کتاب «مصاحبه‌های امام خمینی(كه) در نجف، قم و پاریس» تهیه و تدوین داود علی‌بابایی است. وی می‌گوید: مصاحبه‌ها همیشه تاریخ‌ساز بوده‌اند، آن هم مصاحبه‌هایی که حدود 40 سال قبل در نجف، پاریس و قم به وسیله رهبرکبیر انقلاب اسلامی انجام شده و برای مردم به ویژه دهه پنجاه به بعد یادآور آرمان‌ها و اهداف برای انقلاب اسلامی بوده است.
کتاب «مصاحبه‌های امام خمینی(كه) در نجف، قم و پاریس» به دو قسمت تقسیم شده است. بخش نخست مصاحبه‌هایی است که در نجف و قم انجام شده و اولین مصاحبه در نجف با روزنامه فرانسوی لوموند در تاریخ چهارم اردیبهشت ماه 57 انجام شده است. امام خمینی دو مصاحبه در نجف انجام داده است و ایشان 5 مصاحبه در سال 58 در قم بعد از پیروزی انقلاب اسلامی انجام داده است که اولین مصاحبه با اوریانا فالاچی، نویسنده و روزنامه‌نگار زبردست ایتالیایی در تاریخ 21 شهریور سال 58 به طور مفصل صورت گرفته است.
قسمت دوم این کتاب مصاحبه‌هایی است که امام خمینی (ره) در طول 118 روز که در نوفل لوشاتو پاریس ساکن بوده است، انجام گرفته است و اولین مصاحبه در تاریخ بیست و دوم مهرماه 57 با روزنامه فیگارو بوده است. قابل ذکر اینکه مصاحبه‌هایی که رد پاریس انجام شده است، حدود 70 مصاحبه و یک سخنرانی است که به وسیله مشاورین و همکاران امام ترتیب آنها داده شده است.
شما را اهالی نشر و كتاب به عنوان پژوهشگر تاریخ و مدیر نشر امید فردا می‌شناسند، چه شد که به فکر چاپ مصاحبه‌های امام خمینی(ره) افتاد؟
من به عنوان ناشر و مولف می‌خواستم به مردم کشورم بگویم اکنون با 40 سال قبل از نظر سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی در سطح جهان و ایران فرق فاحشی دارد مصاحبه‌های امام خمینی در سال 57 برای خودش یک ایده سیاسی، اجتماعی و فرهنگی بود و بسیاری از مردم کشور ما به جهات گوناگون با این مصاحبه‌ها زندگی می‌کردند و حتی کسانی بودند که با توسل به همین مصاحبه‌ها و سوءاستفاده از آنها پست و مقامی گرفتند ولیکن بیش از یک دهه دوام نیاوردند این کتاب به جوانان امروز می‌گوید در هر دورانی باید ایده‌های جدیدی را رقم زد جامعه نو معیارهای نویی می‌خواهد باید جوانان این مرز و بوم بدانند رهبر انقلابشان در چهل سال پیش چه ایده‌های سیاسی یا فرهنگی داشته است و سپس خودشان در مورد امام خمینی قضاوت کنند.
از چه زمانی به فکر جمع‌آوری مصاحبه‌های امام خمینی افتادید؟
حدود 10 سال قبل من مصاحبه‌های امام را جمع‌آوری کردم و چون می‌دانستم که نشر آثار امام اجازه چاپ آن را نمی‌دهد از چاپ آن خودداری کردم و نیز می‌دانستم که آنها می‌گویند باید این مصاحبه‌ها با صحیفه نور مطابقت داشته باشد نه با صحیفه امام چون قبلاً سخنرانی‌ها و مصاحبه‌های امام خمینی(ره) بدون حذف در صحیفه امام آمده بود و با توجه به سیاست زمان‌های مختلف تغییراتی در آن داده شد و اسم صحیفه نور بر آن گذاردند و من در سال 98 با هماهنگی نشر آثار امام قصد کردم کتاب را با حداقل حذف به چاپ رسانم.
