به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) به نقل از روابط عمومی معاونت قرآن و عترت، شصتمین جلسه کمیسیون توسعه فعالیت‌های تبلیغی و ترویجی قرآن کریم، ۲۱ اسفندماه با حضور معاون قرآن و عترت در سالن اجتماعات وزارت ارشاد برگزار شد.
در ابتدای جلسه پس از تلاوت آیاتی از کلام‌الله مجید، علیرضا معاف، معاون قرآنی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به بیان پیشنیه‌ای از نحوه شکل‌گیری شورای توسعه فرهنگ قرآنی، کمیسیون‌های این شورا و کارگروه‌های ذیل کمیسیون‌ها و نیز تشکیل شورای هماهنگی فعالیت‌های قرآنی دولت که اخیراً شکل گرفته است پرداخت و گفت: این شورا به هیچ وجه به دنبال تقلیل شورای توسعه فرهنگ قرآنی نیست و در واقع یک مسئله داخلی در دولت است.
معاف با اشاره به تشکیل اولین جلسه این شورا در هفته جاری، تصریح کرد: تشکیل این شورا یک دغدغه قدیمی بوده است تا وزارتخانه‌هایی که مأموریت قرآنی یا تکالیف قرآنی دارند با هم هماهنگ شوند. این دستگاه‌ها در بودجه، منابع، امکانات، طراحی‌ها و ... هماهنگ نیستند. این خلأ تشخیص داده شد و با اجازه وزرای محترم این شورا تأسیس شده است.
وی اظهار کرد: بعد از استقرار دولت سیزدهم رهبر معظم انقلاب تعبیر «بازسازی انقلابی ساختارهای فرهنگی» را مطرح کردند. بعد از آن در گام بعد در حکم انتصاب رئیس سازمان صدا و سیما مطالب مهمی داشتند مبنی بر اینکه صدا و سیما یک چهار ضلعی، «آوردگاه»، «دانشگاه»، «آسایشگاه» و «قرارگاه» باشد. این امر، وظایف جدیدی را ایجاد کرد. همچنین مقام معظم رهبری در زمان صدور احکام اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی موضوع «روزآمدسازی حوزه فرهنگ و مدیریت حوزه فرهنگ» را مطرح کردند. این مفاهیم نشان از اتفاق جدیدی در مدیریت امر فرهنگ در کشور دارد. بر همین اساس دغدغه‌ای در شورای توسعه شکل گرفته بود تا اتفاقی هم در جامعه قرآنی رخ دهد، در همین راستا بیانیه تحول تدوین شد.
حرکت بر اساس اصول برنامه‌محور، برنامه‌بنیان و برنامه‌پایه بودن
معاف به ارائه این بیانیه در جلسه گذشته شورای توسعه فرهنگ قرآنی اشاره و اظهار کرد: در آن جلسه مجدد موضوعات و دغدغه‌های مقام معظم رهبری مطرح شد و مفاهیمی همچون تلاوت، حفظ و تبیین قرآن کریم به عنوان اولویت مطرح شد تا در برنامه‌های کمیسیون‌های سه‌گانه خود را نشان دهد. قرار بر این است برنامه‌محور، برنامه‌بنیان و برنامه‌پایه پیش برویم. یعنی در مواجهه دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان مسئول کمیسیون بنا را بر این بگذارند که برنامه‌محور، برنامه‌بنیان و برنامه‌پایه حرکت کنیم.
بر همین اساس در ادامه این جلسه به پیش‌دستور اول که ارائه گزارشی از فعالیت‌های کمیسیون تبلیغ و ترویج از ابتدا تاکنون بود، پرداخته شد. در این بخش محمدمهدی عزیززاده، قائم مقام معاون قرآن و عترت وزیر ارشاد به بیان نکاتی در مورد کلیات کمیسیون توسعه فعالیت‌های تبلیغی و ترویجی قرآن کریم پرداخت و گفت: این کمیسیون ۲۳ دستگاه عضو دارد که این اعضا ۳۱ کرسی رأی دارند. تاکنون ۱۵۶ مصوبه داشته‌ایم که میانگین هر جلسه دو مصوبه بوده که به دستگاه‌ها ابلاغ شده است.
