به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در قم، اهمیت جایگاه پژوهش در بنیان آموزش چنان است که می‌توان گفت مکمل پیشرفت و توسعه دانش در هر مرکز آموزشی می‌باشد.
 
پژوهش در جامعه‌الزهرا (سلام الله علیها) نیز از سال ۱۳۸۰ بنیان‌گذاری شد و از سال ۱۳۸۴ با استقلال از معاونت آموزشی در عرصه‌های مختلفی چون تربیت بانوان پژوهشگر و پاسخگو به مسائل علمی در زمینه علوم اسلامی و انسانی، ساماندهی و سازماندهی پژوهش، اجرای طرح‌های پژوهشی و تهیه و تدوین متون فعالیت خود را آغاز نمود.
 
در ادامه گفت‌وگوی تفصیلی ایبنا با ریحانه حقانی معاون پژوهشی جامعه‌الزهرا(س) را در مورد فعالیت‌های این نهاد علمی می‌خوانیم.
 
در ابتدا از همایش کتاب سال بانوان که امسال برای نخستین بار و از سوی این معاونت برگزار می‌شود، بگویید.

در ابتدا شورای سیاستگذاری همایش از سال 96 آغاز شد و برنامه‌ریزی‌ها هم همان موقع صورت گرفت. در تاریخ دهم شهریورماه سال جاری، فراخوان همایش از طریق سایت، شبکه‌های اجتماعی فضای مجازی، انتشار پوستر، نامه‌نگاری با مراکز حوزوی و دانشگاهی و انتشارات مختلف، نصب بنر در سطح شهر و پخش تیزر همایش در ۵ شبکه تلویزیونی و رادیویی و برگزاری دو نشست خبری انجام شد که مهلت ارسال آثار تا پایان آبانماه بود و با استقبال خوب علاقه‌مندان بیش از 400 اثر به دبیرخانه همایش ارسال شد که اطلاعات آن‌ها در حال بررسی و تکمیل شدن است.
همچنین این همایش که در اسفندماه سال جاری، همزمان با ولادت باسعادت حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها برگزار می‌شود.

این همایش در چه محوری برگزار می‌شود و روند داوری آثار در نخستین همایش کتاب سال بانوان چگونه است؟

این همایش در دو حوزه کتاب و رساله‌های علمی سطح چهار با محوریت آثار منتشر شده بانوان اعم از تالیف، ترجمه و تصحیح در عرصه علوم اسلامی ـ انسانی،  رساله‌های سطح چهار بانوان طلبه و رساله‌های دکتری بانوان در عرصه علوم اسلامی ـ انسانی و آثار منتشر شده پژوهشگران (خانم و آقا) در عرصه زن و خانواده به منظور حمایت از فرایند تولید علم دینی، شناسایی و تجلیل از بانوان پژوهشگر و معرفی آثار پژوهشی برتر به ویژه در عرصه «زن و خانواده» برگزار می‌شود.
آثار بر اساس موضوعات تقسیم بندی و کدگذاری می‌شوند و به هیات های داوری سپرده می‌شود.
 
شما به عنوان رئیس کمیته علمی کتاب سال بانوان، چه ضرورتی برای برگزاری این همایش که برای نخستین بار است در سطح کشور برگزار می‌شود، می‌دانید؟

ما در حوزه علوم انسانی و اسلامی بانوان تحصیل کرده و فرهیخته بسیاری داریم که آثار متعددی نوشته‌اند و از طرف دیگر مباحث زن و خانواده دو جزء تفکیک‌ناپذیر هستند که نیاز به توجه ویژه دارد، لذا باید برنامه‌ریزی جدی در این زمینه صورت گیرد.
همچنین با توجه به سخنان رهبر معظم انقلاب مدظله‌العالی و توجهی که به حوزه زن و خانواده دارند و با توجه به رسالت ما در عرصه پژوهش، اولین کار را پژوهش‌های بنیادین و تأثیرگذار قرار دادیم.
در فرایند این همایش، بحث حمایت از تولید علم، شناسایی و تجلیل از بانوان فرهیخته و پژوهشگرانی که در حوزه زن و خانواده تألیفاتی داشتند، صورت می‌گیرد، در عین حال هدف اصلی ما کارهای بنیادین است که بعد از همایش اتفاق می‌افتد و شناسایی ظرفیت‌های پژوهشی، خلاها و آسیب‌های عرصه زن و خانواده  نیز در آینده مورد بررسی و برنامه‌ریزی قرار می‌گیرد.

چه تفاوتی میان همایش کتاب سال حوزه و همایش کتاب سال بانوان وجود دارد؟

همایش کتاب سال بانوان با همایش کتاب سال حوزه، همسو و هم‌جهت است اما موازی‌کاری صورت نمی‌گیرد، ما فرصتی را در عرصه زن و خانواده ایجاد می‌کنیم که اختصاص به بانوان دارد، موضوع زن و خانواده نیز موضوع ویژه ای است که می‌طلبد در همایش مجزایی برگزار شود.
از طرف دیگر در این همایش، تمام تألیفات و آثاری (از خانم‌ها و آقایان) که در عرصه زن و خانواده نوشته شده، پذیرش می‌شود، در حالیکه در همایش کتاب سال حوزه، که امسال برای بیستمین بار صورت می گیرد، صاحبان آثار باید حتما حوزوی باشند.

