	بادام	وُن پیونگ سون/ ملیحه فخاری	کتاب مجازی
3	مغازه جادویی	جیمز دوتی/ فرزوان صاعدی	کتاب مجازی
4	کتابخانه نیمه‌شب	مت هیگ/ محمدصالح نورانی‌زاده	کتاب کوله‌پشتی
5	مغازه خودکشی	ژان تولی/ احسان کرم‌ویسی	چشمه

 

شهرکتاب تبریز

رتبه	عنوان	نویسنده/ مترجم	ناشر
1	جنگ	لویی فردینان سلین/ زهرا خانلو	نو
2	زوربای یونانی	نیکوس کازانتزاکیس/ محمد قاضی	خوارزمی
3	سمفونی مردگان	عباس معروفی	ققنوس
4	عصیان	یوزف روت/ سینا درویش عمران و کیوان غفاری	بیدگل
5	1984	جورج اورول/ کاوه میرعباسی	چشمه

 

کتاب‌فروشی پاتوق کتاب شیراز

رتبه	عنوان	نویسنده/ مترجم	ناشر
1	حسین از زبان حسین (ع)	محمد محمدیان	معارف
2	ستاره‌ها چیدنی نیستند	محمدعلی حبیب‌اللهیان	معارف
3	از چیزی نمی‌ترسیدم	سردار شهید قاسم سلیمانی	مکتب حاج‌قاسم
4	تندتر از عقربه‌ها حرکت کن	بهزاد دانشگر و نوید نجات‌بخش	معارف
5	کهکشان نیستی	محمدهادی اصفهانی	فیض فرزان

 

کتاب‌فروشی بوک‌تاب بندرعباس

رتبه	عنوان	نویسنده/ مترجم	ناشر
1	اثر مرکب	دارن هاردی/ گیتی شهیدی	آرایان
2	تکه‌هایی از یک کل منسجم	پونه مقیمی	بینش نو
3	کتابخانه نیمه‌شب	مت هیگ/ محمدصالح نورانی‌زاده	کتاب کوله‌پشتی
4	مثل خون در رگ‌های من	احمد شاملو	چشمه
5	مغازه خودکشی	ژان تولی/ احسان کرم‌ویسی	چشمه

 

کتاب‌فروشی محام اهواز

رتبه	عنوان	نویسنده/ مترجم	ناشر
1	کتابخانه نیمه‌شب	مت هیگ/ محمدصالح نورانی‌زاده	کتاب کوله‌پشتی
2	مغازه خودکشی	ژان تولی/ احسان کرم‌ویسی	چشمه
3	بادام	وُن پیونگ سون/ ملیحه فخاری	کتاب مجازی
4	هردو در نهایت می‌میرند	آدام سیلورا/ میلاد بابانژاد و الهه مرادی	نون
5	ما تمامش می‌کنیم	کالین هوور/ آرتمیس مسعودی	آموت

شهرکتاب ساری

رتبه	عنوان	نویسنده/ مترجم	ناشر
1	1984	جورج اورول/ احمد کسایی‌پور	ماهی
2	مزرعه حیوانات	جورج اورول/ صالح حسینی و معصومه نبی‌زاده	نیلوفر
3	قمارباز	فئودور داستایفسکی/ صالح حسینی	نیلوفر
4	کتابخانه نیمه‌شب	مت هیگ/ محمدصالح نورانی‌زاده	کتاب کوله‌پشتی
5	هردو در نهایت می‌میرند	آدام سیلورا/ میلاد بابانژاد و الهه مرادی	نون

 

کتاب‌فروشی آسمان رشت

رتبه	عنوان	نویسنده/ مترجم	ناشر
1	کتابخانه نیمه‌شب	مت هیگ/ محمدصالح نورانی‌زاده	کتاب کوله‌پشتی
2	مغازه جادویی	جیمز دوتی/ فرزوان صاعدی	کتاب مجازی
3	بادام	وُن پیونگ سون/ ملیحه فخاری	کتاب مجازی
4	تکه‌هایی از یک کل منسجم	پونه مقیمی	بینش نو
5	هردو در نهایت می‌میرند	آدام سیلورا/ میلاد بابانژاد و الهه مرادی	نون

در پایان...
دو نکته در داده‌های این بررسی وجود دارد که درخور توجه هستند؛ یکی مسئله کتاب‌هایی است که ادبیاتی نیستند ولی جایگزین داستان‌خوانی و رمان‌خوانی مردم شده و بزرگسالان زیادی را به خود جذب کرده‌اند. این کتاب‌ها به دلیل فروش بالا، در فهرست آماردهی کتاب‌فروشی‌ها جایگزین داستان‌هایی شده که مخاطبان کمی داشته‌اند. نکته بعدی حضور کتاب‌هایی در این جداول است که هم در پرفروش‌های نوجوان قرار داشتند و هم بزرگسال. این موضوع نشان‌دهنده محتوای این داستان‌هاست که برای سنین مختلف ملموس است و دقیقا نمی‌دانیم برای نوجوانان نوشته شده‌اند و بزرگسالان هم می‌خوانند یا برای بزرگسالان هستند و نوجوانان را نیز به خود جذب کرده‌اند. به‌طور کل، علاوه‌بر این دو موضوع همانند پرفروش‌های ادبیات کودک و نوجوان، ما در آمار کتاب‌های بزرگسال هم شاهد حضور چند ناشر تکراری در فهرست هستیم که سوژه‌ای تأمل‌برانگیز است.