به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، «شهروند شهرهای داستانی؛تحلیل زندگی و آثار محمدعلی جمال‌زاده» نخستین کتاب از «مجموعه کلاسیک‎های ادبیات معاصر» است که توسط انتشارات دنیای اقتصاد منتشر شد. «مجموعه کلاسیک‎های ادبیات معاصر» با این هدف شکل گرفته است که خواننده در کتابی موجز، با جنبه‎های گوناگون جهان داستانی نویسندگان طراز اول ایران آشنا شود. کتاب «شهروند شهرهای داستانی» نوشته حسن میرعابدینی روز دوشنبه(چهارم اردیبهشت‌ماه) از ساعت 17 الی 19 در محل انتشارات دنیای اقتصاد با سخنرانی محمدرضا گودرزی و محمدهاشم اکبریانی و حضور اهالی فرهنگ و علاقه‌مندان به ادبیات رونمایی و معرفی شد.

 این کتاب ستایش‌نامه جمالزاده نیست

در ابتدای این مراسم حسن میرعابدینی، نویسنده کتاب درباره مجموعه «کلاسیک‎های ادبیات معاصر» گفت: در کتاب‌های مجموعه «کلاسیک‎های ادبیات معاصر» سعی بر این است که به ابعاد مختلف زندگی نویسنده‌های تاثیرگذار معاصر پرداخته شود تا حدی که به فهم بیشتر آثار ادبی آنها کمک کند.

وی افزود: این کتاب‌ها در نهایت ایجاز و در حجمی بین 140 تا 160 صفحه منتشر می‌شوند. نویسنده «صد سال داستان‌نویسی ایران» در ادامه خاطرنشان کرد: از آن جایی که جواز ورود نویسنده به دنیای ادبیات، ابداع و نوآوری ادبی است، توجه به این ابداع و نوآوری‌ها در دنیای نویسنده می‌تواند عامل مهمی در شناخت نویسنده باشد.

این نویسنده با اشاره به این‌که این کتاب یک ستایشنامه برای جمالزاده نیست، بیان کرد: در گذر زمان رنگ تازگی بسیاری از آثار ادبی یک نویسنده کهنه می‌شود. در این کتاب با نگاهی انتقادی به آثار خواندنی و ماندگار جمالزاده پرداخته شده، به آثاری که با گذشت زمان کهنه نشده‌اند.

نویسنده کتاب «تاریخ ادبیات داستانی ایران» همچنین با تاکید بر قابل خواندن بودن این مجموعه برای تمام سنین و اقشار، رده «همهسالان» را گروه هدف مخاطبان این کتاب دانست.  

میرعابدینی یادآور شد: در این کتاب تمام داستان‌های جمالزاده را جزء به جزء بررسی کرده و منتخب خودم از آثار جمالزاده را آورده‌ام. 

 هیچ نویسنده‌ای از خواندن و شناخت نویسندگان کلاسیک بی‌نیاز نیست

در بخش بعدی این مراسم محمدرضا گودرزی، نویسنده و منتقد گفت: برخورد با آثار کلاسیک به دو شکل «در زمانی» و «هم‌زمانی» تقسیم می‌شود. در برخورد درزمانی به آثار نویسنده در زمان نوشتن توجه می شود و در برخورد هم‌زمانی این آثار از دیدگاه امروزی بررسی می‌شوند که می‌تواند انتقادی باشد.

این منتقد، جمالزاده را از جنبه‌های گوناگون حائز اهمیت دانست، از جمله به عنوان بنیان‌گذار داستان‌نویسی مدرن در ایران، تلفیق قصه و داستان، نثر روان، انعکاس زبان مردم در داستان، نقد اجتماعی و قدرت، آموزشی بودن(به دلیل مبارزه عملی با استبداد و عقب‌ماندگی در دوره خود) و مهم‌تر از همه مخالفت با شکسته‌نویسی در داستان.

نویسنده مجموعه داستان «رویاهای بیداری» همچنین بررسی جمالزاده در این کتاب از دیدگاه مطالعات فرهنگی (شامل تحقیقات جامعه‌شناسی و روان‌شناسی) را بسیار باارزش خواند و گفت: میرعابدینی با اشراف به وجوه مختلف نویسندگان کلاسیک، کتاب را تقسیم‌بندی کرده و در تمام این بخش ها نگاهی انتقادی به جمالزاده و آثارش دارد.

نویسنده کتاب «نعش‌کش»، مقایسه دیدگاه‌های صادق هدایت با محمدعلی جمالزاده را یکی از مباحث مهم کتاب «شهروند شهرهای داستانی؛تحلیل زندگی و آثار محمدعلی جمال‌زاده» دانست و گفت: میرعابدینی نگاه هدایت در داستان‌هایش را درون‌گرایانه و روان‌شناسی و نگاه جمالزاده را برون‌گرایانه و جامعه‌شناسی می‌داند. از نظر او هدایت از مشکلات و رنج‌های زندگی به خشم می‌آید  و جمالزاده آنها را دست می‌اندازد.

این منتقد به تفاوت‌های چندزبانی و چندصدایی و ماندن جمالزاده در چندزبانی به عنوان یکی دیگر از مباحث این کتاب اشاره کرد و افزود: میرعابدینی در این کتاب دوگانگی و تناقض در تفکر جمالزاده را به شکل ستایش تجدد در مقابل بازگشت به سنت‌های کهن مورد بررسی قرار داده است.

این مدرس داستان‌نویسی یادآور شد: یکی دیگر از مباحث این کتاب راوی اول شخص داستان‌های جمالزاده است که مانند دانای کل عمل می‌کند. از دیدگاه میرعابدینی، جمالزاده در آثارش با خلق فراداستان نظام داستان‌نویسی را پشت سر می‌گذارد به این معنی که با دخل و تصرف در واقعیت موجود، واقعیت داستانی خودش را ابداع می‌کند.

