وی از کودکی به آموزش قرآن و خط و مشق در مکتب‌خانه پرداخت و پس از آن پدرش دروس مقدماتی عربی را به او آموخت. حائری به سبب تنگدستی پدر و نیز مخالفت‌های سرسختانه وی با نظام آموزش و پرورش، به مدرسه نرفت و چندی بعد، به نوشته خودش، چون پدرش او را بی‌استعداد می‌دانست، به پارچه‌بافی گمارده شد.
عبدالهادی حائری در سال 1328 در پی آشنایی با چند نوجوان هم‌سن و سال خود به ادامه تحصیل علاقمند شد و توانست در عین اشتغال به پارچه‌بافی، به صورت متفرقه درس بخواند و دوره شش ساله ابتدایی را در یک سال تحصیلی طی کند.
وی در 1329 در کتابخانه‌ای در قم به عنوان کتابدار روزمزد مشغول به کار شد و از این رهگذر با مطبوعات و دیدگاه‌های سیاسی و شیوه‌های نویسندگی و مباحث گوناگون فکری و ایدئولوژیک آشنا شد. این امر در شکل‌گیری اندیشه وی تأثیر اساسی داشت تا بدانجا که از همان زمان به فعالیت‌های قلمی در روزنامه‌ها و مجلات شهر قم و سپس تهران پرداخت.
حائری در سال 1336 وارد دانشگاه تهران شد؛ پس از اخذ لیسانس در سال 1343 با به دست آوردن یک بورس دانشگاهی به کانادا رفت و در آنجا به اخذ دكترای تاریخ نائل شد ( سال 1352). وی سپس به مدت چهار سال در دانشگاه کالیفرنیا در برکلی به عنوان استادیار به تدریس پرداخت و در سال 1357 به ایران بازگشت و با عنوان دانشیار در گروه تاریخ دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی، به تدریس تاریخ مشغول شد.
پس از انقلاب فرهنگی و بسته‌شدن دانشگاه‌ها، در کمیته پژوهشگران وزارت علوم به کار خود ادامه داد و پس از بازگشایی دانشگاه‌ها نیز به کار تدریس ادامه داد و یک سال بعد هم به مرتبه استادی دست یافت و در سال تحصیلی 1371-1370 به مقام استاد نمونه کشوری نایل آمد.
حائری در سنین اوج پختگی علمی و در شرایطی که سخت شیفته و درگیر کارهای آموزشی و پژوهشی بود و به تربیت نسلی از دانشجویان جوان همت گمارده بود، به بیماری سخت و درمان‌ناپذیر سرطان دچار شد. برای معالجه مدتی راهی کشور اتریش شد و پس از بازگشت، چندی را نیز در مشهد زیر نظر پزشکان قرار داشت. سرانجام به سبب این بیماری در 23 تیرماه 1372 دیده از جهان فرو بست.
تقابل اندیشه اسلامی و دینی با فرهنگ و تمدن غرب، بیشترین مشغله ذهنی عبدالهادی حائری را شكل میداد و در این زمینه مطالعات زیادی انجام داد و كتابها و مقالات متعددی به زبانهای گوناگون به رشته تحریر درآورد؛ نخستین تکاپوهای قلمی حائری، در زمینه ادبیات و مسائل سیاسی و اجتماعی و دینی بود، اما بعدها مشخصاً به کار در عرصه تاریخ پرداخت و چندین کتاب و بیش از شصت مقاله تألیف کرد.
حائری از نمایندگان برجسته نسل جدید مورخان ایرانی است که متأثر از تحولات معرفتی و روش‌شناسی رایج در غرب هستند. صراحت بیان، دقت و بهره‌گیری از منابع متنوع و گسترده مراکز اسناد کشورهایی مانند آمریکا و انگلستان و نیز کتابخانه‌های معتبر دنیا و همچنین روش‌مندی او در بررسی تحولات تاریخی، جایگاه ممتازی به آثار پژوهشی او بخشیده است.
به مناسبت فرارسیدن سالروز درگذشت این نویسنده، پژوهشگر و مورخ معاصر، در زیر اطلاعات کتابشناسی مهم‌ترین آثار وی مرور شده است.
