به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) به نقل از روابط عمومی خانه هنرمندان ایران، در این نشست که به همت معاونت پژوهشی خانه هنرمندان ایران در تالار استاد امیرخانی خانه هنرمندان ایران برگزار شد، نصرالله داوودی و نگار شریف به سخنرانی پرداختند. در ابتدای نشست نصرالله داوودی سخنرانی خود را با عنوان «زندگی و آثار ادوارد سعید» آغاز کرد و ضمن بیان این نکته که سخن گفتن در خصوص متفکری هم‌چون ادوارد سعید به هیچ وجه آسان نیست گفت: تلاش می‌کنم در این فرصت چهار حوزه فعالیت سعید را تشریح کنم که عبارتند از فعالیت‌های در زمینه سیاسی، نقد ادبی، موسیقی و سینما.

این پژوهشگر حوزه رسانه سپس به ارائه گاه‌شماری کوتاه از زندگی سعید پرداخت و دلیل اهمیت آن‌را تاثیر اتفاقات رخ داده در زندگی وی بر تحولات کاری و فکری او دانست. وی ادامه داد: سعید از ابتدا متعلق به اقلیتی بود که هیچ‌گاه با همراهی اجتماعی روبرو نشدند. تشکیل دولت اسرائیل در سرزمین‌های فلسطینی و کشتار دیریاسین که منجر به مهاجرت تعداد زیادی از مردم فلسطین از جمله خانواده سعید شد، تاثیری عمیق در زندگی و ادبیات او برجای گذاشت. وی پس از ارائه تصویری از دوران زندگی سعید در مصر، به مرحله سوم زندگی او در آمریکا و پیشرفت تحصیلی چشمگیر او پرداخت و گفت: موفقیت‌های سعید آنقدر خیره‌کننده بود که به‌رغم رفتار تبعیض‌آمیزی که نسبت به او روا داشته می‌شد، رشد او در سالیان آتی را رقم زد. او در فضای سیاسی دهه 60 به جنبش ضد جنگ ویتنام پیوست و با افرادی هم‌چون چامسکی و هاوارد زن همراه شد.

داوودی سپس به کتاب «شرق‌شناسی» سعید و تحولات صورت گرفته در روند نوشتن این کتاب پرداخت و ادامه داد: نقدهای مطرح شده در این کتاب چنان عمیق و بنیادین بود که بسیاری او را فردی خیالاتی می‌نامیدند. پس از جنگ شش روزه‌ی اعراب و اسرائیل و هم‌ذات‌پنداری مردم آمریکا با اسرائیل، سعید به این نتیجه رسید که فلسطینی‌ها نماینده‌ای برای بازگو کردن گفتمان خود ندارند. سفر به بیروت در اوایل دهه 80 میلادی و مطالعه‌ی منسجم ادبیات عرب، او را در مسیر زدودن کلیشه‌هایی که در غرب نسبت به انسان شرقی وجود داشت مصمم‌تر ساخت و در نتیجه کتاب شرق‌شناسی را به‌شکلی کامل‌تر ارائه داد. تاثیر این کتاب آن‌چنان فراگیر بود که انجمن‌های شرق‌شناسی مورد انتقاد سعید نیز به تدریس این کتاب در دوره‌های آموزشی خود پرداختند.

این پژوهشگر در بخش پایانی گفته‌هایش به متفکران تاثیرگذار بر اندیشه ادوارد سعید و همین‌طور فعالیت‌های سعید در عرصه موسیقی پرداخت و گفت: میشل فوکو با بیان بحث‌هایی در خصوص تاثیر هرم قدرت بر خالقان آثار و نحوه‌ی برخورد با تاریخ، تاثیری عمیق بر ادوارد سعید داشت. از دیگر متفکران موثر بر سعید می‌توان از جامباتیست ویکو فیلسوف ایتالیایی، فرانتس فانون، آنتونیو گرامشی، هاوارد زن، نوام چامسکی، اقبال احمد و ابراهیم ابولغد اسم برد. فعالیت‌های ادوارد سعید در عرصه موسیقی یکی از جنبه‌های کمتر شناخته‌شده زندگی سعید است؛ او پیانیستی چیره‌دست بود که علاوه بر فعالیت‌های عملی، فعالیت‌های نوشتاری در حوزه موسیقی را نیز دنبال می‌کرد. ارتباط میان موسیقی و سیاست از نظر سعید را نیز می‌توان در قضیه کانترپوآن دنبال کرد که نشان می‌دهد در موسیقی چگونه وقتی نقاط متضاد در یک هارمونی در کنار هم قرار می‌گیرند، تبدیل به صدایی دلنشین می‌شوند. او آدم‌ها را نیز هم‌چون نت‌های موسیقی می‌نگریست که دارای هویت‌های مختلف هستند و برای رسیدن به صلح در هر گوشه‌ای از جهان و از جمله در فلسطین لازم است فرمول کانترپوآن را به‌کار بست تا جامعه به هارمونی دست پیدا کند.

