وی افزود: خراسان جاده ارتباطی با فرهنگ ایران است. خراسان مسیر نقل و انتقال فرهنگ و بوده و هست و همچنان می‌توان به آن به‌عنوان جاده فرهنگ ایرانی اندیشید و روی آن کار بیشتری کرد. خراسان قطب فرهنگ مکتوب کشور خراسان بوده و هست و این در تاریخ کهن و معاصر نیز وجود داشته است. هم در حوزه تولید کتاب و هم در کتابخانه‌هایی که از گذشته در این شهر بوده و هم در حوزه توزیع و کتابفروشی‌ها، این خطه شاخص است. 

 

صالحی تصریح کرد: حیات و تکاپو و پویایی جریان مکتوب در این شهر تپنده و پرشتاب بوده است. اتفاقات فرهنگی مانند نمایشگاه کتاب پیوندی بین گذشته و حال است. در حوزه‌های فرهنگی کتاب جایگاه خاصی داشته و بی بدیل است. در بین همه محصولات فرهنگ بشری، کتاب ویژگی‌هایی دارد که بدون جایگزین بوده است. زایاترین محصول فرهنگ بشری و ماناترین پدیده بشری است.

 

مقام عالی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ادامه داد: انقلاب اسلامی توانسته به‌عنوان یکی از توفیقات خود در حوزه فرهنگ مکتوب گام‌های خوبی را بردارد. امسال چهلمین سال انقلاب اسلامی است که یکی از دستاوردهای آن در حوزه فرهنگ مکتوب بوده است. بی‌انصافی است که پاره‌ای از اتفاقات قوی که در رهاورد انقلاب اسلامی بوده را به بهانه کاستی‌ها نادیده بگیریم. یکی از حوزه‌های قابل توجه انقلاب اسلامی شتاب و رشد حوزه مکتوب بوده است.

 

وی گفت: در دهه اول انقلاب اسلامی در سال‌های 57 تا 67 حدود 35 هزار کتاب چاپ اول داشتیم، ولی در دهه چهارم انقلاب 726 هزار عنوان کتاب چاپ شده که رشدی 20 برابری را نشان می‌دهد. مولفانی که در دهه ابتدای انقلاب بودند، 27 هزار تن بودند، اما در دهه چهارم انقلاب 604 هزار مولف فعالیت دارند که بیش از 25 برابر رشد را نشان می دهد. در فضای جنسیتی نیز تعداد مولفان زن در سال 57، 11 مولف بود و 388 مولف مرد فعالیت داشتند. این اختلافی 30 برابری بود که الان با 60 هزار مولف مرد و 28 هزار مولف زن، این نسبت به دو برابر رسیده است. فاصله جنسیتی تولید علم در انقلاب اسلامی کمتر شده است. 

 

صالحی اظهار کرد: جریان ناشران خصوصی در این 40 سال روند رشد قابل توجهی داشته است. 10 ناشری که 300 کتاب به بالا تولید کرده‌اند، ناشران خصوصی بوده‌اند. جریان نشر خصوصی ما نیز در انقلاب اسلامی قدم به قدم پیشرفت‌های بیشتری داشته است. علاوه بر این حوزه کتابخانه‌های عمومی روند رو به رشدی داشته و 9 برابر در این چهار دهه رشد داشته است. نمی‌توان نادیده گرفت که اتفاقات قابل توجهی در حوزه رخدادهای فرهنگ مکتوب کشور پدید آمده است. این حجم کمی عناوین، مولفان و تغییر جنسیتی مسیری است که ما در حوزه مکتوب به پیش آمده‌ایم. 

 

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، افزود: باید به راهی که نرفته ایم، بنگریم تا تلاشمان را مضاعف تر کنیم. علی رغم اتفاقاتی که در فرهنگ کشور افتاده، اتفاقات دیگری هم است که باید همه تلاش کنیم تا آن را نیز در کنار به‌وجود آوریم. مسایل مختلفی فرهنگ مکتوب ما را می‌آزارد. آغاز این جشنواره بر محور کتاب گرچه یک نمایشگاه است، اما یک دانشگاه است که بر محور کتاب شکل می‌گیرد.

