خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)- مالک خواجه‌وند: انتشارات بوستان کتاب از سال 1361 فعالیت خود را آغاز کرده، تا کنون بیش از 6 هزار عنوان کتاب در موضوعات قرآن، حدیث، فقه، حقوق، فلسفه، عرفان، کلام، اخلاق و تاریخ و... منتشر کرده است که حدود دو هزار و 600 عنوان از آنها چاپ اولی و 350 عنوان آنها، برگزیده جشنواره‌های مختلف بوده‌اند. عبدالهادی اشرفی (متولد 1343) مدیر تولید این انتشارات از سال 1375 با این مجموعه همراه بوده است. او در گفت‌وگو با ایبنا، یکی از مهم ترین دلایل موفقیت این نشر را به ویژه بعد از سال 1380، توجه جدّی مجموعه به مقوله زیباییِ بصریِ کتاب‌ها؛ طرح جلد، صفحه‌آرایی، فونت و ...می‌داند.

لزوم دعوت از یک مشاور هنری کارآزموده
وی در معرفی سیاست‌های کلی نشر بوستان کتاب در سه دهه فعالیتش اظهار کرد: مرحله اول این انتشارات تاسیس بوده و مرحله بعد مرحله تثبیت اما مرحله سوم که بیش از 15 سال از آن می گذرد، مرحله‌ای بود که گسترش فعالیت‌ها و روز آمدسازی موسسه مورد توجه قرار گرفت. در این دوره یکی از مقولاتی که برای این انتشارات همواره مهم بود،عنایت کیفی و کمّی و ایجاد تنوع در موضوعات و از همه مهم تر که با بحث شما هم ارتباط دارد مساله رعایت استانداردهای کتاب بوده است. از آن سال‌ها بخش های آماده‌سازی کتاب اعم از ویرایش و طراحی و همه کارهای فنی و هنری به مرور تقویت شدند. 

وی در این باره توضیح داد: از جمله کارهای موثر در دوره سوم، تحول چشمگیر در قسمت طراحیِ گرافیک بود و ما اولین کاری که کردیم از مسعود نجابتی به‌عنوان مشاور کار آزموده که خود از استادان طراحی و گرافیک کشور است دعوت کردیم تا عهده دار خط‌دهی، گزینش و کنترل هنری طرح‌هایمان باشد.

وی در شرحی مختصر از مهم‌ترین تحولات و برنامه های تدوین شده این نشر بعد از سال‌های 1380 عنوان کرد: از جمله کارهای مهمی که انجام شد، طراحی یونیفرم‌هایی برای کتاب‌هایمان بود تا به این طریق بتوانیم خود را از ناشران دیگر متمایز کنیم. کار مهم دیگر ایجاد تصویرسازی به همراه صفحه‌آرایی به صورت ترکیبی بود که در زمینه کتاب‌های کودک انجام شد. قبل از این دوره ما متن و تصویر را به طور جداگانه به لیتوگرافی می‌فرستادیم. همچنین در زمینه صفحه آرایی نیز از الگوهای جدیدتری استفاده کردیم تا خواننده بیشتر به مطالعه کتاب راغب شود.

یونیفرم را فقط برای مجموعه‌ها به کار می‌بریم
حجت الاسلام اشرفی درباره اهمیت مقوله طرح جلد در کتاب‌های دینی اظهار کرد: برخی ناشران در نشر کتاب‌های دینی همین که کتاب، محتوایی ارزشمند دارد کافی می دانند ولی ما اعتقاد داریم  طراحی جلد قطعا بسیار موثر است، چرا که می‌تواند مخاطبان کتاب را افزایش دهد. مخاطب امروز قطعا به جنبه‌های زیباییِ کتاب چون طراحی جلد و نوع صفحه آرایی، اهمیت می‌دهد و از همین رو حتی با نظر به جنبه های صرفا اقتصادی هم می توانیم بگوییم که طرح جلد تاثیرگذار است. 

وی در ادامه با تاکید بر لزوم جدی گرفتن مقوله طراحی جلد، درباره سیاست‌های بوستان کتاب گفت: ما در سال حداقل 100 عنوان کتاب چاپ اولی داریم که برای هر عنوان کتاب، طرحی مستقل را سفارش دادیم و از این‌که کتاب‌ها را به موضوعات تقسیم کنیم و برای کتاب‌هایی با موضوعات مشترک (فلسفی، تاریخی و...) یک نوع طرح سفارش بدهیم، پرهیز داشتیم. چنان کاری طبیعتا هزینه کمتری هم می‌داشت ولی ما می خواستیم که یونیفرم‌ها فقط برای مجموعه‌ها کار شوند، آن هم برای این‌که کتابها شناخته شوند. برای باقی کتاب‌ها و تک‌نگاری‌های ما طرح جلد مجزا سفارش داده ایم. نتایج این کارمان  هم در میزان فروش و مورد توجه قرار گرفتن کتاب‌ها مشاهده شده است.

مسعود نجابتی با تیمی پانزده نفره /الگوسازی برای ناشران دیگر
وی در پاسخ به این سوال که آیا بوستان کتاب تیم طراحیِ متمرکزی را در همکاری مستمر خود دارد یا نه؟ اعلام کرد: طراحان ما در حدود 15 نفرند که همگی به انتخاب و گزینش استاد مسعود نجابتی، مدیر هنری نشر دعوت به همکاری شده‌اند. 

