به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، محمد بن یوسف هروی مشهور به «یوسفی»، حکیم و پزشک مشهور ایرانی است که با وجود شهرت فراوان، اطلاعات کمی از زندگی وی در دسترس است. وی از اهالی خواف خراسان بوده و در قرن دهم هجری قمری در هرات می‌زیست. یوسفی در اوایل دوران صفویه از ترس قزلباش‌ها به هندوستان رفت. از تألیفات پرشمار او می‌توان به منظومه «علاج الامراض»، «ریاض ‌الادویه»، «جامع الفواید»، «بدایع الانشاء»، رساله «سته ضروریه»، رساله «دلایل البول» و رساله «دلایل النبض» اشاره کرد.
 
«عین‌الحیات» یکی از آثار این حکیم ایرانی است که با ترجمه و پژوهش محمدابراهیم ذاکر در سال جاری از سوی انتشارات طب سنتی ایران چاپ و روانه بازار نشر شد. به بیان بزرگان علم و ادب ایران همچون آقابزرگ تهرانی: «عین‌الحیات، کتابی در دانش پزشکی به زبان پارسی است که دارای نود باب است. آغاز آن: (الحمدلله رب‌العالمین). انجام باب نودم: (برحمتک یا ارحم‌الراحمین). سپس باب دیگری در زمینه پادزهر (فادزهر) را بدان افزود. نسخه‌ای از آن به خامه میرابوالحسن سبزواری در تاریخ 1058 قمری در کتابخانه رضوی نگاهداری می شود که تاریخ وقف آن، 1166 است و همراه با رساله فی تقویه الباه می‌باشد.»
در پیش‌درآمد کتاب درباره زندگی‌نامه حکیم یوسفی آمده است: «پدرش محمد فرزند یوسف هروی پزشکی نامدار و نویسنده بلندآوازه بحرالجواهر معجم الطب الطبیعی یا جواهر اللغات است که پیشکش سلطان جلال‌الدین ملک دینار کرد... یوسفی در فرارودان به دانش‌اندوزی پرداخت و سالیانی دراز در هرات زیست، سپس به هند رفت و به دربار ظهیرالدین محمد بابرشاه و پسرش همایون‌شاه راه یافت و مورد احترام و توجه ایشان قرار گرفت و به درمان‌گری و آموزش پزشکی پرداخت. او توانست در کمترین زمان توان سخنوری، نویسندگی و مدیریتی خود را نشان داد تا انگیزه‌ای برای گزینش وی به دبیری شود و افزون بر کار در زمینه پزشکی، به کار سیاسی دربار نیز روی آورد. حکیم یوسفی پرکارتر از پدر بود و کتاب‌هایی بسیار به زبان پارسی از خود به جای گذاشت که بیشتر آن‌ها تا امروز در دسترس دانش‌پژوهان می‌باشد.