 

وی گفت: یکی از مهم‌ترین دشواری‌های ما در حوزه فرهنگ مکتوب، فاصله بین تولید و خواندن کتاب است. آنچه که آمارهای مختلف از خواندن در کشور ما می‌گوید، راضی‌کننده نیست. آنچه که در پژوهش ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانیان که توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی صورت گرفت، نشان می‌دهد که فضای مطالعه در کشور به‌طور متوسط در شبانه روز 12.5 دقیقه است که این آمار البته در خراسان رضوی 16.5 دقیقه است. در کل کشور 59 درصد گفته‌اند که کتاب غیردرسی مطالعه نمی‌کنند. البته طبق آمار بانوان بیشتر از آقایان کتاب غیردرسی مطالعه می‌کنند.

 

صالحی بیان کرد: اینکه در حوزه خواندن و خریداری کتاب به اندازه تولید کتاب حرکت نمی‌کنیم، یک نقیصه قابل توجه است. اگر جریان فرهنگی کشور این فاصله را حل نکند، جریان مکتوب کشور دچار اختلال جدی خواهد شد. باید این مساله را به‌عنوان یک چالش اساسی دید. بحران های یک کشور فقط کم آبی و ذرات معلق در هوا نیست، بلکه بحران یک کشوری که به کتاب متصل بوده، می‌تواند کم خواندن نیز باشد، به شرط آنکه این مساله را یک بحران بدانیم.

 

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی افزود: تا زمانی که این درک پدید نیامده، طبیعی است که این درد را احساس نمی‌کنیم. بخش قابل توجهی از فعالیت فضای فرهنگی رسانه‌ای ما می‌تواند متوجه این نکته باشد که چگونه با فعالیت عرصه رسانه مردم نسبت به بحران‌های محیط زیستی توجه داشته‌اند؟ ما نیاز داریم به بحران کمتر خواندن نیز بیشتر توجه کنیم. البته در این مسیر موانعی وجود دارد. نظام آموزش و پرورش ما نظامی است که کمتر متوجه مطالعه آزاد و پژوهش‌های آزاد است و نظام خانواده نیز کمتر بر خواندن کتاب استوار است. نظام رسانه‌ای ما نیز به کتاب کمتر به‌عنوان یک رسانه مانا توجه دارد.

 

وی در پایان گفت: مجموعه این عوامل باید بتواند بیش از گذشته به مساله کتاب خواندن ما را متوجه کند. اتفاقاتی نیز به‌عنوان یک دریچه موقت و مسکن افتاده که فضاهای شهر را با خواندن عجین کرده است، اما باید این مسکن‌ها به درمان‌های پایدارتر تبدیل شود. لازم است رسانه به کمک مدرسه و خانواده برای درگیرتر شدن با خواندن کتاب بیاید. این نمایشگاه یک فضای گفت‌وگوی فرهنگی بر مبنای کتاب است. امیدواریم این نمایشگاه نقطه عطفی در اتفاقات فرهنگی مکتوب این استان باشد.

آئین افتتاحیه بیستمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب مشهد و پنجمین نمایشگاه رسانه‌های دیجیتال خراسان رضوی، شامگاه جمعه دوم آذرماه با حضور سید عباس صالحی؛ وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، جعفر مروارید؛ مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان خراسان رضوی، قربانعلی میرزایی؛ سرپرست استانداری خراسان رضوی، محمدرضا کلایی؛ شهردار مشهد، امیرمسعود شهرام‌نیا؛ مدیرعامل موسسه نمایشگاه‌های فرهنگی ایران، محمدرضا حیدری؛ رئیس شورای شهر مشهد، حجت‌الاسلام و المسلمین نصراله پژمان‌فر نماینده مردم مشهد در مجلس شورای اسلامی و رئیس کمیته فضای مجازی مجلس، جمعی از مسئولان استانی و شهر مشهد و پیشکسوتان علمی، فرهنگ و ادبی این شهر برگزار شد.