تفکیک جلسات کمیسیون در دولت‌های مختلف
وی افزود: از مجموع جلسات کمیسیون، ۳۲ جلسه در دولت نهم و دهم و ۲۷ جلسه نیز در دولت یازدهم و دوازدهم بوده است. اسناد بسیار مهمی از جمله سند راهبردی توسعه فعالیت‌های تبلیغی و ترویجی با همه برنامه‌ها و اسناد اقماری ذیل آن تصویب شده است که در این حوزه یکی از کمیسیون‌های پیشتاز شورای توسعه هستیم.
بر اساس در ادامه نوبت به پیش دستور دوم که معرفی اعضای جدید این کمیسیون بود، پرداخته شد. از مجموع ۲۶ عضو کمیسیون توسعه فعالیت‌های تبلیغی و ترویجی قرآن کریم که صاحب رأی هستند (به غیر از آراء وزارت ارشاد) ۱۳ نفر از اعضا با توجه به تغییر دولت، تغییر کرده‌اند که در ادامه به معارفه این افراد پرداخته شد.
تصمیم‌گیری در مورد کارگروه‌های تخصصی
در ادامه جلسه، تصمیم‌گیری در مورد فعالیت کارگروه‌های تخصصی ذیل کمیسیون تبلیغ و ترویج به بحث گذاشته شد. کمیسیون توسعه فعالیت‌های تبلیغی و ترویجی قرآن کریم چهار کارگروه تخصصی دارد، قبل از ارائه دستورها به صحن اصلی کمیسیون، محتوای تهیه شده در این کارگروه‌ها مطالعه و تصمیم‌پژوهی می‌شود. مدیریت و ترکیب اعضای این کارگروه هر دو سال یک بار مورد بازنگری قرار می‌گیرد. با توجه به تمام شدن فرصت دو ساله این کارگروه‌ها مقرر شد تا در مورد وضعیت آنها تصمیم‌گیری شود.
پیشنهاد اولیه دبیرخانه کمیسیون توسعه فعالیت‌های تبلیغی و ترویجی قرآن کریم، این بود که ترکیب و مدیریت فعلی به مدت یک سال دیگر به مأموریت خود ادامه دهد و بعد از پایان یک سال ارزیابی صورت بگیرد تا اگر قرار است تغییری رخ دهد به عملکرد یکساله آنها موکول شود.
در ادامه هر کدام از اعضا به بیان دیدگاه‌های خود در مورد این دستور و نیز پیشنهاد دبیرخانه پرداختند که مهم‌ترین مباحث مطرح شده به شرح زیر است:
- پیشنهاد تبدیل شدن ستاد عالی هماهنگی مسابقات قرآن کشور به یک کارگروه مستقل
- تأکید بر کافی بودن توسعه کارگروه‌ها
- اگر قرار است تفکیکی بین کارگروه‌ها شکل بگیرد تفکیک در کارگروه قرآن و هنر در اولویت است
- عضویت در کارگروه‌ها قائل به شخص شود تا عضو جدید به منزله عضو ثابت در نظر گرفته شود چرا که تغییر و جابجایی افراد باعث هدر رفت وقت و انرژی می‌شود
- پایش و بررسی عملکرد کارگروه‌ها برای تصمیم‌گیری نهایی لازم است
- با توجه به اینکه در شورا یک سازماندهی جدید در اعضا و سایر ارکان مطرح است بنابراین پیشنهاد شش ماه یا یکسال مناسب است
- باید هیمنه قرآن بر بحث هنر در وزارت ارشاد استیلا پیدا کند که این امر تاکنون صورت نگرفته است
- پیشنهاد عضویت دفتر تبلیغات اسلامی در کارگروه رسانه
- کارگروه‌ها باید خودشان گزارش عملکرد بدهند؛ کارگروهی که خروجی نداشته باشد، بود و نبود آن فرقی ندارد
- دبیر کمیسیون بین‌الملل عضو کارگروه بین‌الملل کمیسیون تبلیغ و ترویج شود
- کمیسیون به یک بازنگری و بازسازی در نوع تعامل با دستگاه‌ها نیاز دارد
- هرچند این کمیسیون نسبت به سایر کمیسیون‌ها مرتب و منظم‌تر از بقیه بوده است، اما اشکال جدی، این است که دستگاه‌ها در جلسات این کمیسیون حضور فعالی ندارند.
