پیشنهاد راه‌اندازی جایزه کتاب سال امام خمینی(ره)
در این نشست مرادی‌نیا به رییس کتابخانه ملی و سید حسن خمینی پیشنهاد داد که جایزه ویژه‌ای با عنوان «کتاب سال امام خمینی» با توجه به خلاءهای موجود در زمینه شناخت اندیشه حضرت امام خمینی(ره) راه‌اندازی شود تا محققان آثاری را در این‌‌باره ارایه کنند. وی همچنین از نگهداری غیر علمی اسناد در موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره) گلایه کرد.
وی ادامه داد: اگر امروز مشارکت عمومی کمرنگ و تزویر در جامعه پررنگ شده که این به دلیل فاصله گرفتن از اندیشه امام خمینی(ره) و امر اخلاق است. احیای فرهنگ بدون احیای جوهر آن یعنی اخلاق ره به جایی نخواهد برد و باید از امام(ره) بیاموزیم که چگونه زیست اخلاقی داشته باشیم. امیدوارم بتوانیم در سالی که با عنوان سال فرهنگ نامیده شده رهرو راه امام راحل باشیم.
«دموکراسی اصیل» دستاورد سفر نویسنده به کوباست
مراسم رونمایی از کتاب «دموکراسی اصیل» نوشته عبدالحميد شهرابي به مناسبت سی و پنجمین سال استقرار روابط دیپلماتیک بین جمهوری اسلامی ایران و جمهوری کوبا نیز عصر شنبه (31 خرداد) در تالار همایش‌های کتابخانه ملی برگزار شد. در این مراسم «ولادیمیر آندرس گونزالس کسادا»، درباره کتاب «دموکراسی اصیل» گفت: این کتاب، اثری است براساس مشاهدات، ملاقات، تحقیقات و تجربیات «حمید شهرابی»(نویسنده) که از طریق تلاش‌ها و سفرهای وی به کشور کوبا انجام گرفته است.
سفیر کوبا در ایران پس از بیان تعاریفی درباره «دموکراسی» که محور بحث این کتاب بود، ادامه داد: در کوبا شکلی از دموکراسی وجود دارد که از طریق تصمیم‌گیری توده مردمی که در انقلاب کوبا نقش داشتند، انجام می‌گیرد؛ انقلابی که قدمت آن به صدها سال قبل یعنی مقاومت مردم کوبا علیه استعمار اسپانیا و استعمار نو آمریکایی‌ها برمی‌گردد. از این رو، کوبا دارای دموکراسی اصیل و عمیقی است که اعضای آن به صورت آزاد و برابر در کنار هم زندگی می‌کنند و سعی ما بر آن است که این کتاب به زبان اسپانیایی برگرانده شود تا در کل دنیا به عنوان یک اثر جاودان باقی بماند.
از جامعه ایرانی تا میهن ترکی؛ کتابی که برگزیده کتاب فصل شد
نشست نقد و بررسی کتاب «از جامعه ایرانی تا میهن ترکی: زندگینامه فکری و سیاسی احمد آقایف» نوشته علی کالیراد نیز سومین نشست رونمایی کتاب در هفته گذشته بود. این کتاب که در بیست و هفتمین جایزه کتاب فصل عنوان شایسته تقدیر را به دست آورد یکشنبه (یکم تیرماه) در پژوهشگاه تاریخ اسلام نقد و بررسی شد. در این نشست نصرالله صالحی، تاريخ‌پژوه و كارشناس تاريخ عثماني، رحیم رییس‌نیا، نویسنده و تاریخ‌پژوه حوزه قفقاز و عثمانی و علی کالیراد، نویسنده کتاب حضور داشتند و در این باره به گفت‌وگو پرداختند.
نصرالله صالحی با بیان اینکه تالیف این کتاب، خدمت بزرگی به تاریخ و فرهنگ ایرانی بوده است گفت: اثری که کالیراد به رشته تحریر درآورده است، در واقع، نخستین تک‌نگاری به زبان فارسی درباره یک روشنفکر قفقازی (احمد آقایف) است که برای چند دهه خود را ایرانی می‌دانسته.فقر آثار مکتوب ایرانی، درباره چنین شخصیتی جای بسی تاسف است که جز نوشته‌های ترجمه شده کاوه بیات به فارسی و رحیم رییس‌نیا در کتاب «ایران و عثمانی در آستانه قرن بیستم»، مطلب دیگری درباره این شخصیت در کتاب‌های فارسی‌زبان دیده نمی‌شود. این در حالی است که در کشورهای دیگر مانند آمریکا یا در آذربایجان و ترکیه کتاب‌ها و آثاری در مورد آقایف منتشر شده است.
