به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) انتشارات پندار تابان مجموعه سه جلدی «مهارت‌های ذهنی» نوشته رابرت دیلتز با ترجمه پویا امامی کردکندی را روانه بازار نشر کرده است.
 
چرا مهارت‌های ذهنی نوشته شده است؟
نویسنده درباره علت تالیف این کتاب در بخشی از مقدمه می‌نویسد: «وقتی من در دانشگاه کالیفرنیا دانشجو بودم و جان گریندر پروفسور رشته‌ی زبان‌شناسی بود، در کلاس فلسفه‌ بحثی با ایشان شروع کردم. این بحث در خصوص امکان شناسایی روندی بود که نوابغ به صورت ناخودآگاه از آن روند حسی در زمان تفکر استفاده می‌کنند. این بحث برای مطالعه‌ی گسترده‌ی الگوهای شناختی نوابع مشهور جهان، دانه‌ای در دل من کاشت. از یک سو این کار ارزش آن‌ها را بالاتر می‌برد و از سویی دیگر رمز استراتژی‌ آن‌ها را باز کرده و کاربردهای عملی بیشتری به آن استراتژی‌ها می‌دهد. بخشی از این ایده چنین بود که این استراتژی‌ها به عناصر پایه‌‌ای ساده‌ای تقسیم شوند، به طوری که بتوان جنبه‌هایی از آن را به کودکان یاد داد تا برای چالش‌های پیش روی خود در دوران بلوغ آماده شوند. آن دانه باید رشد می‌کرد تا به این کار استراتژی نبوغ برسیم.»

در نخستین جلد از مجموعه «مهارت‌های ذهنی»که استراتژی نبوغ است، فرایندهای شناختی چهار نابغه توضیح داده شده که تأثیر مثبتی در دنیای مدرن امروز داشته‌اند ارسطو، شرلوک هولمز، والت دیزنی، ولفگانگ آمادئوس موتسارت. حوزه‌ی کاری این چهار نابغه که در آن فعالیت می‌‌کردند کاملاً از یکدیگر متفاوت است و در واقع یکی از آن‌ها شخصیتی خیالی است. به هر حال، آن‌ها چیزی مشترک داشته‌اند: استراتژی منحصر به فرد و قدرتمند برای خلاقیت و حل مسئله که برای ما جذب و سرگرم‌کننده خواهد بود.

جلد دوم این کار فقط به اینشتین اختصاص پیدا کرده است و فقط به حوزه‌های نفوذ و جاذبه‌ی اینشتین در شناخت ما از خود و جهان خود می‌پردازد. جلدهای بعدی شامل مطالعه‌ی نوابغی مانند لئوناردو داوینچی، زیگموند فروید، جان استوارت میل، نیکولا تسلا و برخی نوابغ معاصر از قبیل گری‌گوری بیتسون، موشه فیلدینکراس و میلتون اریکسون خواهند پرداخت.

نویسنده در بخش دیگری از مقدمه کتاب می‌نویسد:‌ «به غیر از اینکه این افراد در دل من دانه‌ی امید برای دستیابی به اصول عمیق‌تر را می‌کارند، تدبیر خاصی برای انتخاب آن‌ها در این مطالعه وجود ندارد. اغلب عناصر کلیدی استفاده شده برای تحلیل به طور غیرمترقبه از طرف کسی به من می‌رسد که می‌داند به دنبال بررسی استراتژی نوابغ هستم. این فرایند به گونه‌ای بسیار شبیه فرایندهایی پیشرفته است که نوابغ خود از آن استفاده کرده‌اند.

اگرچه فصل‌های مربوط به نوابغ مختلف به یکدیگر ارجاع می‌دهند، لازم نیست به صورت پیوست مطالعه شوند و خواننده‌ می‌تواند بخش‌های مورد علاقه‌ی خود را از کتاب مطالعه کند. به یقین نوابغ مختلف در زمینه‌های متفاوت فعال بوده‌اند، لذا از استراتژی‌های مختلفی برای رسیدن به اهداف خود استفاده کرده‌اند که ممکن است جذابیت هر کدام کمتر یا بیشتر از دیگری باشد. برای نمونه ارسطو فیلسوف است. اگر برخی از نظریه‌های او را چالش‌برانگیز و نامرتبط با علایق خود ببینید، می‌توانید از آن بخش گذر کرده و فصل‌های دیگر را مطالعه کنید و زمانی دیگر به سراغ ارسطو بروید. می‌توانید درخصوص فصل‌های دیگر نیز چنین رویکردی داشته باشید.