- با توجه به تصویب کلیات طرح تحول، این موضوع در ارائه پیشنهادات مدنظر قرار بگیرد.
- موضوع بازسازی فرهنگی که مدنظر مقام معظم رهبری است، در کمیسیون‌ها و کارگروه‌ها مدنظر قرار گیرد.
- تأکید بر نگاه ویژه به موضوع تحول در تصمیم‌گیری‌ها
- تأکید بر موفق نبودن کارگروه‌ها و نداشتن خروجی عمده از سوی کارگروه‌ها
- اینکه شاید به کارگروه نیازی نباشد نیز مورد بررسی قرار بگیرد
- تقسیم‌بندی‌ها همراه با یک سری مبانی به جلسه بعد ارجاع شود
- تأکید بر از بین رفتن اعتماد بین کمیسیون‌ها و صندوق مشارکت
- قبل از تعطیلی کارگروه، ابتدا جایگزین مشخص شود
- برای ساختار باید فکر اساسی کرد. همه کمیسیون‌ها یکسان دیده شده و یک نوع در هم تنیدگی در کمیسیون‌ها به چشم می‌خورد
در پایان این دستور از سوی دبیر شورای توسعه فرهنگ قرآنی پیشنهاد شد تا جمعی از اعضا این کمیسیون تعیین شوند و طی یک ماه خود اظهاری عملکرد کمیسیون را آماده کنند و به کمیته تحول ارائه دهند تا در آنجا مورد بررسی قرار بگیرد.
در ادامه علیرضا معاف، معاون قرآن و عترت وزیر ارشاد نیز در پاسخ به مطالب مطرح شده به بیان نکاتی پرداخت و گفت: کمیسیون تبلیغ و ترویج یک فلسفه وجودی و هدف تأسیس داشته است. قرآنی سازی وزارت ارشاد و ورود قرآن به عرصه‌های مدیریت فرهنگی، هنری، نشر، مطبوعات از جمله این اهداف بوده که در آن جلسات بحث شده است. آن فلسفه و آن دلایل کماکان پابرجاست و باید به آن مصوبه متعهد باشیم.
عملکرد گذشتگان را مبنای ضعف فعلی کمیسیون‌ها قرار ندهیم
وی افزود: اگر وزارت ارشاد، علوم و آموزش و پرورش در هشت سال اخیر عامدانه و آگاهانه نسبت به امر قرآن و دین و اموری از این جنس تغافل و تجاهل کرده‌اند، دلیل نمی‌شود که الان این را مبنای تضعیف کمیسیون‌ها قرار دهیم. من در جلسه شورای عالی انقلاب فرهنگی هم بر این نکته تأکید کردم که دولت سیزدهم با حاکمیت گفتمان آسیب‌شناسی در مدیریت قرآنی کشور مخالف است و ما به دنبال ایجاد گفتمان ظرفیت‌شناسی هستیم.
معاف تصریح کرد: با توجه به بازه زمانی چند ماهه‌ای که دولت جدید مستقر شده است باید اجازه داد تا موضوعات با این نگاه جدید که در واقع همان احیاء قرآن‌محوری در عرصه فرهنگ و هنر است، مورد بررسی قرار گیرد و کمیسیون‌ها و کارگروه‌ها خود را نشان دهند. من با تغییر معاونت‌های وزارت ارشاد که مسئول کارگروه‌های تخصصی هستند، موافق نیستم و باید به معاون‌های جدید که شخصیت‌های قرآنی هستند و اهتمام به امر قرآن دارند، فرصت دهیم. پایش و ارزیابی چه مالی و چه عملکردی و ... نباید کارگروه‌ها یا کمیسیون را معطل کند.