نخستین رویارویی‌های اندیشه‌گران ایران: با دو رویه تمدن بورژوازی غرب
نویسنده: عبدالهادی حائری، موسسه انتشارات امیرکبیر، 640 صفحه، وزیری (گالینگور)، چاپ 6 سال 1394، 1000 نسخه، 350000 ریال
تاریخ الحرکات و النشاطات الماسونیه فی العالم الاسلامی
نویسنده: عبدالهادی حائری: مترجم: علی اسدی، بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، 216 صفحه، وزیری (شومیز)، چاپ 2 سال 1393، 1000 نسخه، 85000 ریال
تشیع و مشروطیت در ایران و نقش ایرانیان مقیم عراق
نویسنده: عبدالهادی حائری، موسسه انتشارات امیرکبیر، 400 صفحه، وزیری (شومیز)، چاپ 5 سال 1392، 1000 نسخه، 112000 ریال
آزادی‌های سیاسی و اجتماعی از دیدگاه اندیشه‌گران
نویسنده: عبدالهادی حائری، جهاد دانشگاهی (دانشگاه فردوسی مشهد)، 286 صفحه، وزیری (شومیز)، چاپ 1 سال 1374، 3000 نسخه.
آنچه گذشت ... نقشی از نیم قرن تکاپو
مترجم: عبدالهادی حائری، معین، 208 صفحه، وزیری، چاپ 1 سال 1371.
ایران و جهان اسلام پژوهش‌هایی تاریخی پیرامون چهره‌ها، اندیشه‌ها و جشن‌ها
نویسنده: عبدالهادی حائری، آستان قدس رضوی، موسسه چاپ و انتشارات، 281 صفحه، چاپ 1 سال 1369، 3000 نسخه.
تاریخ جنبش‌ها و تکاپوی فراماسونگری در کشورهای اسلامی
نویسنده: عبدالهادی حائری، آستان قدس رضوی، موسسه چاپ و انتشارات، 251 صفحه، چاپ 1 سال 1368، 5000 نسخه
نخستین سمینار بررسی تحلیلی موانع و عوامل موثر در پیشرفت‌های فرهنگی ...
نویسنده: عبدالهادی حائری، مجتمع آموزش عالی بیرجند، 466 صفحه، وزیری، چاپ 1 سال 1366، 1000 نسخه
همگامی ایران و لیبی بر ضدامپریالیسم: دو سند تاریخی
نویسنده: عبدالهادی حائری، آموی، 64 صفحه، چاپ 1 سال 1360،
در پایان این گزارش مروری می‌کنیم اثری را که در سال‌های اخیر پیرامون این مورخ بزرگ معاصر منتشر شده است.
نويسنده: حجت فلاح‌توتکار، پژوهشکده تاریخ اسلام، 324 صفحه، وزیری (شومیز)، چاپ 1 سال 1395، 1000 نسخه، 200000 ریال
این کتاب دربردارنده زندگی و شیوه تاریخ‌نگاری دکتر عبدالهادی حائری (1311- 1372) و در سه فصل تنظیم شده است:
در فصل اول به زندگی عبدالهادی حائری پرداخته شده است. او زندگی پرفراز و نشیبی در پرحادثه‌ترین روزگاران تاریخ معاصر ایران داشته است. در این بررسی تلاش شده بر بنیاد روشی عین‌گرا تاریخی او یا به تعبیر نگارنده روش‌شناسی انتقادی یا دیالکتیک عین و ذهن، زندگی او در متن رویدادها مطالعه شود.
در فصل دوم به تبیین ویژگی‌های روش‌شناسی او پرداخته شده و بر بنیاد دریافتی که نگارنده از روش‌شناسی او داشته است، اصول روش‌شناسی و نیز واحد مطالعاتی او روشن شده است.
در فصل سوم برای روشن‌شدن و بازنمودن بیشتر روش‌شناسی او و نوآوری‌های پژوهشی‌اش، به بررسی تک‌تک آثار تاریخ‌نگارانه او بر اساس تاریخ پراکنده شدن آنها پرداخته شده است.
در دو ضمیمه‌ای که آورده شده، ابتدا سال‌شمار زندگی و سپس آثار او بیان شده است.
نظر شما