پیش از این اشاره کردم که این پژوهش‌ تقریباً دوازده سال پیش در دل من جوانه زد. در طول آن سال‌ها، درک من از استراتژی نبوغ همانند خودم رشد پیدا کرده است. امیدوارم با این کار بتوانم برخی از قابلیت‌های شگفت‌انگیز و گستره‌ی ذهن غنی انسان و تجربه‌های عینی را به یکدیگر نزدیک کنم. امیدوارم از این سفر لذت ببرید.»
جلد نخست «مهارت‌های ذهنی»؛ ارسطو، هولمز، دیزنی، موتسارت 
اولین نابغه‌ای که مولف فرایند تفکر او را مدل‌سازی کرده، ارسطو (385 ـ 322ق.م) فیلسوف یونانی است. ارسطو، پدر علم مدرن، به یقین یکی از مؤثرترین نوابغ در تمدن غرب است. محدوده‌ی تفکر ارسطو، گستره‌ی وسیعی از علوم را در برمی‌گیرد که شامل فیزیک، اخلاق، منطق، سیاست، زیست، شعر، کلام، متافیزیک و روانشناسی است. کشفیات و نقش ارسطو در هر کدام از این حوزه‌ها به قدری بنیادی بوده است که قرن‌ها نتیجه‌ی قطعی تلقی می‌شد.

به گفته دیلتز، به وضوح، ارسطو استراتژی بسیار ویژه‌ای در سازماندهی مشاهده‌ی دنیای پیرامونش داشته که توانسته است چنین شاهکار فلسفی شگفتی ایجاد ‌کند. فرایندهای ذهنی ارسطو، او را قادر ساخته است تا عرصه‌های متفاوت زندگی را خلاقانه کشف کرده و اطلاعاتش را سودمندانه سازماندهی کند (افلاطون از او به «مغز» یاد می‌کند). مجوز خروج تمدن غرب از عصرهای تاریک به رنسانس، کشف مجدد روش تفکر ارسطو بود. از نقطه نظر ان. ال.پی ارسطو استراتژی موثر مخصوصی برای مدل‌سازی داشته و در واقع مدل‌گر بوده است. ارسطو به عرصه‌ی تجربه‌های اساسی انسان نگاه می‌کرد و مدل بسیار قدرتمندی از آن می‌ساخت. با وجود این‌که در زمینه‌ای حرفه‌ای نبود، ولی می‌توانست از جنبه‌های مختلفی به سطوح عمیق دانش مربوط به آن زمینه‌ی خاص برسد.

جلد نخست این مجموعه در پنج فصل اصلی با عناوین ارسطو، شرلوک هلمز، والت دیزنی، ولفگانگ آمادئوس موتسارت و جمع‌بندی سامان یافته و در هر بخش استراتژی‌های نبوغ و موفقیت هر یک از این افراد تشریح شده است.

جلد نخست «مهارت‌های ذهنی» با شمارگان هزار و 100 نسخه در 294 صفحه به بهای 16 هزار تومان منتشر شده است.
 
جلد دوم «مهارت‌های ذهنی»؛ اینشتین

دیلتز معتقد است، تفاوت تفاوت می‌آفریند. این جمله یکی از پیش فرض‌های معروف آن. ال. پی است. تفاوت اینشتین با مردم عادی چیست؟ چگونه می‌توان مانند اینشتین تعارض‌های درون و بیرون را حل کرد؟ راه‌حل‌های اینشتین برای توجیه جمع اضداد در پدیده‌های فیزیکی، از کدام دیدگاه نشأت می‌گیرد؟ وقتی از دید اینشتین به مسائل نگاه شود، راه حل چقدر بدیهی و مشکل چقدر ساده خواهد شد؟ پس از خواندن کتاب به روشنی پاسخ این سوالات را به دیگران توضیح خواهید داد و با در دست داشتن جعبه‌ی ابزار شگردهای تفکر اینشتین، تعارض‌های زندگی را تحلیل و حل خواهید کرد.

شگرد نبوغ اینشتین، حل تضادهای رفتاری در پدیده‌های فیزیکی است، برای نمونه تعارض ذره با موج، ماده با انرژی، زمان با مکان و دانشمند با فیلسوف، این شگردها به کمک علم آن. ال. پی. شناسایی شده است. رابرت دیلتز الگوها و فرایندهای تفکر اینشتین را مدل‌سازی کرده و مدل ساخته شده را به مسائل فردی و خانوادگی و اجتماعی تعمیم داده است. اینشتین در عین حال که دانشمند فیزیک است، از فلسفه صحبت می‌کند. در شانزده سالگی جرقه‌های نظریه‌ی نسبیت در ذهنش زده می‌شود. پسر خیال‌پرداز مدرسه‌گریز، سرانجام پایه‌های علم و فلسفه را می‌شکند و از نو بنا می‌سازد. وقتی سوال می‌شود به چه می‌اندیشی جواب می‌دهد: می‌خواهم تفکر خدا را بشناسم، فکر می‌کنم در هارمونی‌های طبیعت، می‌توان خدا را دید.