معاون قرآن و عترت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اظهار کرد: پیشنهاد من این است کمیته‌ای از اعضای حقیقی پنج نفره پایشی را انجام دهند و رهنمود ارائه دهند تا با هماهنگی دبیر شورای توسعه ارزیابی خود را ارائه کرده و ابتدا هم نکات مثبت و ظرفیت‌های موجود را مورد تأکید قرار دهد؛ لذا این چهار کارگروه به مدت مناسبی تشکیل جلسه دهند(یک سال) تا ببینیم در اسفند سال بعد کارگروه‌ها فعال خواهند بود یا خیر و کمیسیون جدی گرفته شده است یا نه و در ادامه در مورد آن تصمیم‌گیری کرد.
رد پیشنهاد یک عضویت در ستاد عالی مسابقات
در بخش دیگری از این جلسه پیشنهاد عضویت دبیرخانه شورای نمایندگان ولی فقیه در مناطق قومی برای عضویت در ستاد عالی هماهنگی مسابقات قرآن کشور از سوی شورای معین این ستاد ارائه شد که با توجه به ایراداتی که اعضا به این عضویت وارد دانستند از دستور خارج شد.
در بخش دیگری از این جلسه به موضوع «تصویب اولویت‌های برنامه‌ای و اعتباری کمیسیون در سال‌های ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱» پرداخته شد.
چهار محور اصلی در تهیه برنامه
در این بخش ابتدا محمدمهدی عزیززاده، قائم مقام معاون قرآن و عترت وزیر ارشاد به بیان جزئیاتی از این موضوع پرداخت و گفت: چهار محور اصلی در این انتخاب حاکم بوده که محور اول، انتخاب راهبرد چهارم سند به دلیل فضای کرونایی کشور و لزوم توجه به فعالیت‌های قرآنی در فضای مجازی بوده است.
وی افزود: در محور دوم موضوع تولید و توزیع محصولات فرهنگی و هنری قرآنی با استقرار یک نظام منسجم و مدونی که حاکم بر این فرایندها باشد، انتخاب شده و در این بخش راهبردهایی ناظر به این موضوع تهیه شده است. محور سوم نیز موضوع مستمر پشتیبانی و مطالعات پایه‌ای است که برای راهبری سند و تقویت نظام سیاستگذاری فعالیت‌های تبلیغی و ترویجی مورد نیاز کمیسیون است. ما در حوزه‌های مختلف نیازمند تدوین برنامه و مطالعات پایه هستیم. از راهبرد ملی اول که به این موضوع اختصاص دارد، دو اقدام را منتخب کرده‌ایم تا برای سال ۱۴۰۱ انجام شود.
عزیززاده بیان کرد: آخرین محور نیز توجه تقویت سرمایه انسانی است. موضوع بسیار مهمی که در آن کمترین سرمایه‌گذاری را داشته‌ایم، فهرست پروژه‌ها قبلاً یک بار در صحن کمیسیون در قالب یک بسته پنج ساله و تا پایان سال ۱۴۰۴ تصویب شده است. اما اگر باز هم این پروژه‌ها نیاز به اصلاح داشته باشد، مشکلی وجود نخواهد داشت و می‌توانیم اصلاح کنیم.
در ادامه برخی اعضای کمیسیون به بیان دیدگاه‌های خود در مورد این برنامه‌ها پرداختند.
سیدعلی سرابی، قائم مقام شورای عالی قرآن در این زمینه بیان کرد: در این برنامه‌ها به موضوع مهمی که قرار بوده است وزارت ارشاد به عنوان سامانه فرهنگ و هنر کشور هیمنه قرآن و جاری سازی فرهنگ و معارف قرآن را در حوزه‌های مختلف تولیت کند، اشاره نشده و کار جدی و برنامه جدی پیش‌بینی نشده است. این امر، نیاز به مطالعه و پیدا کردن راهکارهای جدی دارد. مثلاً اگر می‌خواهیم قرآن در سینمای ایران ورود پیدا کند، باید ببینیم به چه راهکارهایی نیاز داریم. بنابراین اگر یک برنامه مطالعاتی و تدوین راهبردها و اقداماتی پیش‌بینی شود، مطلوب خواهد بود.
