به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) به نقل از روابط عمومی‌مجمع عالی علوم انسانی اسلامی، مراسم رونمایی از بسته پیشنهادی «پول، بانک و سیاست‌های پولی پیشنهادی به دولت سیزدهم از نگاه اقتصاد اسلامی»، با حضور حجت الاسلام والمسلمین رضا غلامی‌رئیس شورای سیاست گذاری مجمع عالی علوم انسانی اسلامی‌و رئیس مرکز پژوهش‌های علوم انسانی ـ اسلامی‌صدرا، حجت الاسلام والمسلمین احمدحسین شریفی دبیر مجمع، ایرج توتونچیان، معاون اسبق وزارت امور اقتصادی و دارایی، محمدجواد توکلی، عضو هئیت علمی‌موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمينی (ره) و فرزاد جهان‌بین، معاون فرهنگی دانشگاه آزاد اسلامی‌دوم اسفندماه در محل مرکز پژوهش‌های علوم انسانی ـ اسلامی‌صدرا برگزار شد.

قرار است این بسته پیشنهادی که دربرگیرنده اظهارات تعدادی از اساتید حوزه اقتصاد اسلامی‌است برای رفع مشکلات پولی و بانکی کشور در اختیار رییس جمهور و هیئت دولت قرار گیرد. در ابتدای این نشست حجت الاسلام والمسلمین رضا غلامی‌بیان کرد: مجمع عالی علوم انسانی اسلامی‌با تولید بسته‌های پیشنهادی  برای دولت سیزدهم،  نشان داد امکان آزادسازی ظرفیت‌های منحصربفرد علوم انسانی اسلامی‌برای حل مسائل کشور وجود دارد. البته ما هنوز از تقدیم دو بسته پیشنهادی قبلی به دولت محترم بازخوردی دریافت نکرده ایم اما استقبال گرم رئیس جمهور محترم و دستورات ایشان به دستگاه‌ها در خصوص استفاده از بسته‌های پیشنهادی مجمع حقیقتا امیدبخش بود.

وی با اشاره به اینکه در حال حاضر در صورت مطالبه دولت، مجمع علوم انسانی اسلامی‌آمادگی دارد از شبکه استادان علوم انسانی اسلامی‌و همچنین دانشگاه‌ها و پژوهشگاههای عضو مجمع برای حل مسائل مهم کشور استفاده کند، گفت: ما تصور می‌کنیم دولت سیزدهم هنوز در خصوص لزوم کنار گذاشتن نسخه‌های سکولار در امور کشور به جمع بندی قطعی نرسیده است. لااقل نشانه ای در این زمينه وجود ندارد. میدان دادن به علوم انسانی اسلامی‌برای ورود به حوزه کاربرد، نه تنها زمینه حل مسائل کشور را فراهم می‌کند بلکه به تقویت علوم انسانی اسلامی‌هم کمک موثری خواهد کرد.
غلامی‌تاکید کرد: در این ۴۳ سال، علوم انسانی سکولار نه در همه مسائل، ولی در بخشی از مسائل، به بن بست رسیده و یا به جای حل مساله، با ارائه نسخه‌های ناکارآمد، شرایط کشور را با مشکلات مضاعف روبرو کرده است. از طرف دیگر، در کل، استفاده دولت از بدنه نخبگانی کشور برای حل مسائل مبتلابه اندک است و این امر به ضعف دستگاه کارشناسی دولت و فقدان یک شبکه سیستماتیک از اندیشکده‌های انقلابیِ زبده در کنار دولت برمی‌گردد.

وی با اشاره به اینکه ارتباط علمی‌بیشتر شخص رئیس جمهور محترم با نخبگان علوم انسانی اسلامی‌به شرط وجود دستور کار پخته و تمهیدات علمی‌پیشینی ضروری است، افزود: مجمع عالی علوم انسانی اسلامی‌می‌تواند جلسات قوی ای را به منظور برقراری ارتباط علمی‌با این نخبگان و گفت و شنود با رئیس محترم جمهور ترتیب دهد. ما در عرصه علوم‌ انسانی اسلامی‌به یاری دولت و سایر قوا  ادامه خواهیم داد و برای سال ۱۴۰۱، تهیه و تقدیم چند بسته پیشنهادی جدید در عرصه‌های اقتصادی، اجتماعی و حقوقی را در دستور کار داریم.

