به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) مراسم رونمایی از جلد پانزدهم فرهنگنامه کودکان و نوجوانان با حضورحجت الاسلام هادی خامنه ای، عضو مجمع روحانیون مبارز و نماینده مشهد در دوره‌های اول، دوم و سوم مجلس شورای اسلامی و نماینده تهران در مجلس ششم، مهدی محقق، رئیس انجمن مفاخر، فاطمه معتمد آریا، بازیگر تئاتر،تلویزیون و سینما، توران میرهادی، دبیر فرهنگنامه کودکان و نوجوانان، نوش آفرین انصاری، دبیر شورای کتاب کودک، ایران گرگین، سرویراستار این فرهنگنامه،هوشنگ مرادی کرمانی، نویسنده و جمعی از نویسندگان، شاعران و کارشناسان ادبیات کودک و نوجوان، در محل تالار نگین هتل پارسیان آزادی برگزار شد.

نوش‌آفرین انصاری، دبیر شورای کتاب کودک به عنوان اولین سخنران مراسم گفت: من و خانم میرهادی در سال‌های پیش با همکاری و همیاری سایر دوستان برای تهیه فرهنگنامه کودکان و نوجوانان کاری را آغاز کردیم. حس‌های زیادی در انسان مانند شکر، مهرورزی، مسئولیت‌پذیری سبب می‌شود که انسان پرورش یابد و مسئولیت‌های بزرگ را برعهده بگیرد. از جمله این مسئولیت‌های بزرگ و دسته‌جمعی که به نفع کودکان و نوجوانان این سرزمین انجام شد تشکیل شورای کتاب کودک در سال 1342 و بعد از آن پروژه فرهنگنامه کودکان و نوجوانان در سال 1358 بود.

فرهنگنامه به مثابه یک قله
انصاری گفت: خانم توران میرهادی در مقاله بسیار زیبایی کار فرهنگنامه را به صعود به یک قله تشبیه کردند که با دقت، ظرافت و اخلاق علمی و دشواری‌های بسیار زیادی این سفر به سوی آرمان انجام می‌شود. این سفر با حضور شخص مسافر و سایر دوستان، سفری شادی آفرین را به انجام می‌رساند.

انصاری گفت: آرمان ما تدوین و انتشار دانشنامه برای کودکان و نوجوانان و خانواده ایرانی و فارسی‌زبانان سراسر جهان است. این گونه آثار مرجع یعنی دانشنامه‌ها از جذاب‌ترین آثار هستند که پشت هر جلدشان یک قصه شگفت‌انگیز وجود دارد. اگر هر مقاله فرهنگنامه از زایش خود بگوید مطالب حیرت‌انگیزی به دست می‌آید. در گام بلند صعود همراهان بزرگی با ما حرکت می‌کنند. مثل نویسندگان، صفحه‌آرایان، ویراستاران و ناشر و غیره که به چندصد نفر می‌رسد. در جلد پانزدهم 223 مقاله و 660 تصویر آمده است و فراموش نکنیم این قدرت و نیرومندی در این اثر حاصل پشتیبانی و حمایت نیروی بزرگ داوطلب وابسته است. ما باید به صورت یک جمع حرکت کنیم و خانواده ها را به این جمع اضافه کنیم و دست کم نگیریم کسانی را که ما را حمایت می‌کنند تا در خلق یک اثر شگفت‌انگیز گام برداریم. از 35 سال گذشته همواره زنان و مردان گشاده‌رو و گشاده‌دستی در کنار فرهنگ‌نامه بودند که ایران را دوست داشتند و نهاد کودکان را بارور کردند که نام آنها در جلدهای مختلف فرهنگنامه آمده است. در جلد پانزدهم به نحو موثر از حمایت مسعود عشقی نماینده «بنیاد نیکوکاری جواد موفقیان» برخوردار بودیم و جلسه امروز نیز مرهون همین توجه است. امیدوارم فرهنگنامه کودکان و نوجوانان با کمک و توجه همه عزیزان بر مشکلات مالی فائق شود.

گام پانزدهم یک فرزند
در ادامه مراسم، ایران گرگین، سرویراستار فرهنگنامه کودکان و نوجوانان هم طی سخنانی گفت: امیدواریم پانزدهمین فرزند ما پاگیر، سودمند و مورد قبول باشد. می‌خواهم در صحبتی کوتاه به چند نکته مهم درباره فرهنگنامه کودکان و نوجوانان اشاره کنم. همیشه معتقد بوده ام باید از استادان داستان‌نویسی که در معنای جوانی 12 تا 16 سال دارند و از پدران و مادران آنها درباره این فرهنگنامه نظرخواهی کرد و سره و ناسره آن را جویا شد.

