خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)- زنده‌یاد علي سامي در سال 1289 خورشيدي در شيراز در خانوده‌اي مذهبي ديده به جهان گشود و به دليل هوش سرشار و ذوق و شوق وافر به تاريخ و فرهنگ اين سرزمين کهن در سال 1310 در ابتدا آموزگار تاريخ مدارس شيراز و در سال 1313 به سرپرستي دانش‌سراي مقدماتي فارس منصوب شد. علاقه وي به آموزش و پژوهش موجب شد كه از سال 1318 تا 1340 عملا بر كاوش‌هاي باستان‌شناسي تخت جمشيد، پاسارگاد و اتلال باستاني مرودشت نظارت داشته باشد.
متعاقب آن سرپرستي تحقيقات علمي تخت جمشيد و باستان‌شناسي فارس را بر عهده گرفت و در طول اين مدت ضمن همكاري با هيأت‌هاي حفاري متعدد، با پژوهشگران خارجي بي‌شماري به شناسايي و كاوش آثار باستاني پرداخت كه حاصل اين تلاش‌هاي مستمر، چاپ كتاب‌ها و مقالات متعددي در حوزه تاريخ و باستان‌شناسي ايران زمين است.
این باستانشناس نامدار نخستين كتاب خود را با عنوان «تاريخ پيدايش خط و تحول آن در شرق باستان» در سال 1329 منتشر کرد. يك سال بعد نيز كتاب ديگري به نام «پاسارگاد يا قديمي‌ترين پايتخت ايران» از وی به چاپ رسید.
زنده‌یاد دکتر عليرضا شاپور شهبازي، باستانشناس و تاريخ‌پژوه درباره کتاب پاسارگارد يا قديمی‌ترين پايتخت شاهنشاهی ايران مي‌نویسد: «اين كتاب شامل مطالب بسيار مهمي در باب پاسارگاد و آثار هنري آن است. دليل اين امر دسترسي مولف به آثار و ذوق سرشار او براي خواندن بود. در نتيجه کتاب پاسارگاد سامي هم مشمول مطالب دست اول درباره کاوش‌هاي شخصي او در محوطه کاخ‌ها، باغ شاهي و تعميراتي است که در جاهاي مختلف کرده است و هم بيان آثار قبل از تاريخ آن خطه (به ويژه «تل نخودي») و آثار بعدي (به‌ویژه بناهاي اسلامي) و بدين خاطر جامعيت خاصي دارد. ترجمه انگليسي اين کتاب توسط «رالف نُرمن شارپ» به سال ۱۳۳۶ خورشيدي/ ۱۹۳۵ ميلادي باعث شد که اين اثر گرانبها در دست همه محققان بعدي قرار گيرد. نقشه‌هاي آثار موجود در اين کتاب بسيار سودمند است.»
کتابشناسی نخستین کاوشگر ایرانی تخت جمشید
• «گزارش کاوش‌های علمی پاسارگاد»، چاپ وزارت و فرهنگ، 1329 خورشیدی
• «تاریخ پیدایش خط و تحول آن در شرق باستان» چاپ شیراز،1329 خورشیدی
• «پاسارگاد یا قدیمی‌ترین پایتخت ایران»، 1330 خورشیدی
• «جلد دوم گزارش‌های باستانشناسی»، 1331 خورشیدی
• «شرح آثار تاریخی جلگه مرودشت»، 1331 خورشیدی
• «فارس در عهد باستان »، 1332 خورشیدی
• «شرح آثار تخت جمشید» (به زبان انگلیسی ترجمه آقای شارپ)، 1334 خورشیدی
• «شرح آثار تخت جمشید به زبان فارسی»، 1335 خورشیدی
• «شرح کاوش‌ها و آثار باستانی پاسارگاد»، 1335 خورشیدی
• «شرح آثار تاریخی و باستانی شیراز» به زبان انگلیسی، 1335 تا 1342 خورشیدی
• «شرح آثار باستانی و تاریخی شیراز»، 1337 خورشیدی
• جلد چهارم «گزارش‌های باستانشناسی»، 1338 خورشیدی
• جلد اول «تمدن ایران در عصر هخامنشی»
این جلد دربردارنده مطالبی همچون اهمیت فرهنگ آن دوران، پیدایش زبان و خط، نژاد آریا، سنگ نبشته‌های میخی، خط آرامی، خط نبشته‌های تخت جمشید، سیر دانش و فرهنگ ایران در این دوره، آموزش و پرورش قضاوت مورخان قدیم در باره تمدن هخامنشیان، کوشش‌های خاورشناسان در مورد خواندن خط میخی، کشورهای خاورمیانه در عهد باستان و خط میخی پارس، سیاست‌های مذهبی کوورش بزرگ و داریوش بزرگ، تاریخ نیمه خشت‌های گلی نوشته شده در کشورهای باستانی آسیای غربی، دانش در عصر هخامنشی و تاریخ کاوش‌های باستانشناسی در پهنه ایران است.
