به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، دومین نشست از سلسله‌نشست‌های مجازی حسینیه حکمت که به مناسبت دهه محرم و به همت مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران با سخنرانی حمید پارسانیا درباره «نقش عاشورا در فلسفه اجتماعی شیعیان» برگزار شد.
حمید پارسانیا در ابتدای این نشست بیان کرد: نقش عاشورا باید در علم و عمل شیعیان باشد. فلسفه اجتماعی کلمه متاخری است که در قبال علوم اجتماعی به کار برده می‌شود و در محیط علوم اجتماعی ما کاملا این عبارت‌ها رسوب کرده و این تقابل بین فلسفه و علم از زمان کانت به بعد به‌وجود آمده است.
او گفت: علم یک معرفت عینی است و فلسفه یک امر ذهنی است که با اینکه نوعی ساحت عقلی دارد اما علم نیست. وقتی می‌گوییم نقش عاشورا در علم و عمل اجتماعی شیعیان، علم و عمل اجتماعی به سطحی از علوم توجه دارد که در قبال علوم نظری است.
او درباره اینکه تاثیر عاشورا در حوزه علوم اجتماعی شیعیان به‌طور خاص چگونه است بیان کرد: تاملی که در فلسفه اجتماعی درباره فلسفه اجتماعی داشتم به این دلیل بود که وقتی می‌خواهیم ببینیم عاشورا در دانش‌های جهان چه جایگاهی دارد، این علوم ناظر بر زندگی و حیات انسان‌ها هستند و عاشورا در این علوم تاثیر گذار است و عاشورا در قلمرو فلسفه اجتماعی قرار ندارد اما در چهارچوب جهان اسلام علم است.
او ادامه داد: عمیق ترین لایه این اثرگذاری آن بخش از تحلیل‌هایی است که نسبت به عاشورا در احادیث هست و در برخی آثار شیعیان جهان می‌توانیم بازتاب آن را ببینیم. یعنی این حادثه به عنوان یک حادثه الهی در تاریخ دیده می‌شود که در سطحمشیت الهی این حادثه رقم خورده است.
پارسا نیا افزود: این حادثه‌ای نیست که در یک مقطع تاریخ رخ داده و تمام شده است. حتی شان این حادثه از اینکه یک حادثه‌ای بوده که رخ داده تمام نشده و ابدی است، یا رخ داده تمام نشده و ازلی است بالاتر است.
او اظهار کرد: انسان وقتی از عالم طبیعت کوچ می‌کند، این کوچ ظاهرا از زمین و زمان است اما واقعا در زمین و در زمان است و انسان به حقیقت این عالم گام بر می‌دارد.عاشورا هم به لحاظ زمان در یک مقطعی از زمان است اما از لحاظ حقیقت که می‌نگریم با همه عالم در ارتباط است.
این استاد دانشگاه بیان کرد: حادثه عاشورا با احادیث طینت و با احادیث فطرت پیوند می‌خورد. عاشورا از یک سو عهد و پیمانی است که خداوند با همه انسان‌ها بسته و انسان‌ها آنچه را در سر و باطن و حقیقت خود انتخاب کرده‌اند، با فطرت الهی در تضاد نیست، بلکه آن را آشکار می‌کند و در صحنه کربلا همه دارند باطن خود را آشکار می‌کنند که آن حقیقت فرد است.
پارسانیا با اشاره به تبیین و توصیف عاشورا، اظهار کرد: فلسفه تاریخی در ذیل حادثه عاشورا نهفته است که به همه عالم پیوند می‌خورد و از آن زاویه باید به تحلیل و تبیین آن پرداخت. بخشی از توجه به واقعه عاشورا تبیین اینواقعه است که در ظرف علوم اسلامی و دانش‌هایی که در این حوزه راه افتاده است قتبل دفاع کردن است.
او درباره توصیف این واقعه نیز گفت: وقتی شیعیان به توصیف مساله می‌پردازند در آنجا سخن بر سر این است که امام با چه معنایی زیست می‌کند و چگونه دارد رفتار و تعامل می‌کند. یعنی عمل امام حسین(ع)، در عمیق‌ترین لایه، خالص‌ترین عمل نسبت به حق تعالی است. در این عمل و همه آنچه در آن می‌گذرد جمال الهی دیده می‌شود.
او همچنین سطح عمیقی از توحید را آنچه در حادثه کربلا رخ داد دانست و افزود: آنچه در این حادثه رخ می‌دهد به درک امام حسین و معنایی که با آن زیست می‌کند برمی‌گردد و این سطح عمیقی از توحید است. امام حسین(ع) خود یک انسان اسوه برای حیات و زندگی انسان‌هاست و نوع مواجهه امام حسین(ع) با مساله و فهمی که شیعیان از رفتار امام به‌دست می‌آورند بخشی از دانش شیعیان است.
او با اشاره به اینکه عاشورا از لحاظ معرفتی سطوح متفاوتی دارد گفت: واقعه عاشورا واقعه‌ای درس‌آموز است و در نحوه تعامل شیعیان با نظام‌های موجود تاثیر می‌گذارد که از این جهت باید به آن توجه کرد. پیگیری نقش عاشورا در عمل حیات و زیست شیعیان مهم است. عاشورا یک حادثه کاملا سیاسی و اجتماعی، یک حادثه پیوند خورده با معنویت و روح عالم است که با فلسفه آفرینش پیوند می‌خورد و به همین تناسب در شاکله شیعیان به لحاظ رفتاری تاثیر می‌گذارد.
او در انتها با بیان اینکه عاشورا بخشی از هویت شیعیان در تاریخ بوده است اظهار کرد: عاشورا در حوزه رفتار و عملکرد سیاسی شیعیان اثر گذاشته و نوع مقاومت‌های اجتماعی‌ای که در تاریخ رخ داده الهام گرفته از این واقعه بوده است. به عنوان مثال می‌توان به امام خمینی اشاره کرد که از ظرفیت عاشورا و الهام گرفتن از آن و الهام بخشیدن به جامعه از این حادثه استفاده کرد.
یکشنبه ۹ مرداد ۱۴۰۱ - ۱۵:۲۰
نظر شما