غلامی‌تاکید کرد: بسته پیشنهادی به دولت بلافاصله تقدیم رئیس جمهور ارجمند خواهد شد که به حل مسائل پولی و بانکی کشور اختصاص دارد. در تولید این بسته پیشنهادی، شماری از زبده ترین و مجرب ترین استادان اقتصاد اسلامی‌و متخصصان حوزه بانکداری اسلامی‌مشارکت داشته اند.

رئیس مرکز پژوهش‌های علوم انسانی ـ اسلامی‌صدرا در پایان گفت: امروز سیستم پولی و همچنین شبکه بانکی کشور به پاشنه آشیل اقتصاد کشور بدل شده و باید کل نظام درباره شبکه بانکی به یک تصمیم بزرگ، قاطع و سرنوشت ساز برسد و شجاعانه آن را عملیاتی کند.

یرج توتونچیان، معاون اسبق وزارت امور اقتصادی و دارایی در این نشست با بیان اینکه آنچه که از اول انقلاب تاکنون با آن مواجه بوده‌ایم یک نظام غیراسلامی‌و سرمایه‌داری است که ستون فقرات آن را بهره مرکب تشکیل داده است، گفت: مفروضاتی که در این نوع نظام مطرح می‌شود، این است که فرد اشباع‌ناپذیر است. این موارد آثار مخربی بر کشور گذاشته و بیکاری و فقر و توزیع ناعادلانه درآمد و ثروت را به مملکت تحمیل کرده‌اند.

وی تأثیر بهره را در سطح عمومی‌قیمت‌ها ناچیزی دانست و گفت: من بیشتر به آثار پسین نرخ بهره توجه دارم. با توجه به نوشته‌های غربی‌ها، نرخ بهره باعث سفته بازی می‌شود و گرداب پولی را ایجاد می‌کند. این در حالی است که اقتصاددانان نظام سرمایه‌داری برنده جایزه نوبل و صندوق بین‌المللی پول نیز بر آثار زیان‌بار نرخ بهره و سفته‌بازی تاکید دارند.

این کارشناس مسائل اقتصادی تصریح کرد: ما جزئی از جوامع بین المللی هستیم و از آن تاثیر می‌پذیریم. در همین راستا نیز صندوق بین المللی پول برای ایجاد بحران جدید با ایجاد نرخ بهره هشدار داده است.

توتونچیان سفته بازی توسط بانک‌ها را یکی از معضلات اساسی نظام سرمایه داری عنوان کرد و گفت: با سفته بازی گرداب پولی ایجاد می‌شود و اجازه نمی‌دهد میزان پس اندازبه مقدار سرمایه گذاری برسد درنتیجه حجم پس انداز بیشتر از سرمایه گذاری می‌شود که نتیجه ای جز فقر و توزیع ناعادلانه ثروت نخواهد داشت.

وی ادامه داد: سفته بازی در بورس و سایر بازارها به تعداد کالاهای با دوام نرخ بهره ایجاد می‌کند. آثار پسین و پیشین نرخ بهره یا بهره مرکب فوق‌العاده تأثیر مخربی گذاشته و باز هم خواهد گذاشت. این نرخ بهره مقداری که اجازه سرمایه گذاری می‌دهد کمتر از میزان بالقوه است و گرداب پولی ایجاد می‌کند که نشان دهنده تورم و کسری بودجه در کشور است.

توتونچیان در ارکان نظام اقتصاد اسلامی‌عدالت را هدف غایی و تعاون و رفاه اجتماعی را در مراحل بعدی دانست و گفت: این مولفه‌ها شبیه به یک مثلثی است که با هم ارتباط مستقیم دارند.  بهترین تعریف از عدالت را شهید مطهری ارائه کرده‌اند که گفته‌اند عدالت را باید در سلسله علل احکام اسلامی‌جست‌وجو کرد.  در اقتصاد اسلامی‌حفظ کرامت انسانی اهمیت زیادی دارد اما در نظام سرمایه داری انسان برده محسوب می‌شود.

وی با بیان اینکه عدالت در مشارکت کارگران و سود واحدهای تولیدی است، گفت: با وجود عدالت درآمد کارگر و سود افزایش می‌یابد و در مقابل بیکاری و توزیع غیرعادلانه درآمد و ثروت کاهش می‌یابد. در این شرایط افزایش تقاضای کل و در نهایت رشد اقتصادی ایجاد می‌گردد. با وجود چنین فضایی گرداب پولی حذف می‌شود و نقدینگی به بخش تولید وارد می‌گردد و به رفاه اجتماعی کمک می‌شود.