به تازگی سه کتاب از بانو مجتهده امین اصفهانی(ره) توسط این معاونت تصحیح و احیا شد، لطفا در مورد این شخصیت بزرگوار و این آثار توضیحی بفرمائید.

به طور قطع بانو مجتهده امین(ره) یکی از بانوان دانشمند و برجسته دوران معاصر هستند، با مطالعه آثار بانو مجتهده امین(ره)، عظمت این بانوی بزرگوار و شخصیت فرهیخته بیشتر مشخص می‌شود. عمر ۹۹ ساله بانو امین مملو از برکات معرفتی و معنوی است، با وجود اینکه زندگی خانوادگی داشت، سبک زندگی اسلامی را سرامد برنامه‌های خود قرار داد و تعلیم، تربیت و تحصیل جزئی از زندگی او بود.
بانو مجتهده امین در سن ۴۵ سالگی، اولین تألیف خود را به نام کتاب «اربعین الهاشمیة» نگاشت و حتی مشکلات و مصیبت‌های زندگی، مانع از تحصیل و تحقیق او نشد. این بانو که هم در فقه و اصول و هم در حکمت، معاد و مباحث قرآنی یک شخصیت جامع بود و آثار ارزشمندی از ایشان به یادگار مانده است.

 بدین جهت معاونت پژوهش جامعه‌الزهرا علیهاالسلام به منظور تقویت فرهنگ اسلامی و با هدف معرفی شخصیت علمی، عرفانی، فقهی و فلسفی ایشان و احیای میراث علمی بانو مجتهده امین به عنوان یکی از بانوان شیعه در جهان اسلام، طرح احیا و ساماندهی برخی آثار این بانوی فاضله را در دستور کار خویش قرار داد. این طرح پس از طی مراحل کارشناسی، تصویب و تنظیم شیوه‌نامه، توسط برخی از اساتید و همکاران پژوهشی معاونت پژوهشی جامعه‌الزهرا علیهاالسلام آغاز شد و شامل مراحلی هم‌چون استخراج منابع، مستندسازی، اصلاح، ارزیابی و بازنگری است كه این مراحل در مورد سه کتاب «روش خوشبختی»، «اخلاق و راه سعادت» و «معاد یا آخرین سیر بشر» انجام شده و کتاب‌ها به چاپ رسیده است.

مراسم رونمایی از این کتب در اختتامیه چهارمین کنگره بین‌المللی بزرگداشت مقام علمی و معنوی بانو امین(ره)، در حرم مطهر رضوی با حضور علما، فضلا و تعدادی از اساتید، پژوهشگران و طلاب جامعه‌الزهرا علیهاالسلام برگزار شد.
همچنین ویژه برنامه بانو مجتهده امین(ره) نیز به همین مناسبت و به همت معاونت پژوهش جامعه‌الزهرا علیهاالسلام در ۶۰ صفحه، تدوین و منتشر شد که به تبیین فعالیت‌های جامعه‌الزهرا علیهاالسلام در راستای معرفی و بزرگداشت بانو مجتهده امین(ره) پرداخته است.

از تالیفاتی که توسط مرکز جامعه الزهرا(ع) منتشر شده است، بگوئید.

تاکنون بیش از 120 اثر توسط این مرکز منتشر شده است، که حدود نیمی از این آثار تالیف بانوان و نیمی دیگر نوشته آقایان بوده است.

از مهمترین آثار بانوان می‌توان به سیمای خانواده در قرآن از زهره برقعی، بلوغ دختران از زهره حبیبیان، کتاب شناخت نهج‌البلاغه از خانم حیاتی و چندتن از همکارانشان، آخرین مهاجر (درمورد شخصیت سیاسی اجتماعی عباس بن عبدالمطلب) از فرزانه حکیم زاده، بالاتر از فرشته از طیبه رضوانی، عطر عفاف از ناهید طیبی، اصول و راهکارهای تحصیل زنان از سمیه سادات موسوی، درسنامه خانواده در اسلام از طاهره جوانمرد و همکارانشان، کینه از طاهره محقق، سبک زندگی رسول خدا (ص) با همسرانشان از فرزانه حکیم زاده، معناشناسی واژه برکت در قران از زهرا ابراهیمی، معجزه امید از شیده زهرا موسوی، اداب اجتماعی در قران از فاطمه امین پور و بسیاری کتب دیگر اشاره کرد.