این فرهنگنامه وقتی در سال 1371 نخستین جلدش منتشر شد 11 سال از فعالیتش می‌گذشت، حال بعد از گذشت چند سال پانزدهمین جلد آن منتشر شده است که این کار با همدلی و همکاری زنان و مردانی که دلبستگی جهانی داشتند در فضایی ساده و سالم با همراهی نوش‌آفرین انصاری و توران میرهادی میسر شد.

گرگین گفت: شاید این فضا و کوشش‌ها در فیلمی که بنی‌اعتماد و میرطهماسب درباره زندگی خانم میرهادی تهیه می‌کنند بازتاب داده شود. چاپ فرهنگنامه کودکان و نوجوان بدون یاری فرهنگ‌دوستان میسر نمی‌شد. هرکار علمی وقتی انجام می‌شود، به معرفی و خواندن نیاز دارد. این را هم بگویم که نام یاوران فرهنگنامه اعم از نقاشان، نویسندگان، فرهنگ‌دوستان نیز همراه نام پدیدآورندگان آورده شده است.

گرگین در بخشی دیگر از حرف هایش گفت: گفته می‌شود نوجوانان دهه 70 که مخاطبان این فرهنگنامه بوده‌‌اند الان فرزند و نوه دارند ولی در پاسخ به این مطلب باید بگویم که همه دانشنامه‌هایی که دارای بودجه هستند نیز کم و بیش همین موقعیت را دارند. دوم اینکه به قول ادیبان قدیم چون نیک بنگریم این نقصان جبران‌ناپذیری نیست. زیرا از زمانی که نخستین نویسندگان دانشنامه‌های مرجع به جمع‌آوری منابع بشری پرداختند توانستند معارف بشری را به جامعه برسانند و به طور کلی آثار مرجع یکی از ویژگی‌هایشان این است که ماندگارند و فرزندان و نوه‌های ما می‌توانند از آن بهره‌مند شوند.

گرگین گفت: نکته قابل توجه در این راستا ، دسترسی آسان، دقیق و نظام‌یافته به موضوعات فرهنگنامه است. برای این مقصود به نویسندگان و پژوهشگران و اطلاعات دقیقی نیاز است. فرهنگنامه کودکان و نوجوانان یک دانشنامه عمومی و مصور است و درباره عموم مسائل در حوزه‌های مختلف مانند دین، تاریخ، آداب و رسوم و غیره مدخل دارد و کارش بسیار سخت است. به ویژه کار ما تهیه فرهنگنامه‌ای بود که مانند کتاب‌های درسی تنها به نوشتن تاریخ‌ها اکتفا نکنیم. بلکه به جزئیات هم پرداخته شود. خلاصه این که موفقیت هر دانشنامه در بستر اجتماعی آن دیده می‌شود.

گرگین گفت: موضوع دیگر انتقادی است که بارها از دانشوران ادب و فرهنگ شنیده‌ام و آن فراتر بودن متن و دانش فرهنگ‌نامه کودکان و نوجوانان نسبت به دانش مخاطبان آن است و همچنین طولانی بودن برخی از مقالات. بنده شخصا به این موضوع معتقدم اما امیدوارم در مراحل بعدی تا حدی تعدیل شود. با در نظر گرفتن همه دشواری‌ها شاید بتوان گفت به وجود آوردن چنین فرهنگنامه‌ای کاری بوده است کارستان.

مجلسی برای قدردانی
مهدی محقق، رئیس انجمن آثار و مفاخر ایران و موسس بسیاری از دایرة‌المعارف‌های فارسی نیز به عنوان دیگر سخنران در این مراسم گفت: این مجلس برای قدردانی از کسانی است که دست اندرکار فرهنگنامه کودکان و نوجوانان بوده‌اند. باید بگویم مساله فرهنگنامه یا دایرة‌المعارف از رخدادهایی است که جدیداً از 30 سال پیش پیدا شده است. ما دایرة‌المعارف در فرهنگ اسلامی مثل دایرة‌المعارف ابن‌سینا داشته‌ایم که جنبه پزشکی داشته است و دایرة‌المعارفی که به ترتیب حروف الفبا باشد هم داشته‌ایم اما دایرة‌المعارفی که چنین مدخل و منابعی در آن آمده باشد نداشته‌ایم. دایرة‌المعارفی مانند دایرة‌المعارف تشیع و دایرة‌المعارف جهان اسلام و این فرهنگنامه کودکان و نوجوانان از جمله کارهای بسیار ارزشمند است. فرهنگنامه کودکان و نوجوانان بسیار مهم است زیرا وقتی کودکان یا نوجوانان موضوعی را از تلویزیون یا رسانه‌های می‌شنوند حق آنهاست که بپرسند و درباره آن مطلب باید به آنها اطلاعات بدهیم. لذا باید منبعی باشد که کودکان 12 یا 15 ساله بتوانند به آن مراجعه کنند. ارزش فرهنگنامه کودکان و نوجوانان این است و باید کودکان را از کودکی با مطالبی که متناسب سن آنهاست آشنا کنیم تا کتابخوان شوند.