چقدر در گردآوری مصاحبه‌هایی که با امام خمینی شده است وفادار به متن اصلی مصاحبه‌ها بوده‌اید؟
چون این مصاحبه‌ها مربوط به امام خمینی است دفتر نشر آثار امام خمینی به آن نظارت داشته خوشبختانه از حدود 80 مصاحبه‌ای که امام در نجف، پاریس و قم انجام داده‌اند نشر امید فردا سعی کرده است وفادار به متن اصلی این مصاحبه‌ها باشد فقط متاسفانه مصاحبه مفصل امام با خانم اوریانا فالاچی روزنامه‌نگار شهیر ایتالیایی از طرف دفتر نشر آثار امام براساس متن صحیفه نور قسمتی از سوال و جواب‌های آن حذف شده است و من هم از علت آن اطلاع دقیقی ندارم و اگر مخاطبان گرامی می‌خواهند به متن کامل و اصلی آن دسترسی پیدا کنند به جلد اول مجموعه 25 سال در ایران چه گذشت؟ (از بازرگان تا خاتمی) مراجعه کنند. بنده مولف کتاب مصاحبه‌های امام خمینی در نجف، قم و پاریس سعی کرده‌ام اصل امانت‌داری را در این نوشتار رعایت کنم.
به مصاحبه اوریانا فالاچی اشاره کردید از حاشیه‌های اولین مصاحبه امام خمینی با این روزنامه‌نگار ایتالیایی بگویید.
اوریانا فالاچی، نویسنده و روزنامه‌نگار خبره و مجربی بود که داستانش بر سر هر بازاری است. یکی از معروف‌ترین کتاب‌های او مصاحبه‌هایی است که با سیاستمداران برجسته جهان انجام داده است و نام آن را «مصاحبه با تاریخ» گذاشته است. این روزنامه‌نگار باهوش و تیزبین با پرسش‌های شبهه‌انگیز و دوپهلو در سال 1358 که از امام خمینی کرده است بین مردم ایران محبوب شده بود و نیز او به پاسخ‌های امام خمینی قانع نبوده است. برای پی بردن به محتوای این مصاحبه طولانی و مفصل باید متن آن مورد مطالعه دقیق قرار گیرد. گاهی ممیزی مصاحبه‌ها ممکن است مردم را نسبت به این مصاحبه‌ها بدبین کند.
مصاحبه‌هایی که امام خمینی(ره) در نجف و قم انجام دادند چه تفاوتی با اولین مصاحبه ایشان با روزنامه فرانسوی لوموند داشته و چه روندی را طی کرده است؟
در اواخر فروردین ماه سال 1357 مرحوم صادق قطب‌زاده برای دیدار و ملاقات با امام خمینی به عراق رفت قطب‌زاده چون به زبان فرانسه تسلط داشت و با برخی نشریات فرانسوی ارتباط برقرار کرده بود ترتیب مصاحبه طویل و مفصلی را داد که امام خمینی با روزنامه‌نگار معروف لوسین ژوژانر روزنامه فرانسوی لوموند در تاریخ 4 اردیبهشت ماه 1357 مصاحبه کند و بدین صورت او استارت کار را زد و بدین صورت امام خمینی را ترغیب به مصاحبه‌های متوالی و پی در پی با نشریات مختلف کشورهای جهان کرد و این مصاحبه‌ها ادامه یافت به‌طوری که امام خمینی دو مصاحبه در نجف انجام داد و بدین صورت سر زبان‌ها افتاد. در مهرماه سال 57 که وارد پاریس شدند در طول 118 روزی که در دهکده نوفل لوشاتو بودند بیش از 70 مصاحبه با نشریات مختلف با وساطت صادق قطب‌زاده انجام دادند و در شهریورماه 58 در شهرستان قم و حدود 5 مصاحبه مطبوعاتی انجام دادند. قابل ذکر اینکه اولین مصاحبه امام خمینی در قم با خانم اوریانا فالاچی بود که در آن مصاحبه سوالات بسیاری از طرف این روزنامه‌نگار مطرح شد ولی برخی از آنها جواب کوتاه گرفت و یا بی‌جواب ماند.
