مهدی حجوانی در سال 1339 در چهار راه مولوی تهران متولد شد. در محله قصرالدشت تهران و بعد در تهران ویلا بزرگ شد. نخستین کتابی که در کتابخانه کانون پرورش فکری خواند «دکتر دولیتل» بود که ماجرای یک دکتر حیوانات بود که با کشتی حیوانات را با خودش به جاهای مختلف می‌برد. حجوانی درباره این کتاب می‌گوید: «در آن زمان خیلی از خواندن این کتاب لذت بردم تا جایی که زمانی که بعدها مسئول بخش کودک و نوجوان انتشارات امیرکبیر شدم، این کتاب را پیدا کردم و از آرشیو درآوردم، بازبینی و تصحیح کردم و دوباره چاپ کردم. البته در همان زمان مجموعه داستان دیگری هم خواندم که عمیقا مرا غمگین کرد. این کتاب داستان پسربچه‌ای بود که تنها و دور از خانواده‌اش در شهری دیگر برای گذران زندگی پیراشکی می‌فروخت و نامه‌هایی برای خانواده‌اش می‌نوشت که فکر می‌کرد آنها جواب نمی‌دهند در حالی که نامه‌ها هیچ‌وقت به دست خانواده‌اش نمی‌رسیدند. خیلی متأثر شدم و وقتی بزرگ شدم توانستم این کتاب که اثر «آنتوان چخوف» بود و در انتشارات امیرکبیر پیش از انقلاب برای بچه‌ها منتشر شده بود را با ویرایش جدید در انتشارات امیرکبیر منتشر کنم.»
به گفته حجوانی نخستین میل و گرایشش به نوشتن در دوران راهنمایی شکل گرفت و نویسندگی را با انشاهایی که در مدرسه می‌نوشت شروع کرد و نخستین داستانی که از او چاپ شد داستان طنزی به نام «پوتین‌های گشاد» بود که در مجله رشد نوجوان چاپ شد. اولین کتابش نیز سه داستان نوجوانانه با عنوان «پوتین‌های گشاد» با تم جنگ بود که حدود سال 1365 منتشر شد.
سپس حجوانی در حوزه هنری به اتفاق رضا رهگذر، جواد جزینی و شهرام شفیعی، نهاد کوچکی به نام «پیک قصه‌نویسی» درست کرد و 15 جزوه درباره فوت و فن داستان‌نویسی برای نوقلم‌ها نوشت که برای بچه‌های شهرستانی به شهرستان‌ها پست می‌شد.
مهدی حجوانی از نویسندگانی است که فعالیت گسترده‌ای در زمینه نهادسازی، گسترش نشریات و مجلات تخصصی، پژوهش در حوزه‌های نظری و تئوری، نقدوبررسی و تالیف و ترجمه داشته و توانست بعد از گذشت بیش از 30 سال فعالیت جدی و مستمر در این حوزه کارنامه پرباری از خود به جا گذارد. او در راه‌اندازی تشکل غیردولتی و کم عمر «دفتر ادب و هنر کودک و نوجوان» همکاری کرد که یکی از فعالیت‌هایش انتشار گاهنامه تخصصی «قلمرو ادبیات کودکان» بود که سردبیری چهار شماره آخرش با او بود. او بعد از مدتی همکاری با انتشارات امیرکبیر، در سال ۱۳۶۹ در شکل‌گیری مؤسسه نشر افق به عنوان سرویراستار نقش ایفا کرد و این همکاری همچنان ادامه دارد. او در سال ۱۳۷۴ در این مؤسسه، فصلنامه‌ای تخصصی و مستقل با عنوان «پژوهشنامه ادبیات کودک و نوجوان» تأسیس کرد که انتشار آن به جز وقفه ۴ ساله، تا امروز استمرار یافته است. علاوه براین حجوانی بیش از 28 سال است که با نشر قدیانی همکاری دارد.
حجوانی از سال ۱۳۷۶ در تأسیس ماهنامه‌ای در زمینه اطلاع‌رسانی و نقد کتاب با عنوان «کتاب ماه کودک و نوجوان» در مؤسسه خانه کتاب مشارکت کرد و به مدت ۸ سال از شماره ۱ تا ۹۶ سردبیر آن بود. کتاب ماه در سال ۱۳۷۶ از سوی احمد مسجد جامعی راه اندازی شد و در ۸ سال دوره ایشان، ۹۶ شماره درآمد. سردبیر و مدیر مسئول آن دوره به ترتیب مهدی حجوانی و احمد مسجد جامعی بودند. این ماهنامه دارای فهرست مطالب بود و در هر شماره به بررسی ادبیات داستانی، شعر، تصویرگری و ارائه گزارش و خبر می پرداخت و در پایان، کتاب‌های منتشر شده در بازار نشر همان ماه را فهرست‌وار در اختیار مخاطب قرار می‌داد. بخش ادبیات داستانی، شعر و تصویرگری، شامل نقد و بررسی کتاب، معرفی کتاب، مقاله و بررسی نشست‌های تخصصی بود و بخش گزارش و خبر به رویدادهای ماه در حوزه ادبیات کودک و نوجوان می‌پرداخت. این ماهنامه در اندازه ۲۸ در۲۰ سانتی متر، به صورت مصور، سیاه و سفید، با جلد مقوایی و در حدود ۱۲۰ صفحه، منتشر می‌شد و صاحب امتیاز آن موسسه خانه کتاب بود. این نشریه از تابستان ۱۳۹۳ با نام «فصلنامه نقد كتاب كودك و نوجوان» منتشر می‌شود.