ویژگی یوسفی، توان بالای سرایندگی اوست که همچون بسیاری از سرایندگان علمی پیش از خود، برای آسان‌تر یادگیری هر دانش، کتاب خود را منظوم در دسترس دانش‌اندوزان می‌گذاشتند، او نیز آموزش دانش و هنر پزشکی را به گونه سروده در چندین کتاب گرد آورد و از خود به جا گذاشت که بیشتر آن‌ها دوبیتی هستند. کتاب‌های پزشکی سروده‌ای او، پرآوازه‌تر و بیشتر در دسترس پژوهشگران است. وی سروده‌های خود را با تخلص یوسفی به پایان رسانده است.»
ایرسا؛ پاینده تندرستی در سرتاسر زندگی
«ایرسا همان بیخ سوسن آسمان‌گون است که نیروبخش دمای سرشتی و قلب است. بایسته است! هنگام بیرون آوردن آن درسایه خشکانده، سپس آن‌ها را مرتب به نخی بکشید و انبار کنید. چنانچه هفت درخمی از آن را با عسل‌آب بخورید، کیموس پرمایه بلغمی و خلط صفرایی را روان‌سازی خواهد کرد و خواب‌آور بوده و بهبودبخش دل‌پیچه خواهد بود. بقراط و جالینوس گویند: اگر هر روز به اندازه یک درم خورده شود، پاینده تندرستی در سرتاسر زندگی خواهد بود. کاربرد مالیدنی آن، پزاننده و بازگشاینده و سبک‌ساز و رویاننده گوشت بر روی استخوان‌ها و زداینده کلف و نمش می‌باشد و خلط‌های پرمایه شش و سینه را پاکسازی می‌کند و پیشاب‌آور و ریزاننده خون ماهانه است و کاربرد پانسمان‌گونه آن بر روی جایگاه نیش‌زدگی مار، برای رویارویی با زهر سودمند می‌باشد. اندازه کاربردی آن تا یک درم است. اگر ساییده آن به گونه مالیدنی به‌کار برده شود، نرم‌کننده سخت‌شدگی‌ها و آماس سخت غده‌ای خواهد شد... بقراط گوید: اگر کسی آن‌را چند بار در ماه بخورد، پاینده تندرستی تن و نیرو خواهد بود.» قرنفل؛ تقویت نیروی بینایی و مفید برای گوارش
«میخک، نیروبخش دمای سرشتی و دل است و شادی‌بخش آن می‌باشد و بوی بد دهان را خوشبو می‌سازد و نیروی بینایی را تیزتر می‌کند و برای درمان شب‌کوری و سبل کارآمد می‌باشد. جگر و اندام‌های درونی را نیرو می‌بخشد و آلودگی‌ها و آفت‌‌های آن‌را پاکسازی می‌کند و کمک به گوارش می‌نماید. چنانچه پانسمان‌گونه بر روی سر گذاشته شود، برای درمان سکته خوب خواهد بود. آن بادشکن بادهای پدیدآمده از فزونی‌های خوراک در معده و دیگر جاهای شکم است و لثه را نیرو می‌بخشد و سودمند برای رویایرویی با بالا آوردن و دل‌آشوبی است. خوردن و بوییدن آن، برای نیروبخشی مغز سر شده، کارآمد می‌باشد.»
 
شونیز؛ درمان هر بیماری، به‌جز مرگ
«سیاه‌دانه، نیروبخش دمای سرشتی است. جالینوس گوید: اگر وارد تن شود، بادشکن نیرومندی خواهد بود. خوردن و کاربرد پانسمان‌گونه آن، کشنده کِرم‌ها می‌باشد. آن زداینده زگیل‌های آویزان و وارونه و خال‌ها می‌باشد و برای درمان نفس‌تنگی از گونه نفس کشیدن با گردن افراشته سودمند است و ریزاننده خون ماهانه نیز می‌باشد... پیامبر (ص) می‌فرمایند: ان حبه السوداء شفاء من کل داء الا الاسلام؛ سیاه‌دانه داروی درمان هر بیماری، به‌جز مرگ است.»
 ماء‌اللحم؛ بهترین خوراک برای بیهوش‌شدگان
«آب گوشت نیروبخش دمای سرشتی است. ابن سینا در کتاب ادویه القلبیه گوید: اگر کاربرد تنها خوراکی از آن خواسته شود، آب آن در درمان‌های ناتوانی قلب به‌کار گرفته خواهد شد. بنابراین بد نیست هنگامی که ما درباره آب گوشت سخن می‌گوییم، باید آن را فراهم شده از گوشت خوب بدانیم که یا از گوشت بره یک‌ساله و دوساله و یا گوشت بره چهارساله حملان و گوشت بزغاله باشد که بهترین و ارزشمندترین دارو برای کم‌توانی دل است. نفیس گوید: آن بهترین خوراک برای بیهوش‌شدگان است، زیرا خوراکی سبک و زودگوار و تند رخنه‌کننده و شاداب و سرزنده‌کننده دمای سرشتی و سازنده روح فراوان در سریع‌ترین زمان است و اگر خوراکی کندگوار باشد، توان تقویت نیروها و نفوذ سریع به درون اندام‌ها نخواهد داشت. بدان! آب گوشت فرآورده‌ای است به وسیله دستگاه تقطیر به‌دست می‌آید، سپس پالایش می‌گردد و پس از نوشیده می‌شود و این، آب گوشتی نیست که پزشکان امروز ما گمان دارند که آب‌پخته گوشت است.»
 
نخستین چاپ کتاب «عین‌الحیات» در 369 صفحه با شمارگان 200 نسخه به بهای 55 هزار تومان از سوی انتشارات طب سنتی ایران به بازار نشر عرضه شده است.