اشرفی درباره میزان دستمزد پرداختی به طراحان نشر خود گفت: از آنجا که بعضی از این عزیزانِ طراح خودشان هم علاقمندِ همکاری با ما بودند به نوعی رعایت حال ما را هم می‌کنند. اما به طور متوسط برای هر طراحی جلد بین 130 تا 200 هزار تومان دستمزد داده می‌شود. 

وی در ادامه گفت‌وگویش درباره هدف‌های ایجاد چنین تحولی در مقولات ظاهری کتاب‌هایشان بیان کرد: ما در صدد بودیم تا در زمینه طراحیِ گرافیک کتاب‌های دینی دست به یک الگوسازی بزنیم تا برای دیگر ناشران دینی هم این مساله مطرح شود و بخواهند که در این زمینه ورود کرده و فعالیت داشته باشند. از این‌رو حتی همایش هایی را هم در بین سال های 1385 تا 1388 برگزار کردیم و در آن‌ها کل تصویرها و طرح جلدهای کتاب هایی که در طول ده سال تولید کرده بودیم به معرض نمایش گذاشتیم.

طرح جلد ضعیف/ بی حرمتی به مخاطب
مدیر تولید نشر بوستان کتاب درباره بی‌اعتنایی غالب ناشران دینی به موضوع طراحیِ جلد کتاب عنوان کرد: بالا بودن هزینه مواد ضروری و مصرفی کتاب و مشخصا کاغذ  سبب شده است تا ناشر به فکر بیفتد این افزایش هزینه را از طریق صرفه جویی جبران کند. در حالی که من فکر می‌کنم اگر در زمینه طراحی کم بگذاریم به مخاطب بی‌احترامی کرده‌ایم و این اصلا راه صرفه‌جویی نیست چراکه قطعا وقتی کتابی را با ظاهر بهتری ارایه می‌دهیم مشتری خود را پیدا می‌کند و  هزینه را جبران خواهد کرد. 

وی افزود: دلیل دیگر بی اعتنایی ناشران به طرح جلد شاید این باشد که برخی ناشران گرایش به طراحی در آثار دینی را ممکن است سبُک بدانند و به نوعی باور دارند که ممکن است توجه به این‌گونه مقولات ارزش محتواییِ کتاب را پایین بیاورد. در حالی که من فکر می‌کنم این مساله اشتباه است زیرا مخاطب امروز با مخاطب دیروز فرق می‌کند. گاهی ناشران ما از تاثیر گذاری از این امر اطلاع ندارند.

کم کاری از خود ناشران است، طراحان حرفه‌ای کم نیستند
اشرفی درباره میزان نگرانیِ ناشران دینی از فروش کتاب‌هایشان بیان کرد: بعضی ناشران به شکل تضمین‌شده‌ای کتاب‌هاشان را منتشر می‌کنند و برخی ادارات و موسسات دولتی آن ها را سفارش می‌دهند و خریداری می‌کنند. ولی ما باید به این موضوع فکر کنیم که این کتاب نهایتا در کتابخانه‌ها و مراکز به دست مخاطبان خواهد رسید و لازم است که کاری جدی و استاندارد در همه سطوح انجام شود. 

وی در ادامه درباره معدود بودن طراحان این عرصه گفت: امکان ایجاد چنین تیم‌هایی قطعا زیاد است. در گروه ما طراحانی بودند که اصلا در زمینه کتاب دینی کار نکرده بودند و وقتی که  دعوتشان کردیم، خودشان رغبت پیدا کردند و حتی گاهی از فعالیت در این زمینه راضی‌تر هم بودند. فکر می‌کنم یک مقداری کم کاری از خود ما بوده که این نیروها را جذب نکرده‌ایم وگرنه بسیارند افرادی که می‌خواهند و می‌توانند این کار را انجام دهند.

نویسندگانِ زیاده حساس
مدیر تولید نشر بوستان کتاب همچنین درباره میزان حساسیت نویسندگان کتاب‌های دینی به موضوع طراحیِ جلد توضیح داد: حدودا 20 درصد نویسندگانی که با آن ها برخورد داریم، نویسندگانی هستند که حساسیت‌های ویژه‌ای دارند و حتی گاهی شرط می‌کنند که طرح جلد کتاب‌هاشان خالی از هر گونه هنرنمایی و زیباییِ امروزی و حتما در قالب‌های قدیمی چاپ شود. البته این موضوع در میان نویسندگان این حوزه فراگیر نیست. دلیل چنین حساسیتی هم آن بود که فکر می‌کردند این کار ارزش محتوایی کتاب پایین را می‌آورد. 

 عبدالهادی اشرفی درباره نظر سنجی‌هایی که از مخاطبان کتاب‌هایشان داشته‌اند و دارند گفت: از اواخر سال‌ 1380 همواره برگه‌هایی برای نظرسنجی‌ از مخاطبان داریم که میان آن‌ها توزیع می کنیم. تقریبا 30 تا 40 درصد نظرات درباره طراحی و حروف چینی است و مابقی پیشنهاداهایی درباره طراحی جلد را مطرح می کنند که مورد استفاده ما قرار می گیرد.