توتونچیان اضافه کرد: با عدالت محوری بانک‌هایی که وام‌های ربوی می‌دادند، نقدینگی را وارد چرخه تولید می‌کنند که منجر به رشد اشتغالزایی و کاهش قیمت کالاها می‌شود. ما امیدواریم رییس جمهور بسته پیشنهادی را در جهت پیاده کردن نظام اقتصاد اسلامی‌بدون بهره مورد استفاده قرار دهد.
این کارشناس اقتصادی با تاکید بر اینکه وزارت علوم نسبت به موضوعات اقتصاد اسلامی‌به خصوص برای پژوهشگران توجه بیشتری داشته باشد، گفت: ما شاهد هستیم که عده ای بودجه‌های زیادی درباره موضوعاتی غیر از اقتصاد اسلامی‌دریافت می‌کنند درحالیکه باید ردیف بودجه ای در راستای پژوهش اقتصاد اسلامی‌تعیین گردد تا در سالهای بعد اثرات خود را بگذارد و کارهای عمیق تری انجام بگیرد اما اکنون موضوعات مرتبط با اقتصاد اسلامی‌در حاشیه قرار دارند.

 اصلاحات ساختاری تصمیم سختی است که باید گرفته شود
محمدجواد توکلی، استادیار گروه اقتصادی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمينی (ره) دیگر سخنران این نشست، با بیان اینکه از 13 نفر از اساتید در حوزه اقتصاد اسلامی‌برای ارائه پیشنهادات شان در حوزه پولی و بانکی بهره برده اند، گفت: به عقیده بسیاری از صاحب‌نظران اقتصادی پاشنه‌آشیل ما در بحث‌های اقتصادی، نظام بانکی و نظام مالی است. بعد از تصویب نظام بانکی بدون ربا و قانون عملیات بدون ربا در دهه ۶۰، خیلی از اهدافی که از نظام بانکی وجود داشت، محقق نشده و اکنون تردیدهایی در رابطه با اینکه آیا نظام بانکی در خدمت تولید قرار گرفته و یا به تحقق عدالت کمک می‌کند یا نه از طرف اساتید مطرح شده است.

وی در ادامه با اشاره به نظرات اساتید اقتصاد اسلامی‌به طور اجمالی گفت: حجت‌الاسلام‌والمسلمین حسن‌آقا نظری بر خلق پول تاکید کردند که باید در اختیار دولت اسلامی‌قرار بگیرد و اگر این حق حاکمیتی باعث افزایش تورم شود، نامشروع خواهد بود. آقای توتونچیان به رابطه حذف ربا و عدالت اشاره و تاکید کرده اگر ربا حذف نشود، عدالت در نظام بانکی و مالی کشور محقق نخواهد شد.

وی اضافه کرد: من معتقدم در دو دهه اخیر همواره دولت شر مطلق قلمداد شده و بخش خصوصی و بانک‌های خصوصی تعطیل شده اند. در همین راستا نیزدر دو دهه اخیر دست بانک‌ها در اضافه برداشت باز گذاشته شد و به اشتباه تورم عمدتا به کسری بودجه استناد داده شد و به خلق پول بی رویه بانک‌ها توجهی نشده است.

توکلی تصریح کرد: آقای محمدمهدی مجاهدی مؤخر اشاره داشته است که خلق پول بی رویه در نظام بانکی باعث تشدید ظلم و بی عدالتی و توزیع ناعادلانه ثروت می‌شود و اگر بانک مرکزی خلق پول را مدیریت نکند با بحران در اقتصاد روبرو خواهیم شد. حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر سید عبدالحمید ثابت برای رفع مشکلات اقتصادی، حرکت به سمت ساختار سه گانه ای را عنوان کرد تا بانک نتواند خلق پول کند و موسسات سرمایه گذاری یا لیزینگ ایجاد شوند که برای فروش اقساطی مورد استفاده قرار بگیرند.

توکلی در ادامه بیان نظرات اساتید اقتصاد اسلامی‌گفت: دکتر مسعود درخشان بر مشکلات ایجاد شده توسط بانک‌های خصوصی در دو دهه اخیر اشاره کرده است زیرا آنها زمینه انحراف منابع مالی به سمت فعالیت‌های غیرمولد را ایجاد کرده اند و برای رفع آنها چاره ای جز ادغام بانک‌های خصوصی در بانکی با عنوان بانک ملی اسلامی‌وجود ندارد. حجت‌الاسلام‌والمسلمین محمداسماعیل توسلی نیز درباره مجاز بودن خلق پول بیان کرده است که اگر بانک‌ها وارد خلق پول شوند باید این حق را از آنها گرفت.