رابرت دیلتز در این کتاب موی‌شکافانه فرایند تفکر اینشتین را بررسی می‌کند و در نهایت الگویی کارآمد از تفکر اینشتین معرفی می‌کند و مبتنی بر این الگو راهکاری شاهکار برای حل تعارض‌های روان‌شناختی عرضه می‌کند. 

معرفت‌شناسی اینشتین، استراتژی کلان اینشتین برای مدل سازی، ساختار پایه‌ای استراتژی تفکر اینشتین، دیدگاه اینشتین درباره زبان، آنالیز جزئی نفکر خلاق اینشتین، نظریه نسبیت، برخی کاربردهای روان‌شناختی نظریه نسبیت، کاربرد استراتژی اینشتین، خلاصه فرایند تفکر اینشتین و نتیجه‌گیری عناوین فصول ده‌گانه کتابند. 

جلد دوم «مهارت‌های ذهنی» با شمارگان هزار و 500 نسخه در 204 صفحه به بهای 16 هزار تومان منتشر شده است.
 
جلد سوم «مهارت‌های ذهنی»؛ فروید، داوینچی و تسلا

دیلتز در مقدمه این جلد تاکید می‌کند که نوابغ در این مطالعه، علاوه بر این که ایده‌های جالب یا فناوری جدیدی در اختیار قرار می‌دهند، در گسترش نقشه‌ی ذهنی انسان از جهان به شیوه‌ای که در موارد فوق بیان شد نیز تأثیر دارند.

دو جلد پیشین «مهارت‌های ذهنی»، استراتژی شناختی و فرایندهای تفکر پنج شخصیت مهم یعنی ارسطو، شرلوک هولمزِ سر آرتور کانان دویل، والت دیزنی، ولفگان آمادوز موتسارت و آلبرت اینشتین را که هر کدام به نوعی نابغه بودند بررسی کرد. سه شخصیتی که در این جلد مطالعه می‌شوند یعنی زیگموند فروید، لئوناردو داوینچی و نیکولا تسلا، به همان اندازه جالب هستند. به هر حال، این کتاب بیوگرافی افراد نیست، بلکه روی رفتارها و کارکردهای خاصی از افراد به منظور مطالعه‌ی آن‌ها تمرکز دارد. هدف این کتاب بررسی تفکر آنها و بسیار مهم‌تر از آن مطالعه‌ی ساختار عمیقی زیربنایی تفکر، نظریه‌ها و اختراع‌های آن‌هاست.

مولف کتاب در مقدمه این جلد یادآور می‌شود: «همان‌طور که در جلد دوم درخصوص البرت اینشتین تلاش کردم، درخصوص این سه نابغه نیز هدف من تلاش برای ساده‌کردن و کاربردی‌تر کردن استراتژی تفکر و نظریه‌های آن‌هاست. به خصوص نظریه‌های زیگموند فروید با وجود این که بسیاری از نظریه‌ها محرک و عمیق نیستند، ممکن است، فقط به منظور حضور ذهن بیشتر، لازم باشد بعضی بخش‌ها را دو مرتبه مطالعه کنید. در واقع، کاربردهای مروبط به بخش فروید بسیار شبیه دستورالعمل به نظر می‌رسد.

همان‌گونه که خواهید دید بخش وسیعی از این کتاب به فروید اختصاص داده شده است. در هر صورت، از ابتدا چنین طراحی نشده است بلکه قصد داشتم در حدود صد صفحه درباره‌ی فروید بنویسم، ولی وقتی شروع کردم هرچه بیشتر درباره‌ی او نوشتم (به ویژه بخش کاربردها) بیشتر متوجه شدم که چه نفوذ عمیقی در من و زمینه‌ی کاری من دارد. فروید معتقد بود که درمان‌های روانی و حتی جسمی با استفاده از زبان امکان‌پذیر است. زبان اساس بسیاری از شگردهای ان.ال.پی است. برای مثال، در ابداع شگرد نوسازی نقش از فروید تأثیر بسیاری گرفته‌ام. رسالت موجود در ورای گرایش به این کار، یکی از اهداف من در صرف زمان زیاد روی فروید بود، یعنی گسترش ذهنیت‌ها به اندازه‌ای که در کار او بود.