• جلد دوم «تمدن ایران در عصر هخامنشی»
این جلد دربردارنده موضوعاتی درباره وضع امور مالی و اقتصادی هنر زرگری و نقره‌سازی و پیکره‌سازی، گنجینه‌های زری که مربوط به آن عهد بود- سکه- و از معادن و بنادر- امور اقتصادی و فعالیت‌های بانک‌ها- نفت- مومیایی- راه‌های بزرگ اصلی- راه‌های دریایی- نیروهای دریایی- کشت غلات- سد بندی و آبیاری و دامداری- موسیقی- صنعت شیشه‌سازی- میناکاری- منبت سازی- مقادیر و مقیاس اوزان و مسافت- واحد زمان و گاه شماری- بافندگی و قالیبافی آن عهد- مهرها- چاپ در سال 1343 در شیراز.
• جلد اول «تمدن ایران در عصر ساسانی»
این جلد شامل اهمیت فرهنگ ساسانی، سنگ نبشته‌های پهلوی با ترجمه آنها کوشش خاورشناسان در راه خواندن خط ساسانی و خط اوستایی، سیر دانش ایران در این دوره، پزشکی و دانشکده جندی شاپور، ادبیات و کتاب‌های باقیمانده از این فرهنگ، شعر و موسیقی و آلات نوازندگی در زمان ساسانی، مالیات، بازرگانی، راه‌های شوسه و دریایی، بافندگی پارچه و قالی، نقاشی، سکه، دادگستری و قوانین، ادیان و اقلیت‌های مذهبی، (یهود، صائبین، بودائی، مانوی، مزدکی، زروانی، مهرپرستی) پرستشگاه‌ها در عصر ساسانی، چاپ شیراز.
• جلد دوم «تمدن ایران در عصر ساسانی»
این جلد حاوی مطالبی درباره وضع دولت و اعزام و پذیرفتن سفرا طبقات و مشاغل دیوانی- روحانیان- سپاه- پرچم- وضع اجتماعی و طبقاتی مردم- تقسیم جامعه ایرانی- تشکیل خانواده- وضع زنان- خوراک‌ها و غذاها- گل‌ها و ریاحین و عطاریات- هنر- معماری- شهرسازی- حجاری و کلیه نقش‌های برجسته عصر ساسانی (در سلماس- طاق بستان- فیروزآباد- نقش رستم مرودشت- نقش رجب- شاپور کازرون- برم دلک و گویم شیراز- داراب- پیکر شاپور در غار بیشابور- مدائن- قصر شیرین- سوسنگرد- شوشتر- استخر- آثار سروستان- کوه استخر- منابع ایران در این قصر- قضاوت و نوشته خاورشناسان و دانشمندان درباره این فرهنگ- چاپ سال 1344
• «تاریخ مشروح شیراز»
از چاپ سال 1348 حاوی مطالبی درباره تاریخ احداث شیراز از روی خشت نوشته‌های میخی پیدا شده در تخت جمشید- شیراز از دید خاورشناسان و دانشمندان- هنرمندان و نقاشان مشهور شیراز در سدهای نخستین پس از اسلام- شیراز در ادوار گوناگون تاریخی- سعدی حافظ و تاریخ سعدی‌شناسی و حافظ‌شناسی در دنیا و نوشته‌های خاور شناسان درباره این دو استاد سخن شرح آثار باستانی شیراز و چند دانشمند به نام سده‌های گذشته شیراز- نوشته خاورشناسان و دانشمندان بیگانه شیراز
• «پایتخت‌های شاهنشاهان هخامنشی»
جلد سوم تمدن هخامنشی در آن عصر: از انتشارات دانشگاه شیراز در سال 1348 حاوی شرح مفصل کاخ‌های همدان و شوش و تخت جمشید ترجمه استوانه کورش
• «فرهنگ و هنر ایران» در عصر هخامنشی به زبان انگلیسی ترجمه آقای شارپ چاپ شده در سال 1356
• «پارسه یا شرح آثار کاخ‌های تخت جمشید»، چاپ سال 1348
• «پارس کده» شرح مفصل نخستین پایتخت ایران با نقشه کامل چاپ شده توسط اداره کل فرهنگ و هنر استان فارس در سال 1356
• «روزها و یادها» جلد یکم : چاپ سال 1360 حاوی مقالات گوناگون ادبی
• «روزها و یادها» جلد دوم: چاپ سال 1362 حاوی نوشتارهای گوناگون ادبی
• «شیراز- شهر جاویدان» چاپ سال 1363 حاوی تاریخ و آثار شخصیت‌های بارز فرهنگی و دانش و نوشته های خاور شناسان و دانشمندان خودی و بیگانه درباره شیراز
• «نقش ایران در فرهنگ اسلامی» چاپ سال 1365
جمعه ۲۲ مرداد ۱۳۹۵ - ۰۹:۰۰
نظر شما