سخنران بعدی این نشست دکتر نگار شریف بود که به ایراد سخنرانی خود با عنوان «سعید و نقد پسااستعماری» پرداخت و گفت: به‌دلیل جامع‌الاطراف بودن ادوارد سعید، من بحث خود را به نقد پسااستعماری محدود می‌کنم. اگر بخواهیم به زمینه‌های شکل‌گیری نقد پسااستعماری اشاره کنیم، نخست باید از تغییرات سیاسی دهه‌های 50 و 60 میلادی سخن بگوئیم و نفی گفتمان استعماری در اروپا سخن بگوئیم. برآمدن اندیشه‌های جدید هم‌چون اگزیستانسیالیسم، بحران الجزایر و مشاهده‌ی رفتار استعمارگران با مردم استعمارشده به فراگیر شدن گفتمان پسااستعمارگرایی یاری رساند. وی سپس به بحث در خصوص اصطلاح پسااستعمارگرایی و رویکردهای مختلف نسبت به آن پرداخت و ادامه داد: در مورد نحوه‌ی خوانش این اصطلاح و تعریف دقیق آن هنوز هم میان متفکران مختلف کشمکش وجود دارد. از یک طرف کسانی هم‌چون ادوارد سعید و اسپیواک آن‌را یکسری استراتژی فرهنگی می‌دانند که باید در بستری تاریخی بررسی شود، و از طرف دیگر کسی مانند هومی‌بابا آن‌را معادل شیوه‌های گوناگون نقد می‌پندارد که موضوعی مشابه اما کیفیت‌های متفاوتی دارند.
 
این منتقد ادبی در بخش بعدی سخنانش به نقش میاله آگاهی پرداخت و ادامه داد: در هنگام خوانش متون مختلف، باید به تفاوت متون و زمینه‌های شکل‌گیری مختلف آن توجه شود. برخلاف آنچه فرمالیست‌ها می‌گویند، متون هیچ‌گاه خودبسنده نیستند بلکه متاثر از قدرت و روندهای سیاسی تولید می‌شوند. سعید نخستین کسی بود که شرق‌شناسی را به‌عنوان یک گفتمان مطرح ساخت و نشان داد که چگونه چارچوب‌های ایدئولوژیک و فرهنگی کشورهای استعمارگر حتی می‌تواند بر نگرش مردم بومی کشورهای استعمارشده نسبت به خودشان نیز تاثیرگذار باشد. سعید توانست روشن کند که مجموعه اندیشه‌ها در دنیا اروپامحور است و این‌که اروپا چطور توانسته از همین طریق هژمونی خود را در جهان غالب سازد. او در کتاب شرق‌شناسی اگرچه از ادبیات آغاز می‌کند، اما اعلامیه‌های سیاسی، متون روزنامه‌نگارانه و.. را نیز مورد بررسی قرار می‌دهد تا شیوه‌ها‌ی غلبه‌ی اروپامحوری را تشریح کند.

شریف در بخش پایانی سخنرانی خود ضمن اشاره به کتاب «فرهنگ و امپریالیسم» ادوارد سعید، این کتاب ‌را بازخوانی سعید از خودش دانست و گفت: سعید در این کتاب نگاهی خوشبینانه‌تر نسبت به مصالحه میان کشورهای استعمارشده و استعمارگر دارد. او این امر را تنها از طریق سیاسی امکان‌پذیر نمی‌داند و معتقد است در این راه لازم است گفتگویی بی‌سطه میان محصولات فرهنگی مختلف اتفاق بیفتد. سعید خود نیز در گذر زمان هرچه بیشتر پذیرای نگاه‌ها و رویکردهای مختلف شد و نگاهی تعدیل‌یافته‌تر پیدا کرد. او ضمن استخراج نگاه‌های به اصلاح شرقی و غربی، و در عین تاکید بر لزوم آگاهی از سرکوب صورت‌گرفته توسط نیروهای استعماری، کوشید از سیاست اتهام فاصله گرفته و به جستجوی مسیرهایی برآید که نه تنها به استعمار فیزیکی و نظامی پایان می‌دهد بلکه قادر است انسان‌ها را از استعمار درونی‌شده نیز رهایی بخشد.