از آثار آقایان هم می‌توان به تربیت اسلامی در قالب 5 جلد از نبی صادقی، ماه در آینه از عبدالرحیم موگهی، تلخیص المنطق از اکبر ترابی، اخلاق نبوی از جواد محدثی، کتاب کار مناسبت های دینی مذهبی و فرهنگی از محمدعلی شمالی، گل عفاف از جواد محدثی، الصوم از عروه الوثقی از سید محمدکاظم یزدی، بازی بازوی تربیت از محسن عباسی ولدی، آشنایی با قانون اساسی از محمرضا باقرزاده،  اخلاق فاطمه از جواد محدثی، آموزه های علم اصول از سیدمحمدباقر صدر، رد نگاهت راه آسمان از محسن عباسی ولدی، ایرا جوان بمان از محسن عباسی ولدی، درس هایی از نهج البلاغه از جواد محدثی، تا ساحل آرامش؛ گامهای موفقیت در زندگی مشترک در قالب 5 جلد از محسن عباسی ولدی، اشاره کرد.
سه کتاب هم آماده چاپ هستند که عبارتند از: نمی از یمی «اندیشه ورزی در معارف مهدوی تالف جمعی از پژوهشگران جامعه الزهرا(ع)، تلخیص و تحریر قاموس قرآن از سیدمحمود طیب حسینی و آسیب های نقش مادری و همسری زنان با رویکرد اسلامی از مهری قاسم نژاد.
 
از امکانات و فعالیت‌های کتابخانه جامعه‌الزهرا(ع) بگویید.

کتابخانه مرکزی جامعه‌الزهرا علیهاالسلام دارای ۲۸ هزار و ۸۹۲ عنوان کتاب در ۶۴  هزار و ۸۷۸  جلد به زبان‌های فارسی، انگلیسی، ترکی استانبولی، اردو، آذری، کردی، تاجیک، بنگلادشی، چینی، فرانسوی و اسپانیایی است که اعضای این کتابخانه، ۳ هزار و ۹۹۷ نفر هستند.

کتابخانه تخصصی پژوهش نیز با حدود 100 نفر عضو، دارای ۳ هزار و ۹۷۸ عنوان کتاب در ۷ هزار و ۱۲ جلد به زبان‌های فارسی و عربی در حوزه‌های اخلاق و تربیت، مطالعات زنان، فقه و اصول، فلسفه و کلام، تاریخ اسلام، تفسیر و علوم قرآن، مطالعات اجتماعی و روان‌شناسی است.

۳ هزار و ۱۶۱ عنوان پایان نامه و تحقیقات سطح دو و هزار و ۱۶ پایان نامه و رساله علمی سطح سه و چهار در این کتابخانه وجود دارد. همچنین آرشیو ۱۲۵ نشریه در رشته‌های مختلف در دسترس پژوهشگران قرار دارد.

سامانه کتابخانه نیز به تازگی راه‌اندازی شده است که این سامانه افزون بر امکان جستجو در لیست کتابها، مقالات و پایان‌نامه‌ها، امکان ثبت پیشنهاد تهیه منابع، پرسش از کتابدار، معرفی تازه‌های کتاب و ارتباط پژوهشگران با کتابخانه میسر کرده است.
همچنین امکان دسترسی پژوهشگران به متن پایان‌نامه‌ها در سامانه ایران‌داک فراهم شده است و همکاران در این کتابخانه می‌کوشند تا خدمات پژوهشی را با بالاترین کیفیت در اختیار پژوهشگران قرار دهند.

 میز مشاوره پژوهش به تازگی در این کتابخانه راه‌اندازی شده است، آیا این امر با استقبال مواجه شده است؟

میز مشاوره پژوهش در کتابخانه در راستای ارائه خدمات پژوهشی، راه‌اندازی شد که طلاب استقبال خوبی از آن داشتند. در این طرح ۱۰ استاد سامان‌دهی شده‌اند تا در موضوعات تخصصی، پاسخگوی نیازهای پژوهشی طلاب باشند و تاکنون حدود ۹۰ پژوهشگر از خدمات مشاوره آنها در زمینه معرفی منبع، شیوه‌های گردآوری اطلاعات، نگارش مقاله و پایان نامه استفاده کرده‌اند.

باتوجه به فرارسیدن هفته پژوهش، این معاونت چه برنامه‌ای برای این هفته درنظر دارد؟

همزمان با هفته پژوهش و با هدف توسعه، تعمیق فرهنگ پژوهش و ارتقای سطح علمی پژوهشی طلاب، پژوهشگران و اساتید، برنامه‌های ویژه‌ای متناسب با نیازهای پژوهشی در حال برگزاری است. از جمله برگزاری سه کارگاه و سه نشست علمی پژوهشی ویژه اساتید و طلاب جامعه الزهرا علیهاالسلام با موضوعات مختلف.
همچنین جامع‌الزهرا(س) در پنجمین نمایشگاه پژوهشی دستاوردهای مراکز حوزوی، حضور فعال دارد و منشورات تألیفی این مرکز در نمایشگاه ارایه کردیم.
 تعدادی پایان‌نامه‌ با موضوعات خاص بویژه در عرصه زنان و خانواده نیز توسط این مرکز در نمایشگاه مشکات به نمایش گذاشته شده است.
 همچنین باتوجه به حضور پررنگ و گسترده پژوهشگران جامعه‌الزهرا(س) در همایش‌های علمی امسال و پذیرش مقالات آنان، این آثار را به شکل کتابچه‌ای تبیین و آن را نیز در نمایشگاه مشکات ارایه کردیم.