دکتر مریم نظری، متخصص سواد اطلاعاتی و مجری طرح «سامانه پژوهشکار» در گفتوگو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) درباره تبدیل پایان‌نامه به کتاب اظهار کرد: برای هر پژوهش، دستاورد‌ها و محصولات مختلفی قابل تصور است که قابلیت دارد تا در قالب‌های متنوع از جمله کتاب عرضه شود. یکی از دلایل مهم برای تبدیل پژوهش به کتاب با هدف عرضه در ابعاد وسیع‌تر موضوع کپی‌رایت است.
وی ادامه داد: بعد از تولید یک پایان‌نامه در مقطع کار‌شناسی‌‌ارشد و تِز در مقطع دکترا شاید 10 نسخه از آن منتشر و در مرکزی نگهداری میشود. چندان امکان رصد برای پیشگیری از کپی از آن وجود ندارد؛ این در حالی است که وقتی پژوهشگر به انعکاس نتایج تحقیق خود در اشکال کتاب یا مقاله یا هر قالب گسترده دیگر اقدام می‌کند از یک سو زمینه افزایش دسترسی و از سوی دیگر امنیت برای حفظ محتوا را ایجاد می‌کند.
نظری افزود: در سامانه «پژوهشکار» به کاربران و پژوهشگران، روش‌های تبدیل پژوهش به کتاب آموزش داده میشود. حالت‌های مختلفی در این فرایند وجود دارد. پژوهشگر می‌تواند عین پایان‌نامه را در قالب کتاب عرضه کند که ابتدایی‌‌ترین شکل به حساب می‌آید. فروش این نوع کتاب‌ها چندان محتمل نیست، مگر آن دسته که در ردیف پایان‌نامه‌های فلسفی و علوم‌اجتماعی تولید می‌شوند و به‌تعبیری دیگر جنبه استقرایی، کیفی و روایی دارند.
وی با اشاره به لزوم توجه به ملاحظاتی در فرایند تبدیل پایان‌نامه به کتاب گفت: از جمله ملاحظاتی که در فرآیند تبدیل پایان‌نامه به کتاب باید در نظر گرفته شود، شناسایی مخاطب است؛ بهعبارت دیگر پژوهشگر باید تعیین کند که برای چه نوع مخاطبی به دنبال تبدیل پایان‌نامه به کتاب است عام یا دانشگاهی؟ مشروح همه این ملاحظات در سامانه «پژوهشکار» بارگذاری شده است.
این مشاور خود‌‌توانمند‌سازی درباره کیفیت محتوایی انواع کتاب‌های روش تحقیق در مقاطع مختلف دانشگاهی ادامه داد: منابع روش‌تحقیق جعبه‌ابزاری هستند که انواع روش‌های تحقیق اعم از کیفی، کمی و ترکیبی را به دانشجو معرفی می‌کند اما خوب پرسیدن را به دانشجو آموزش نمی‌دهند. درباره مقوله «پژوهش مولد» نزدیک به چهار سال گذشته در ایران و در مجموع 12 سال به فعالیت مشغولم. محور اصلی در این موضوع تاکید بر موضوع «آموزش خوب پرسیدن پرسشهای خوب که البته ارزش پرسیدن را هم داشته باشند» است. مولفه ارزش‌مندی پرسش، تاکید بر تعریف «پرسش خوب» در بافت بومی هر کشور است.
نظری ادامه داد: برای تحقق فراگیری خوب پرسیدن پرسشهای خوب و باارزش به سه دانش موضوعی، روش‌شناختی و بافتی نیاز داریم. برای کشف دلایل اینکه چرا به دانشجویان خوب پرسیدن را آموزش نمی‌دهند باید گفت که کتاب‌های روش تحقیق به قلم نویسندگان غربی و برای مخاطب غربی نوشته شده است. کتاب‌های روش تحقیق غربی در ایران ترجمه شده و در قالب کتاب‌های تدوینی به چاپ رسیده‌اند. درنتیجه نیاز اصلی یعنی دانش روش‌شناختی بومی از طریق کتاب‌های روش تحقیق موجود در اختیار پژوهشگران قرار نمی‌گیرد.
وی اظهار کرد: پژوهشگر باید بداند که هر روش تحقیق برای تولید یک جنس دانش و مجموعه‌ای از پرسش‌ها قابلیت دارد. بی‌توجهی به این موضوع، توانایی لازم برای بهره‌برداری از قابلیت‌های هر روش و ابزار تحقیق را ایجاد نخواهد کرد. شیوه فکر کردن در مجموع دریچه‌های جدیدی را به روی دانشجو و پژوهشگر ایجاد می‌کند بهعبارت دیگر مخاطب با کتاب روش تحقیق با انواع روش‌ها آشنا میشود اما به اصطلاح نمی‌داند چطور بخواند. در فرایند «پژوهش مولد» به مخاطبان روش‌های شناسایی قابلیت‌های هر روش تحقیق آموزش داده میشود.
یکشنبه ۳۰ خرداد ۱۳۹۵ - ۰۹:۰۰
نظر شما