به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)؛ «نخستین مرد» را شاید بتوان آخرین کتاب آلبر کامو- نویسنده شهیر فرانسوی- دانست. این کتاب که با ترجمه پرویز شهدی در نشر به‌سخن منتشر شده، با کمی تغییر اسامی و پرداخت داستانی، به کودکی و نوجوانی کامو می‌پردازد. از منظر مردی چهل ساله که با جست‌و جوی مزار پدر، به کودکی و بازیابی تصویر مادر و زمان از دست‌رفته می‌پردازد. البته گریزهایی هم به چهل‌سالگی‌اش دارد.

این کتاب بعد از مرگ کامو منتشر شده است. کسی نمی‌داند نویسنده در ذهنش چه پلاتی برای این کار در نظر داشت و آیا می‌خواسته به دوره‌های دیگر زندگی‌اش هم بپردازد یا  آنچه منتشر شده، همان چیزی است که کامو به جا گذاشته بود، با یادداشت‌ها و اشاراتی که ضمیمه کرده بود تا شاید جمله‌ای را بعدها تغییر دهد یا موضوعی را گسترش دهد.

پرویز شهدی در ترجمه این کتاب، دست کم به جمله‌های بلند و یک صفحه‌ای کامو پایبند نبوده و دلیل کوتاه کردن جملات را تفاوت ویژگی‌های زبان فارسی و فرانسه می‌داند. با او در این باره گفت‌و‌گویی داشته‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
 
در ابتدا بفرمایید نثر این کتاب به نسبت کارهای دیگر کامو که با نظارت خودش و در زمان حیاتش منتشر شده، چه تفاوت‌هایی دارد؟
این کتاب، نثر پیچیده‌تری دارد. به عنوان مثال، «بیگانه» نثری ساده دارد، با جملات ساده و کوتاه. می‌دانیم که «نخستین مرد» سرگذشت خودش است، منتها با تغییر اسامی. اما روایت با سرگذشت او منطبق است که در یک سالگی پدرش را از دست داده و با مادربزرگ و مادرش زندگی می‌کند. این کتاب از این نظر مفید است که بخواهیم بفهمیم، کامو چه جور آدمی بوده و چه سیر تحولی را طی کرده است. پیش از «بیگانه» هم کسانی بودند که با جملات کوتاه و ساده می‌نوشتند از جمله همینگوی. کامو هم «بیگانه» را به این شیوه نوشته و هیچ پیچیدگی خاصی در شیوه نگارش وجود ندارد. اما در این کتاب، گاهی جملاتی می‌بینیم که یک صفحه و حتی یک صفحه و نیم طول می‌کشد. من ناچار شدم جملات را کوتاه کنم. چون در زبان فارسی ما فعل را آخر جمله می‌آوریم و این‌ها در ابتدای جمله می‌آورند. به همین دلیل هم چون فعل در انتهای جمله می‌آید، خواننده مطلب را گم می‌کند. کاری که من کردم این بود که جملات بلند را کوتاه و تکه‌تکه کردم و از فعل‌های متن استفاه می‌کنم تا آن‌ها را به شکل جملات کوتاه‌تری دربیاورم. بعد هم فصل اصلی را آخر می‌آورم به شکلی که خواننده زیاد گمراه نشود. این کار به نظر من لازم است. چون هر زبانی خصوصیات و ویژگی‌های خودش را دارد که پیاده کردنش در یک زبان دیگر، شاید کار آسانی نباشد. 
با توجه به تغییری که در نام کاراکتر اصلی داده و آرایه‌های داستانی که در آن به کار برده است، آیا می‌توان این کار را در جرگه ادبیات بیوگرافیک دانست؟
نه. این کتاب، بیوگرافیک است، منتها بیوگرافی‌ای که رمان‌گونه نوشته شده است. برای اینکه وقتی شما زندگی‌نامه کامو را می‌خوانید می‌بینید از هنگامی که کامو در الجزیره بود و بعد به فرانسه می‌‌آید و کارهایی که می‌کند، همه در این کتاب آمده است.
 