وی ادامه داد: آقای حسین عیوضلو بر موضوع تقویت نظارت بر نظام بانکی و پیشنهاد ایجاد شورای ثبات مالی را ارائه کرده اما در مجلس به تصویب نرسیده است. حجت الاسلام والمسلمین دکتر غلامعلی معصومی نیا بر گسترش عقود مبادله ای تاکید داشته و اظهار کرده است باید تامین مالی مشارکتی به عنوان یکی از ارکان نظام بانکی اسلامی‌تقویت شود. حجت الاسلام والمسلمین دکتر محمود مختاربند نیز استفاده از عملیات بازار باز در سیاست‌های پولی کشور را مورد بررسی قرار داده است و گفته این مورد یکی از توصیه‌های صندوق بین المللی پول است که ما را با مشکلات اساسی روبرو می‌کند و در این شرایط باید منتظر ایجاد بحران بدهی ناشی از استفاده از این ابزار باشیم.

توکلی ادامه داد: آقای حسین میرزایی مطالعه ای درباره نقش بانک‌های خصوصی در نظام پولی داشته است و بیان کرده بانک‌های خصوصی از دهه 80 باعث خلق پول بی رویه نقدینگی از کانال افزایش پایه پولی شده اند و برای رفع این مشکل باید تجدیدنظر درباره خصوصی سازی بانک‌ها انجام شود.

توکلی در ادامه اظهارنظر اساتید اقتصاد اسلامی‌بیان کرد: حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر محمدجواد محقق نیا تاکید داشت که باید جلوی فعالیت‌های غیرمولد بانک‌ها گرفته شود و از ظرفیت بانک‌ها برای تامین مالی پروژه‌های دولت استفاده شود. آقای حسین صمصامی‌هم اشاره کرده است که اصلاحات نظام بانکی باید در بسته ای کلی دیده شود و معتقد است اولویت با اصلاحات ارزی است و در مرحله بعد باید به سراغ اصلاح نظام مالیاتی و شفافیت در نظام بانکی رفت.

وی با بیان اینکه نظرات مطرح شده توسط اساتید اقتصاد اسلامی‌برای دولت می‌تواند راهگشا باشد، گفت: امیدواریم دولت به این نظرات توجه کند و در جلسه ای حضوری با رئیس جمهور این اظهارات مطرح گردد.

توکلی یادآور شد: اگر برای وضعیت خلق پول بانکی توسط بانک‌های خصوصی تصمیم جدی گرفته نشود، مشکلات ما ادامه خواهد داشت. انجام اصلاحات ساختاری تصمیم سختی است که باید گرفته شود.

 تکامل در خلأ  اتفاق نمی‌افتد
فرزاد جهان‌بین، معاون فرهنگی دانشگاه آزاد اسلامی‌دیگر سخنران این نشست، با اشاره به اینکه علوم انسانی اسلامی‌امروز وارد یک دوران تثبیت شده‌ و اکنون به ثمردهی رسیده است، گفت: بسته پیشنهادی که امروز رونمایی شد در ادامه فعالیت مستمر و دامنه داری است که از سال 88 آغاز شد و در قالب دو همایش الگوی اسلامی‌ایرانی پیشرفت رقم خورد. این دوره ثمردهی نتیجه رابطه‌ای است که میان مسائل عمومی‌کشور و مجمع تشخیص مصلحت نظام ایجاد شده و هم به حل مسائل کشور و هم به تکامل کمک خواهد کرد.

وی اضافه کرد: بعد از دوران شروع و تثبیت، تکامل در خلأ نمی‌تواند اتفاق بیفتد و برای بارور و پرثمرتر شدن،  برقراری رابطه بین مجمع و مجموعه‌های مختلف در صحنه باید ایجاد شود، لذا ما می‌توانیم بگوییم که یکی از لوازم ثمردهی و تکامل، ارتباط‌گیری با این مباحث است.

وی با ارائه دو پیشنهاد برای ثمردهی بسته پیشنهادی اقتصاد اسلامی‌به دولت گفت: پیشنهاد می‌دهم جلسه حضوری اساتید با رییس جمهور داشته باشند زیرا تجربه نشان داده است که شاید این بسته توسط آقای رییسی دیده شود اما در نهایت بایگانی گردد. پیشنهاد دوم این است که این امکان فراهم گردد تا برخی از اساتید برجسته و یا جوان مدتی را در یکی از بانک‌ها یا بانک مرکزی حضور پیدا کنند تا به مسائل اشراف بیشتری پیدا کنند زیرا بعضی از اظهارنظرها در مقام عمل امکان اجرا شدن را ندارند.