تصمیم گرفته بودم و زمان آن رسیده بود که یک نفر توضیح دهد چرا و چگونه روش‌های روان تحلیلی از چمش‌انداز ان. ال. پی عملی هستند و چرا و چگونه روش‌های ان.ال.پی از چشم‌اندازهای روان تحلیلی عملی هستند. علاوه بر آن، مطابق نصیحت بیتسون می‌خواستم بحث کنم که ان. ال.پی چه چیزهایی می‌تواند به روش‌های فروید اضافه کند و روش‌های فروید چه چیزهایی می‌تواند به ان.ال.پی اضافه کند.»

دیلتز می‌گوید که از دوران کودکی، با کارهای لئوناردو داوینچی و نیکولا تسلا آشنا بوده و می‌نویسد: «پدرم وکیل مدافع و تحسین‌کننده‌ی مخترعان و ابداع‌کنندگان بزرگ جهان بود. بنابراین، لئوناردو به عنوان مقدس‌ترین مخترع، قهرمان او محسوب می‌شد و بخشی از آمال ما شده بود. از آنجا که زمینه‌ی حرفه‌ای پدرم الکترونیک پیشرفته بود، لذا با کارهای نیکولا تسلا کاملاً‌ آشنا بود و مجموعه‌ای از مقاله‌های او را داشت که با تحسین آن‌ها را مطالعه می‌کرد. (نظریه‌های تسلا بسیار پیشرفته‌ بود و مجبور بود مقاله‌هایی را خودش بنویسد، چون شاگردان و دستیارانش منظور دقیق او را نمی‌فهمیدند) به خوبی حیرت خودم را به خاطر می‌آورم وقتی که پدرم توضیح می‌داد چگونه می‌توان از امواج مغناطیسی که دیده نمی‌شوند برق تولید کرد. (یکی از فعالیت‌های علمی اولیه‌ی من تلاش برای ساختن سیم پیچ تسلا بود.) اصلاً قصد ندارم به طور جزئی وارد محتوای کار داوینچی و تسلا شوم. کاری که متفاوت از کار فروید است. (و شاید برای خواننده نیز ساده‌تر است.)»

به گفته مولف اثر، مانند جلدهای قبلی هدف از این سه مطالعه، ساخت ترکیب مناسبی است که به یکدیگر ارجاع داده می‌شوند، از طرفی دیگر لازم نیست این فصل‌ها به ترتیب خوانده شود و شاید بخواهید بخش‌هایی از کتاب را رد کنید. همچنین از آن‌جا که فصل مربوط به فروید گسترده است می‌توانید بخش‌هایی از آن را نیز رد کنید. برای مثال، بررسی فروید دو بخش اصلی دارد: بخشی روی نحوه‌ی تفکر او تمرکز کرده است و بخش دیگر روی کاربردی کردن ایده‌های او برای کشف راه‌حل و مدیریت تغییر در ارتباط با دغدغه‌های روانی عاطفی متمرکز شده است. اگر شما روانشناسان یا درمان‌گر هستید بهتر است روی بخش کاربردها تمرکز بیشتری داشته باشید. اگر برای شما نحوه‌ی تفکر فروید جالب‌تر از کاربرد نظریه‌های او در حل مشکلات است، شاید بخواهید از تمام بخش کاربردها صرفنظر کنید یا بخش‌هایی به صورت انتخابی مطالعه کنید.

گفته شده است که هدف واقعی آموزش پا جای پای استاد گذاشتن نیست، بلکه جست‌وجوی چیزی است که آن‌ها به دنبال آن بودند. مولف اثر از مخاطب دعوت کرده که نه تنها نبوغ افراد مطالعه شده در این کتاب‌ها، بلکه معرفت آن‌ها را ارزش دهد و یاد بگیرد. وی اظهار امیدواری می‌کند استراتژی‌هایی که در این کتاب ارایه کرده‌ به مخاطب کمک کند تا در جست‌وجوی آنچه نوابغ به دنبال آن بوده‌اند موفق شود و در رسیدن به هر آنچه می‌خواهد مفید باشد.

مخاطبان در جلد سوم «مهارت‌های ذهنی» در چهار فصل با عناوین زیگموند فروید، لئوناردو داوینچی، نیکولا تسلا و نتیجه گیری با مباحث این کتاب آشنا می‌شوند.

این کتاب نیز با شمارگان هزار و 500 نسخه در 396 صفحه به بهای 265 هزار ریال منتشر شده است.