او همچنین در سال ۱۳۷۷ در تأسیس «انجمن نویسندگان کودک و نوجوان» مشارکت کرد و هم عضو هیات مؤسس انجمن و هم از سال ۱۳۷۷ تا ۱۳۹۱ عضو هیئت مدیره آن بود. حجوانی بااینکه تصویرگر نبود اما در سال ۱۳۸۲ به همراه محمدعلی بنی‌اسدی در شکل‌گیری نهاد مدنی دیگری با عنوان «انجمن تصویرگران کتاب کودک» به عنوان یکی از دو عضو هیئت مؤسس نقش ایفا کرد. همچنین در دانشگاه شیراز، نخستین مجله علمی پژوهشی در حوزه ادبیات کودک را با عنوان «مطالعات ادبیات کودک» تأسیس کرد که نخستین شماره آن در بهار ۱۳۸۹ منتشر شد و تا امروز ۶ شماره از آن منتشر شده است و حجوانی از نخستین شماره، عضو هیئت تحریریه این مجله بوده است. از دیگر فعالیت‌های مهدی حجوانی مشارکت در تاسیس نهادی با عنوان «لاکپشت پرنده» است که کار آن بررسی مداوم و معرفی آثار برتر حوزه کودک است.
حجوانی دارای مدرک کارشناسی ادبیات نمایشی از دانشگاه هنردر سال 1368، کارشناسی ارشد پژوهش هنر از دانشگاه تهران در سال 1378 و دکترای پژوهش هنر از دانشگاه تربیت مدرس است که در سال ۱۳۸۵ اخذ کرد. او توانسته ۲ بار در سال‌های ۲۰۰۵ و ۲۰۰۸ از کتابخانه بین‌المللی نسل جوان مونیخ بورس مطالعاتی دریافت کند و تا به حال ۷ مقاله او به زبان انگلیسی در منابع کتابخانه مونیخ ثبت شده است. او مدرس و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی، استاد مدعو و مشاور رساله‌هایی از کشورهای فرانسه و آفریقای جنوبی و نیز دانشگاه تهران، تربیت مدرس و شاهد است.
«سیری در سرویراستاری»، «زیبایی‌شناسی ادبیات کودک»، «الف دال میم»، «مایه داستان» و «قصه چیست؟» از آثار تالیفی و «ادبیات کودک»، «خارپشت خوشحال»، «پسر جنگل»، «سفر باورنکردنی ادوارد»، «جادو در جنگل»، «قصه‌های خرسی»، «آتشی بالای کوه»، «رویکردهای زیبایی شناختی به ادبیات کودک»، «جیلی بیلی و پیشی» و «حکایت حمالی که رمال شد» از آثار او در حوزه ترجمه و «یک آسمان خبر»، «آن قصرها» و «۱۰۱ حکایت اخلاقی» از آثار بازنویسی اوست.
حجوانی به واسطه آثارش توانسته در سال 1389 لوح معرفی ویژه برای ترجمه کتاب سفر باور نکردنی ادوارد، از سوی شورای کتاب کودک، دریافت ماه زرین در سال 1379 به عنوان منتقد برگزیده ادبیات کودک و نوجوان در دو دهه پس از انقلاب از طرف جشنواره برگزیدگان ادبیات کودک، انجمن نویسندگان کودک و نوجوان، دریافت نشان خدمتگزاری در سال 1386 در مراسم نکوداشت از سوی مرکز فرهنگی هنری نوجوانان شهر تهران، پژوهشگر برتر سال ۱۳۸۶ از دانشکده هنر دانشگاه تربیت مدرس برای رساله دکترای رشته پژوهش هنر با عنوان زیبایی‌شناسی ادبیات کودک و ۲ بار پژوهشگر برتر دانشگاه آزاد اسلامی واحد اسلامشهر، تقدیر از سوی جشنواره انتخاب کتاب سال مجله سروش نوجوان در سال 1375 برای کتاب «الف، دال، میم»، تقدیر در نخستین جشنواره قصه‌های قرآنی برای کتاب «یک آسمان خبر» لوح زرین و دیپلم افتخار به خاطر مقاله «سرانجام بچه‌ها خدا را باز می‌گردانند»، برگزیده پنجمین جشنواره مطبوعات کودک و نوجوان، کانون پرورش فکریدر سال 1390 و انتخاب فصلنامه پژوهشنامه ادبیات کودک و نوجوان به عنوان برترین نشریه سال در حوزه کودک و نوجوان، معاونت مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در آبان ۱۳۸۱ دریافت کند.
نظر شما