این جملاتی که در پرانتز آمده و توضیح‌هایی بوده که انگار نویسنده برای خودش نوشته بوده تا بعد روی آن کار کند، آیا بعد از او، توسط فرد دیگری ویرایش نشده است؟
آن توضیحات را ناشر فرانسوی کنار گذاشته است و به شکل ضمیمه در انتهای کتاب آورده است. این ضمیمه چیزی حدود پنجاه، شصت صفحه می‌شود و زیاد هم تغییری در متن اصلی نمی‌دهد. شاید هم خودش این‌ها را یادداشت کرده بوده تا به جای یک جمله، جمله دیگری بیاورد. اما مواردی که خواندنش برای درک بیشتر متن، ضروری است را در پرانتز آورده‌ام. چون آن جملات، موضوع و متن را کامل می‌کند. اما باقی توضیحات را که نگاه کردم، با این وضعیت کاغذ و بازار کتاب و با توجه به اینکه آوردنش در کتاب تاثیری ندارد و مقداری هم به یکدستی و زیبایی متن لطمه می‌زد را حذف کردم.
 
ما در این کتاب با روایت کامل مواجهیم یا اینکه بعد از مرگ نویسنده، تا جایی که نوشته بود منتشر شده است.
روایت کتاب تا چهل‌سالگی کامو ادامه دارد. می‌دانید که مادرش اسپانیایی بوده و پدرش فرانسوی. پدر که در جنگ کشته می‌شود و مادر و مادربزرگ مجبورند کار کنند که بتوانند زندگی‌شان را خیلی فقیرانه بگذرانند. بعد هم به الجزیره می‌روند و آنجا زندگی می‌کنند. در این کتاب ما با زندگی‌نامه کامو به طور کامل مواجه نیستیم. از جمله عضو نهضت مقاومت شدن، مقاله‌هایی که پنهانی می‌نوشت و چاپ می‌کرد، مبارزاتش و.... را بیان نکرده است. زندگی شخصی خودش و ماجراهایی که در کودکی و نوجوانی‌اش پیش نیامده و سال‌هایی که با فقر و محرومیت زندگی می‌کرده را در این کتاب آورده است. ولی وارد فعالیت‌های سیاسی نشده است. بیشتر زندگینامه‌ خصوصی و خانوادگی‌اش را بیان کرده است. ما نمی‌دانیم که کامو چه پلاتی برای این کار در نظر داشته است. چون از بچگی تا چهل سالگی‌اش را بیان می‌کند. ولی هر چه سنش بالاتر می‌رود، زیاد وارد زندگی خصوصی‌اش نمی‌شود. و فقط روایت می‌شود که مشغول کار است اما اینکه چه کاری، و در مورد کار نویسندگی و فعالیت‌هاش در نهضت مقاومت و... چیزی نمی‌گوید. بیشتر نوعی حدیث نفس و روایت زندگی شخصی است. اصلا وارد فعالیت حرفه‌ای نشده است. و من فکر نمی‌کنم اگر بیشتر زندگی می‌کرد هم چیزی به آن اضافه می‌کرد. چون به نظر نمی‌رسد از ابتدا قصد داشته که زندگی‌نامه جامعی از خودش ارائه دهد. بیشتر به کودکی و نوجوانی‌اش پرداخته است.
 
                          


و سخن آخر؟
آخرین کاری که من از کامو ترجمه کرده‌ام، نمایشنامه «سوءتفاهم» است که هنوز منتشر نشده است. به طور کلی من 10کتاب از کامو ترجمه کرده‌ام. که شامل پنج رمان، نمایشنامه‌ها و همین کتاب «نخستین مرد» می‌شود. وقتی به عنوان خواننده با مجموعه آثار کامو مواجه می‌شوید به دریافت دیگری از او می‌رسید. کامویی که در آثار دیگرش، رویکردی پوچ‌گرا و نیهیلیسم دارد در «طاعون» به سمت اومانیسم و انسان‌گرایی می‌رود. و در همان جملات ساده‌اش هم جهان ژرفی مستتر است. من کامو را از سارتر برتر می‌دانم. چون فکر می‌کنم سارتر بیشتر فیلسوف است. درست است که رمان و نمایشنامه هم دارد، اما بیشتر فیلسوف است. ولی کامو یک انسان واقعی است که تمام دردهای اجتماع را درک می‌کند و بسیار زیبا آن‌ها را در آثارش بیان می‌کند.
 
«نخستین مرد» با قیمت 40 هزار تومان، در 1100 نسخه برای نخستین بار در سال 1398 منتشر شده است.