نویسنده در فصول مختلف این کتاب علاوه بر معرفی مختصر اقوام ماد و منابع و داده‌های موجود و تلاش در پاسخ به ابهامات اساسی مرتبط با ساختار سیاسی و جغرافیای تاریخی این دولت، به معرفی محوطه‌های منسوب به ماد و آثار مکشوفه از آنها می‌پردازد و با رهیافت‌های جدید علمی، محوطه‌های تاریخی داخل و بیرون از مرزهای سیاسی ایران را معرفی و آثار و داده‌های مکشوفه را تحلیل و تاریخ‌گذاری می‌کند.
نویسنده این کتاب معتقد است که مطالعه باستان‌شناسي ماد با محدوديت‌ها، مشكلات و موانع بسياري همراه است و از همين رو، تاكنون پژوهشی جامع و درخور انجام نگرفته و كتاب مناسبي نيز منتشر نشده و به تبع آن، نيازهاي جامعه علمي بي پاسخ مانده است. هدف اوليه این پژوهش، نگارش كتابي براي دانشجويان مقطع كارشناسي بود، اما فقدان مطالعات و منابع علمي و وجود ابهامات اساسي در ارتباط با باستان‌شناسي، تاريخ سياسي و جغرافياي تاريخي ماد، نگارش كتابي را ضرورت بخشيد كه بتواند بخش مهمي از نيازهاي پژوهشگران و دانشجويان مقاطع مختلف باستان‌شناسي را پاسخ دهد.
در نگارش اين كتاب تلاش شده است تمامي منابع علمي (لاتين و فارسي) و داده‌هاي موجود مورد استفاده قرار گيرد و با تجزيه و تحليل اطلاعات حاصل، بازسازي علمي و قابل قبولي از دوره ماد ارائه شود؛ هرچند پاسخ‌گويي به تمام ابهامات موجود نيازمند مطالعات و كاوش‌هاي گسترده باستان‌شناسي است.
درك و تفسير داده‌هاي فرهنگي ماد نيازمند شناخت جغرافياي تاريخي و نيز ساختار سياسي اين دوره است. فصل نخست به کلیاتی درباره مادها می‌پردازد. با توجه به ابهامات اساسي درباره ماهيت ساختار سياسي و نيز جغرافياي تاریخي (قلمرو، پايتخت، جغرافياي اقتصادي و انساني) ماد، فصل دوم و سوم كتاب به اين دو موضوع مهم اختصاص يافته‌اند و تلاش شده است با بررسي مجدد و علمي منابع و داده‌ها، ابهامات مزبور برطرف و زمينه مناسبي براي مطالعات باستان‌شناسي فراهم شود.
فصل چهارم يا همان بخش اصلي كتاب به مباحث باستان‌شناسي (معرفي محوطه ها و آثار مكشوفه از آنها) اختصاص يافته و می‌کوشد تمامي محوطه‌هاي تاريخي و آثار مكشوفه (در داخل مرزهاي سياسي ايران و بيرون از آن) كه انتساب آنها به ماد قابل دفاع است، به صورت علمي معرفي شوند و با رهيافت‌هاي جديد مورد تحليل و تاريخ‌گذاري قرار گيرند؛ هرچند عدم انتشار گزارش تعدادي از كاوش‌ها محدوديت‌هايي ايجاد كرده است.
فصل پنجم كتاب به گوردخمه‌هاي منسوب به ماد اختصاص يافته و تلاش شده است با مطالعه دقيق، تاريخ‌گذاري جديدي در ارتباط با اين آثار مهم ارائه و پاسخي علمي به اين انتساب داده شود. فصل ششم كتاب به هنر ماد اختصاص يافته كه به رغم سابقه طولاني مدت بحث، هنوز ناشناخته باقي مانده است. در اين فصل تلاش شده است براي نخستين بار معماري و سفال اين دوره از لحاظ سبك‌شناسي مورد مطالعه قرار گيرد و زمينه مناسبي براي پژوهش‌هاي آتي فراهم آيد و در نهايت برآيندي از مطالعات انجام شده، ارائه شده است.
این کتاب برای دانشجویان رشته باستان‌شناسی در مقطع کارشناسی به ارزش پنج واحد و در مقطع کارشناسی ارشد به ارزش سه واحد به عنوان منبع اصلی درس «باستان شناسی ماد» تدوین شده است. کتاب «باستان‌شناسی ماد» به همت انتشارات سمت در 499 صفحه و با بهای 14 هزار تومان روانه بازار کتاب شد.