گودرزی با بیان اینکه از نظر نویسنده کتاب «شهروند شهرهای داستانی؛تحلیل زندگی و آثار محمدعلی جمال‌زاده» شعر فارسی بر زبان جمالزاده سلطه دارد، گفت: میرعابدینی معتقد است داستان‌های کوتاه جمالزاده به دلیل استفاده بیش از حد از صفت، مترادف و تشبیه، از ایجاز بایسته داستان کوتاه دور شده‌اند و جمالزاده در اکثر داستان‌هایش به جای نشان دادن، نقالی می‌کند.

وی خاطرنشان کرد: در این کتاب از داستان‌های کوتاه جمالزاده با عنوان نقطه تلاقی حکایت شرقی با داستان کوتاه غربی یاد شده است.

نویسنده مجموعه داستان «بگذار برسانمت» مهم‌ترین رمان جمالزاده از نظر عابدینی را «راه آب نامه» دانست و یادآور شد: عابدینی هم مانند بسیاری از نویسندگان مانند بزرگ علوی معتقد است زبان جمالزاده بر مهارت داستان‌نویسی‌اش غالب است.

به عقیده نویسنده کتاب «شهروند شهرهای داستانی؛تحلیل زندگی و آثار محمدعلی جمال‌زاده»» جمالزاده رمان‌نویس به معنای مدرنش نیست، بلکه با شاخ و برگ دادن به خاطرات، داستان کوتاهی را متورم می‌کند.

این منتقد، جمالزاده را نویسنده‌ای پرکار دانست و بیان کرد: جمالزاده فعالیت‌های گسترده‌ای داشته، از پژوهش‌های تاریخی گرفته تا ترجمه‌ داستان و نمایشنامه و نگارش نامه‌ها و مقالات، ولی بیشتر به خاطر داستان‌هایش شناخته شده است.

وی همچنین ویژگی‌های مهم داستان‌های جمالزاده را از دیدگاه حسن میرعابدینی خلق شخصیت‌های ملموس، نثر پالوده، ضرباهنگ زبان زنده و تعلیق به منظور ایجاد جذابیت دانست و اضافه کرد: هیچ نویسنده‌ای در هیچ کشوری از خواندن و شناخت نویسندگان کلاسیک بی‌نیاز نیست.

اکبریانی: باید قدر این کتاب را دانست
آخرین سخنران این مراسم محمدهاشم اکبریانی، نویسنده و روزنامه‌نگار بود که سخن خود را با این جمله آغاز کرد: باید قدر این کتاب را دانست.کارهای پژوهشی در جامعه ما خیلی رونق ندارد؛ آثاری که بتوانند به شکل همه‌جانبه آثار ادبی را پژوهش کنند. طبیعتاً نتایج پژوهش‌ها در این زمینه به ما برای شناخت بیشتر و بهتر اثر کمک می‌کنند. این منتقد تاکید کرد: اگر بخواهیم ادبیات امروز را بشناسیم، لاجرم باید ادبیات گذشته را بشناسیم. گذشته چراغ راه آینده است.

اکبریانی با اشاره به جمالزاده به عنوان آفریننده نوع جدیدی از ادبیات، اظهار کرد: ما با نویسنده‌ای مواجهیم که داستان مدرن را وارد ادبیات ایران کرد و بعد از او نویسندگان بسیاری از او تاثیر پذیرفتند.

این روزنامه‌نگار به ایجاز و در عین حال جامعیت کتاب  اشاره کرد و گفت: عابدینی در این کتاب به حوادث زندگی و وقایع اجتماعی، سیاسی و اقتصادی زمانه جمالزاده پرداخته تا بتواند آثارش را تحلیل کند. در واقع او با استفاده از جامعه‌شناسی ادبیات به کشف روابط ساختاری بین شرایط اقتصادی، سیاسی و فرهنگی جامعه با اثر یک نویسنده می‌پردازد. به عنوان مثال شرایط باورها، ارزش‌ها و اخلاقیات مردم هم‌عصر جمالزاده در آثارش قابل تشخیص است.

وی افزود: در این کتاب جمالزاده چندوجهی است و تمام وجوه فعالیت‌های ادبی او به عنوان نویسنده، مترجم، منتقد و نظریه‌پرداز مورد بررسی قرار گرفته است. میرعابدینی همچنین زبان، مضامین و حتی فرم روایت را در آثار جمالزاده تحلیل کرده است.

نویسنده کتاب «هذیان» خاطرنشان کرد: میرعابدینی در این کتاب با روش‌های علمی و بدون شیفتگی یا نفرت از نویسنده به شکلی کاملاً بی‌طرفانه به نقد آثار او پرداخته است.

این منتقد توجه به نظرات نویسندگان دیگر درباره جمالزاده و حتی نقد نظرات آنها توسط میرعابدینی را یکی از نقاط قوت کتاب «شهروند شهرهای داستانی» دانست و گفت: به نظرم جای خالی موضوع تاثیر نویسندگان خارجی بر نگاه جمالزاده و مضمون و محتوای آثار او در این کتاب حس می‌شود.

وی در پایان تاکید کرد: از ضرورت‌های نویسندگان و منتقدان ماست که به این‌گونه آثار مراجعه کنند.

در پایان مراسم حضار سوالاتی از نویسنده کتاب کردند و حسن میرعابدینی کتاب «شهروند شهرهای داستانی» را برای علاقه‌مندان ادبیات امضاء کرد.