بسیاری به گفته‌ها و مصاحبه‌های امام خمینی در روزهای نخست انقلاب اکتفا کرده‌اند اما چرا در مسیر انقلاب تغییراتی در آنها به وجود آمده است؟ و حتی برخی از آنها را نادیده گرفته‌اند؟
آری چون خوراک تبلیغاتیشان بود و می‌خواستند در مسائل سیاسی از این مصاحبه‌ها به نفع خود یا جناح سیاسی خود استفاده کنند به آن مصاحبه‌ها اکتفا می‌کردند غافل از این بودند که بعد از مدتی مسائل سیاست داخلی و خارجی در کشور و جهان عوض می‌شود و دیگر نمی‌توان به آن مصاحبه‌ها اکتفا کرد و دیگر نمی‌توان از آن مصاحبه‌ها سوءاستفاده کرد. به همین سبب چون در هر دوره جناح خاصی روی کار می‌آمد تغییراتی گزاف و بزرگ در آنها به‌وجود می‌آمد به‌طوری که برخی از سخنان امام و مصاحبه‌های ایشان به باد فراموشی سپرده می‌شد مانند قسمتی از سخنرانی امام خمینی در 12 بهمن 57 که در بهشت‌زهرا ایراد کرد در دوران‌های بعد از متن سخنرانی او حذف شد؛ در واقع هر کسی از ظن خود شد یار او.
یکی از مباحث مهم در حوزه مطالعات انقلاب اسلامی، بررسی و تحلیل مصاحبه‌های امام خمینی(ره) با خبرنگاران و رسانه‌های خارجی در سال 1357 در آستانه پیروزی انقلاب است اما تفسیرهای گوناگون و شبهه‌انگیزی از آنها شده است. چرا مطالعات دقیق و موشکافانه در این‌باره انجام نشده است؟
سیاستمداران می‌گویند مطبوعات رکن چهارم دموکراسی است اگر کسی می‌خواهد به ماهیت انقلاب اسلامی و نیز جمهوری اسلامی پی می‌برد باید مصاحبه‌های امام خمینی در نجف، پاریس و قم را به‌طور دقیق و عمقی مطالعه کند به‌شرطی که خود از این مصاحبه‌ها تفسیر به رأی نکنند و برداشت‌های خود را از این مصاحبه‌ها مِلاک برای کشورداری و اداره امور مردم قرار ندهند یعنی با سلیقه شخصی خود کشور را اداره نکنند بلکه پیرو قانون و قانونمدار باشند البته برخی از پرسش‌هایی را که خبرنگاران از امام خمینی کرده‌اند شبهه‌انگیز است به قول یک روزنامه‌نگار ایتالیایی که می‌گوید گرچه واقعیت مقدس است اما عقیده آزاد است و هرکس می‌توانند تعبیر خاص خود را از مصاحبه‌های امام خمینی بکند ولی شاید حقیقت چیز دیگری باشد و اشخاص سیاسی و سیاست‌بازان با توجه به منافع فردی و گروهی خود برداشت‌های متفاوت از این مصاحبه‌ها کرده و می‌کنند و هنوز شخص یا گروه منصفی پیدا نشده است که به‌طور دقیق و موشکافانه بدون ترس از مدح و ذم دیگران و مردم درباره این مصاحبه‌ها اظهارنظر کند.
امام خمینی در طول مصاحبه‌هایشان مشاورانی چون صادق قطب‌زاده، ابراهیم یزدی و... داشتند این مصاحبه‌ها چه روندی را طی کرده‌اند؟
امام مشاوران دیگری نیز مانند حسن حبیبی و صادق طباطبایی داشته‌اند ولی تنها کسی که بیشترین مصاحبه‌های امام را با نشریات و خبرگزاری‌ها ترتیب می‌داده و آنها را استمرار می‌بخشیده مرحوم صادق قطب‌زاده بوده است. مثلاً اولین مصاحبه مفصل امام خمینی با روزنامه فرانسوی لوموند را در نجف او ترتیب داده بود. در نوفل لوشاتو هم اولین مصاحبه امام خمینی با روزنامه فرانسوی فیگارو که از نشریات پرتیراژ و مشهور آن دوران بود در تاریخ 22 مهرماه سال 1357 مرحوم صادق قطب‌زاده ترتیب داده بود بطوری که این مصاحبه‌های امام خمینی در آنجا استمرار یافت و از 70 مصاحبه گذشت. البته ابراهیم یزدی نیز در ترتیب دادن برخی از این مصاحبه‌ها دخیل بود و بیشترین سهم ترتیب مصاحبه‌ها با صادق قطب‌زاده بود.
نظر شما