کتاب «سلجوقیان : از آغاز تا فرجام» تالیف دکتر سید ابوالقاسم فروزانی
کتاب «سلجوقیان از آغاز تا فرجام» تألیفی جامع و کامل درباره سلسله سلجوقیان است که علاوه بر نگاهی دقیق به خاستگاه نژادی و تاریخ سیاسی و فتوحات نظامی ایشان، به چگونگی شکل‌گیری سلسله‌های محلی سلجوقی و اتابکان نیز می‌پردازد و ساختار سیاسی، تشکیلات حکومتی، اوضاع مذهبی، اجتماعی و اقتصادی، علمی و ادبی و هنری در دوران فرمانروایی آن سلسله را بررسی و تبیین می‌کند. در بخش پایانی کتاب نیز پیامدهای گوناگون ناشی از حضور سلجوقیان در مرز و بوم ایران و متصرفات جدید آنها و نیز بخش‌های بسیار گسترده‌ای از جهان اسلام، مورد توجه قرار گرفته است.
نویسنده کتاب می‌گوید: براي تألیف تاریخ جامع و کامل سلجوقیان، که مسلماً شامل چند جلد کتاب با حجم زیاد خواهد بود، لازم است محققان علاقه‌مند به این حوزه به تحقیقات تخصصی در زمینه‌هاي گوناگون، به‌ویژه تاریخ سلسله‌هاي محلی که تحت تابعیت سلسله سلجوقیان بود‌ه‌اند، روي آورند. این کتاب بر اساس هدف سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت)، مبنی بر تدوین کتابی که اطلاعات اساسی مربوط به دوران حکومت سلسله سلجوقی را در اختیار دانشجویان مقطع کارشناسی رشته تاریخ دانشگاه‌ها قرار دهد فراهم آمده است.
این کتاب در 17 بخش تنظیم شده است. «شمه‌ای از پیشینه سلجوقیان»، «روند چیرگی سلجوقیان بر ایران»، «سلطان طغرل، بنیانگذار سلسله سلجوقیان بزرگ»، «سلطان عضدالدین الب ارسلان سلجوقی بر سریر فرمانروایی»، «سلطان ملکشاه، مقتدرترین فرمانروای سلجوقی»، «سلطان رکن الدوله برکیارُق سلطان غیاث الدین محمد»، «سلطان سنجر، آخرین فرمانروای بزرگ سلجوقی»، «سلسله سلجوقیان عراق» برخی از فصل‌های کتاب را تشکیل می‌دهند.
«سلسله‌های محلی سلجوقی»، «اتابکان زنگیِ موصل و شام، اتابکان ایلدگزیِ آذربایجان»، «ساختار سیاسی حکومت سلجوقیان و روند تحولات آن»، «تشکیلات حکومتی و نظام اداری در دوره سلجوقیان»، «اوضاع مذهبی در قلمرو سلجوقیان»، «اوضاع اجتماعی و اقتصادی در گستره قلمرو سلجوقیان»، «ادبیات و علوم در قلمرو سلجوقیان»، «معماری و هنر در عصر سلجوقیان» و «پیامدهای حضور سلجوقیان در ایران و جهان اسلام» برخی دیگر از فصل‌های کتاب را شامل می‌شود.
برخی از مطالبی که در این تألیف آمده است در کتاب‌هاي دیگر مؤلف نیز کمابیش وجود دارد. با آنکه مؤلف از تکرار مطلب پرهیز دارد، با توجه به اینکه معلوم نیست که کتاب‌هاي دیگر مؤلف در دسترس یا مورد استفاده افرادي قرار گرفته باشد که این کتاب را مطالعه می‌کنند، بعضی مباحث به‌ناچار بازگویی شده‌اند. به‌عنوان نمونه، در کتاب غزنویان، از پیدایش تا فروپاشی از مناسبات غزنویان و سلجوقیان در مبحثی که چگونگی تضعیف و تبدیل غزنویان به قدرتی درجه دوم را مورد کاوش قرار داده به تفصیل سخن گفته شده است.
در تألیف حاضر نیز شمه‌اي از مناسبات غزنویان و سلجوقیان مطرح شده اما این تکرار با هدفی دیگر، یعنی بیان رویدادهایی که منجر به ظهور سلجوقیان در عرصه حکومت ایران شد، صورت گرفته است. در این تألیف نیز بسیاري از مطالبی که براي رعایت اختصار متن اصلی در پی‌نوشت‌ها آمده است از اهمیت ویژه‌اي برخوردارند. به همین دلیل، مراجعه و توجه به پی‌نوشت‌ها براي دانش‌پژوهان و محققان مفید است.
کتاب حاضر برای دانشجویان رشته های تاریخ و تاریخ تمدن ملل اسلامی به عنوان یکی از منابع قابل استفاده در دروس مرتبط در دروه کارشناسی و تحصیلات تکمیلی تدوین شده است. کتاب «سلجوقیان : از آغاز تا فرجام» در 520 صفحه و با بهای 13 هزار و 500 تومان از سوی انتشارات سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها(سمت) منتشر شده است.
نظر شما