نگاه ویژه به سند قرآن و فضای مجازی در برنامه‌ها
محمد انجم‌شعاع، مدیرعامل اتحادیه کشوری موسسات و تشکل‌های قرآن و عترت نیز اظهار کرد: سند قرآن و فضای مجازی چندین سال روی زمین ماند، اگر سال آینده فضای مجازی را در برنامه‌ها پررنگ‌تر ببینیم بهتر است. نکته دیگر توسعه ساختارهای مردمی است. در حال حاضر تعداد بسیار محدودی از موسسات ثبت شده در حوزه تبلیغ و ترویج و ... فعال هستند و برای سال آینده توسعه ساختارهای مورد نیاز برای مجموعه‌های مردم نهاد را در دستور داشته باشیم.
ولی یاراحمدی، پشکسوت قرآنی و عضو حقیقی کمیسیون توسعه فعالیت‌های تبلیغی و ترویجی قرآن کریم نیز در این زمینه اظهار کرد: اینجا یکی از جاهایی است که می‌توانیم به کارگروه‌ها نقش بدهیم. به عنوان مثال اقدام سوم راهبرد ملی اول طراحی و ایجاد سازوکار کاهش نقش تصدی‌گری دولت و تقویت بخش مردمی را یادآوری کرده است. علی القاعده باید کارگروه مردمی در این زمینه بیاید و دفاع کند و بگوید اگر این اقدام را در سال ۱۴۰۱ انجام دهد، این بخش ۲۰ درصد تقویت می‌شود. در ادامه نیز مسئولیت نظارت و پیگیری میدانی را همان کارگروه بپذیرید و تا پایان سال طی چند مرحله گزارش پیشرفت ارائه دهد.
نقد بی‌توجهی به کارگروه‌ها در تهیه برنامه‌ها
وی افزود: این شرایط در حالی است که وضعیت به نحو دیگری پیش می‌رود؛ ما در صحن کمیسیون این را بحث می‌کنیم و تصویب می‌شود. در ادامه نیز همین موضوع در دبیرخانه به عنوان پروژه تعریف می‌شود و در این فرایند کارگروه هیچ نقشی ندارد، در ادامه هم دبیرخانه هرچقدر توان بگذارد، نمی‌تواند حریف دستگاه‌ها شود.
یاراحمدی تصریح کرد: علت این موضوع آن است که کارگروه نقش و مسئولیت ندارد. صحبت این است که ما یک سری مورد را فهرست می‌کنیم اما مشخص نیست مسئول آن بخش چه کسی است و آیا با این موارد موافق است یا خیر.
در بخش پایانی این جلسه علیرضا معاف، معاون قرآن و عترت وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی بیان کرد: راهبردها شفاف و روشن است، برنامه‌هایی هم که نوشته شده است، برنامه‌های خوبی است، پیشنهادی که داده شد تا برنامه‌ها در دبیرخانه اولویت‌بندی شود و متناسب تخصیص ارائه شود، صورت خواهد گرفت. با توجه به اینکه خط پایانی ما ۳۱ فروردین ماه است، اگر اعضا موافق باشند کلیات برنامه‌ها تصویب شود و پیشنهادات اعضا در مورد اقدامات و راهبردها و دستگاه‌های مجری و... ارائه شود تا در متن مورد توجه قرار بگیرد.
در نهایت و پس از طرح مباحث متعدد، مقرر شد اعضای کمیسیون نظرات خود در مورد اولویت‌بندی اقدامات برنامه‌ای و اعتباری در سال‌های ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ را به دبیرخانه اعلام کنند.
یکشنبه ۲۲ اسفند ۱۴۰۰ - ۱۰:۴۰
نظر شما