چاپ اول کتاب «مذهب در بینالنهرین باستان» نوشته پروفسور ژان بوترو، استاد مطالعات خاور نزدیک باستان، از سوی انتشارات فرزین منتشر شد./
کتاب حاضر، در واقع يك بازنویسی از جزوهای کوچک است که سال 1948 ميلادي، نوشته و سال 1952 ميلادي توسط انتشارات دانشگاههای فرانسه با عنوان «مذهب بابلیها» منتشر شده بود.
در مقدمه اين كتاب آمده است: اين کتاب، سالها خارج از چاپ و نایاب بود. بنابراین تجدید چاپ آن، ضروری به نظر میرسید به ویژه آنکه در پرتو اکتشافات متعدد، پرده از بسیاری از ابهامات و اشتباهات تاريخي نیز برداشته شده است. افزون بر این، برخی موضوعات اساسی نيز دستخوش تغییر شدهاند. برای نمونه، بحث «سامی بودن» دین بینالنهرین که زمانی برای همه قطعیت لازم را نداشت، اکنون به یک باور مسلم بدل شده است تا آنجا که تقريبا دیگر کسی در باره آن، تردیدی ندارد.
بینالنهرین که تقریبا با عراق امروزی منطبق است، از دیدگاه زمینشناسی، یک سرزمین کهن شمرده نمیشود و این سرزمین چندهزاره، پس از پایان آخرین یخبندان بزرگ اروپا و شاید حدود دوازده هزار سال پیش، سر برآورده است.
بینالنهرین، اول بار بعد از اسکندر مقدونی، بنام «مسوپوتامیا» و در تورات، بنام «فدان ارام» خوانده شده است. قسمت جنوبی بینالنهرین، مهد تمدن بشر بوده است. تمدن در این ناحیه در هزاره چهارم قبل از میلاد مسیح، استقرار یافته بود. تا پیش از قرن 18 قبل از میلاد، جز دورههای موقت، بینالنهرین مرکب از شهرهای بسیار بود که در جنگهای حمورابی از بین رفتند و سرانجام دو دولت آشور(در بینالنهرین علیا) و بابل(در بینالنهرین سفلی) به وجود آمد که تمدن مشترکی داشتند.
پس از تصرف هخامنشیان، بینالنهرین به عنوان یک واحد سیاسی از بین رفت، ولی اهمیت فرهنگی و اقتصادی آن نزديك به1800 سال دیگر باقی ماند. سلسله هخامنشی 331 قبل از میلاد، به دست اسکندر مقدونی، منقرض شد. 312 قبل از میلاد، سلوکیان و پس از آنها در 141 قبل از میلاد، اشکانیان و بالاخره 226 قبل از میلاد، ساسانیان روی کار آمدند.
دولت ساسانی در 226 میلادی به دست اعراب برافتاد و بینالنهرین و ایران، جزء سرزمینهای خلافت اسلامی شد. پس از تاسیس بغداد به سال 145 هجری قمری و در زمان منصور دوانقی، خلیفه عباسی، بینالنهرین دوباره رونق گرفت و سرانجام در حمله هلاکوخان مغول، بینالنهرین ویران شد.
اين اثر، با شرح و تعریف روح اصلی حاکم بر پژوهش حاضر، یعنی «مذهب» آغاز میشود و سپس به بررسی چارچوبی تاریخی آن میپردازد که نظام دینی بینالنهرین در آن زاده شده و تکوین یافته است.
پروفسور ژان بوترو، در ادامه به این موضوع میپردازد كه بینالنهرین تا چه میزان و در چه محدودههایی کماکان میتواند موضوع دانش امروزی ما باشد. بعد از آن درباره «آداب مذهبی»، «حس مذهبی» و «رفتار مذهبی» بحث میشود که همگی مقولهای راهي برای ورود به اصل بحث کتاب، یعنی محتوای غنی، اما نسبتا مبهم این «کهنترین همه ادیان» به حساب ميآيند.
وي سرانجام نیز به بررسی این مطلب میپردازد که دین مذكور تا چه میزان بر دنیای اطراف خود موثر بوده و آیا اساسا ردپایی از آن بر جای مانده است یا نه؟
این کتاب در شش فصل تنظیم شده است: فصل اول،درباره«مذهب و مذاهب»، بحث میکند. در فصل بعد، مطالبی در باره «بینالنهرین و تاریخ آن» آورده ميشود و در فصل سوم کتاب به «منابع و آنچه باید از آنها انتظار داشت»، اشاره شده است. در فصلهای بعد نيز این عناوین بحث و بررسی شده اند: «شور و باور(عقیده) مذهبی»، «نمایش باورهای دینی(اعتقادات دینی)» و فصل آخر که «رفتار مذهبی» را تشکیل میدهد.
کتاب «مذهب در بین النهرین باستان» در شمارگان 1500 نسخه، 262 صفحه و بهای 37000 ریال، روانه بازار نشر شده است.
نظر شما