به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، کتاب «خان جنید در ایران»، شیر صحرای قراقوم در ترکمن صحرا از تیر تا بهمن 1307 به قلم کاوه بیات، پژوهشگر، مترجم و تاریخ‌نگار از سوی انتشارات شیرازه کتاب ما منتشر شد. این کتاب به قلم کاوه بیات گزارشی است از سرگذشت او در صحرای ترکمن و خراسان تا اواخر زمستان همان سال که آن نیز سراسر به جنگ و جدل گذشت.
قربان‌محمد سردار (۱۸۶۲-۱۹۳۸) معروف به خان‌جنید، یکی از بزرگترین رهبران سیاسی و نظامی ترکمن در سال‌های نخست قرن بیستم است. او در پی ده-دوازده سال مبارزه بی‌امان با روس‌ها برای آزادی میهنش که از آخرین سال‌های حاکمیت تزاری آغاز شده تا تثبیت اقتدار جانشین بلشویک تزارها بر خوارزم و ورارود ادامه یافت، در بهار سال ۱۳۰۷ شمسی مجبور شد به ایران بگریزد.
«جنید خان، یکی از رهبران قیام مسلمانان آسیای مرکزی بر ضد حکومت روسیه تزاری و شوروی. قربان محمد، معروف به جنیدخان، فرزند خواجه بای، در 1862/1279 در ناحیه تخته در روستای بدرقند واقع در ترکمنستان کنونی به دنیا آمد. او از ترکمن‌های طایفه یموت، از شاخه اورسقچی و از تیره جنید بود. قربان محمد سال‌ها به قضاوت و میرایی پرداخت و معتمد مردم بود. ترکمن‌ها که قبایل کوچ‌رو بودند، از قرن سیزدهم/ نوزدهم به تدریج به خیوه کوچ کردند و خانات خیوه که عمدتا ازبک و از شاخه قونگرات بودند، از نیروی سوارکاران ترکمن بهره می‌بردند، اما از دیرباز بین ازبک‌های خیوه و دیگر گروه‌های قومی این منطقه، به ویژه ترکمن‌ها اختلافاتی وجود داشت و پس از آن‌که خیوه در سال‌های 1873/1290 به تحت‌الحمایگی روسیه درآمد، این اختلافات شدت یافت، زیرا با افزایش قدرت دولت مرکزی و همچنین استفاده خانات خیوه از دیگر قوم‌ها به عنوان نیروی نظامی، اهمیت ترکمن‌ها نزد خانات کاهش پیدا کرد.
با روی کار آمدن اسفندیارخان 19110/ 1328 نارضایتی ترکمن‌ها بیشتر شد، زیرا وی برای انجام دادن برخی از برنامه‌های نوسازی خیوه، از جمله راه‌سازی و تلفن و تلگراف، مالیات‌ها را افزایش داده بود. با تشدید اختلافات ترکمن‌ها و خان خیوه در 1332/1914 سران مذهبی ترکمن از جنیدخان خواستند تا رهبری مخالفان را به عهده بگیرد. افزون بر ترکمن‌ها، ازبک‌هایی که از سیاست‌های خان خیوه به تنگ آمده بودند نیز از جنیدخان حمایت کردند. روس‌ها که نمی‌خواستند قدرت خان خیوه و ترکمن‌ها افزایش یابد، با افزایش تنش و به ویژه حمله به ترکمن‌ها به مرکز خیوه در ربیع الاخر 1333/ مارس 1915 نیروهای خود را در همان سال به این منطقه گسیل داشتند و بین شورشیان و خان خیوه صلح برقرار کردند. با اغاز جنگ جهانی اول (1914-1918) و ورود روسیه به جنگ، جنیدخان نیز از این فرصت استفاده کرد و با گردآوری نیروهای ترکمن به نبرد با خان خیوه پرداخت. یموت‌های خیوه نیز به سبب موفقیت‌های نظامی قربان محمد، وی را جنیدخان یا خان‌جنید نامیدند.»*
کتاب «خان جنید در ایران» به قلم کاوه در 106 صفحه و به بهای 40 هزارتومان از سوی انتشارات شیرازه کتاب ما به چاپ رسید.
*خان جنید به روایت دانشنامه جهان اسلام
دوشنبه ۹ خرداد ۱۴۰۱ - ۱۳:۵۹
نظر شما