محقق گفت: ما که کتاب دینی‌مان یعنی (قرآن) با ذلک الکتاب آغاز می‌شود نباید در مقام 35 یا چهلم جهان در بحث کتاب و کتابخوانی ‌باشیم، چون کتاب یا در دست بچه‌ها نیست یا کتابی هم که هست مناسب سن آنها نیست. یکی از فواید این فرهنگنامه این است که به مسائل مختلف کودکان و نوجوانان پاسخ می‌دهد. هرکس از کشور ما انتقاد می‌کند می‌گویند نقصان‌ها به خاطر کمبود فرهنگ است. ما خودمان باید این فرهنگ را به وجود بیاوریم. خوشحالم که توران میرهادی و نوش‌آفرین انصاری و سایر دوستان بدون هیچگونه کمک دولتی این فرهنگنامه را به وجود آوردند. موسسه شورای کتاب کودک چندین سال است که سرپا ایستاده و هرساله رشد و شکوفایی پیدا می‌کند.

آغاز کار با اندوخته اندک
در ادامه مراسم توران میرهادی، دبیر فرهنگنامه هم گفت: دانشجوی جوانی بودم که بعد از جنگ جهانی دوم به اروپا رفتم و شاهد خرابی‌های زیادی در آنجا بودم . در سرآغاز بازگشتم به ایران و شروع به کار تعلیم و تربیت، در مدرسه فرهاد  در صدد به وجود آوردن نظامی برآمدم که بچه‌ها در آن سازنده و پویا باشند و فقط به تصمیم‌ها گوش ندهند و بتوانند تصمیم‌گیرنده باشند و در مورد همه مسائل تفکر کنند.

میرهادی گفت: وقتی همسرم فوت کرد نامه‌ای برایم به جای گذاشت که در آن نوشته بود یک سوم از دارایی‌هایم را صرف کاری برای مردم بکن. در آن زمان مدرسه فرهاد دولتی شده بود و من هم بازنشسته شده بودم لذا این مبلغ  را که معادل یک سوم دارایی همسرم بود به شورای کتاب کودک آوردم و سرآغازی شد برای فرهنگنامه کودکان و نوجوانان تا بتوانند ثروت فوق‌العاده‌ای که در این سرزمین وجود دارد بشناسند.

لذا کار فرهنگنامه کودکان و نوجوانان از سال 1358 با این اندوخته کوچک آغاز شد و خانم نوش‌آفرین انصاری و بسیاری دیگر از عزیزان ما را در این راه همراهی و راهنمایی کردند. از آن تاریخ من خودم را یک دانشجوی تمام وقت می‌دانم برای اینکه بتوانم فرهنگ ایران را به نسل جوان معرفی کنم و ساختن و سازندگی و همفکری را در وجودشان بارور کنم.

میرهادی گفت: پیشینیان ما قرن‌ها نوشته‌اند، ساخته‌اند، شکل داده‌اند و تحقیق کرده‌اند و این سرزمین را حفظ کرده‌اند و به پیش برده‌اند. من هیچگاه وقتی فردوسی را می‌خوانم و به این بیت می‌رسمبسی رنج بردم در این سال سی/ عجم زنده کردم بدین پارسی، فکر نمی‌کنم که این فقط دو بیت شعر است بلکه تلاشی بسیار بزرگ و مهم است. بزرگان این سرزمین در تهیه این فرهنگنامه راهنمای ما بودند تا از این راه این ثروت عظیم را به نسل نوجوانمان منتقل کنیم. راهنمایی‌های استادان دانشگاه ،خانم انصاری و حمایت خانواده‌ها توانست این کار را تا بدین جا پیش ببرد. الان 4 جلد فرهنگنامه در حال آماده‌سازی است. 4 جلد بعدی هم که آماده شود یک دوره از فرهنگنامه از الف تا ی را می‌توانیم به نسل جوان ارائه دهیم.