رحیم رییس‌نیا یکی دیگر از سخنران‌های این نشست بود که درباره این کتاب صحبت کرد. وی در این رابطه گفت: زمانی‌که من مقدمه این کتاب را برای نخستین‌بار می‌خواندم و ادعاهای نویسنده را در مورد این کتاب مطالعه می‌کردم، تصور کردم که نویسنده، جوان است و جویای نام و دارای ادعاهای بزرگ. اما زمانی‌که وارد متن کتاب شدم و محتوای کتاب را به دقت از نظر گذراندم، دریافتم که به راستی ادعاهای این نویسنده جوان گزاف نبوده و واقعا گامی در این موضوع به جلو گذاشته است.
داریوش کولوجیچیک خانات کریمه را در منابع تاریخی بررسی کرد
سرای ایرانشناسی با همکاری کتابخانه وزارت امور خارجه، نشست خانات کریمه از مجموعه سلسله گفتارهای «چیست؟ کیست؟ کجاست؟» نیز یکشنبه (یکم تیرماه) در کتابخانه وزارت امور خارجه برگزار شد. در این نشست داریوش کولوجیچیک، استاد تاریخ دانشگاه ورشو حضور داشت و به سخنرانی در این زمینه پرداخت.
کولوجیچیک بیان کرد: باید گفت کریمه یک ملتی قدیمی است که دارای یک هویت چند زبانه و تاریخ خاص خودش است و در کریمه یک زمانی قومیت و ملتی بقا داشته است اما زمانی که تاریخ کریمه را ورق می‌زنیم از تاریخ این منطقه پس از قرن 19 و آمدن روس‌ها به کریمه و الحاق آن به روسیه فقط زبانی باقی مانده و اسناد بسیار کمی از گذشته این خانات در دسترس است. آندرو میکلف یک کتاب در دوره صفویه در روسیه نوشته است که در این کتاب به این اشاره شده است که خانات کریمه در روابط با عثمانی در نامه‌های خود با استفاده از کلمه‌های قدیمی می‌خواسته به عثمانی‌ها بگوید ما یک دولت قدیمی هستیم.
وی با اشاره به مهم‌ترین کتاب‌هایی که درباره کریمه نوشته شده است گفت: مهم‌ترین کتاب درباره خانات کریمه از بارتولد واسیلی است و همچنین کتابی در اواخر قرن 19 از اسمیرنوف که وی یک مامور از وزارت خارجه روسیه بوده است و من در کتابخانه‌اش فهرستی از کتاب‌های اسلامی کشور بلغارستان و گرجستان پیدا کردم.
بزرگداشت باستان‌شناسی که عاشق سرزمین کهن ایران بود
مراسم بزرگداشت زنده‌یاد محمد مهریار، باستانشناس، پژوهشگر و نویسنده آثاری چون «نوروز در بیشاپور» و «اسناد تصویری شهرهای ایران» با حضور سید محمد بهشتی، مشاور رییس سازمان میراث فرهنگی، جلیل گلشن، رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی، اسماعیل کهرم، بوم‌شناس، ناصر نوروززاده چگینی، باستانشناس و جمعی از باستانشناسان دوشنبه (دوم تیرماه) در پژوهشگاه میراث فرهنگی برگزار شد.
مهندس بهشتی، مشاور رییس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در این مراسم گفت: صحبت درباره مهریار، بحث درباره تفاوت دانش و دانایی است. دانش چیزی است که در کتاب‌ها و نزد برخی افراد وجود دارد و با مراجعه به این منابع می‌توان آن را کسب کرد اما گاهی ما مبتلا به یک دانش هستیم، در حقیقت صاحب آن نیستیم بلکه دچار آن شده ایم. دانایی از جنس علم حضوری است یعنی ما مبتلا به معرفت می‌شویم اما در دانش که همان علم اصولی است، فرد تنها علم را در اختیار دارد و صاحب آن است هرچند بهره‌ای از آن نمی‌برد.
وی ادامه داد: وقتی صحبت از فرهنگ می‌کنیم نیز همین امر مصداق دارد. یعنی در گام نخست موضوع شناخت اصولی از فرهنگ است. در این کیفیت از فرهنگ، دانشمند کتاب‌های زیادی خوانده و شاید کتاب‌هایی هم بنویسد اما خود مبتلا به آن فرهنگ نشده است و تنها صاحب آن است. بسیاری از افراد چنین شناختی از فرهنگ دارند اما اگر بخواهیم از فرهنگ شناختی از جنس دانایی داشته باشیم، باید با آن انس بگیریم. این انس است که زمینه را فراهم می‌کند تا آن معرفت و کیفیت شناخت منتقل شود.
ارزش ادبی تاریخ بلعمی و جهانگشای جوینی بیشتر از ارزش‌های تاریخی آن است
احمد پاکتچی، دین‌شناس و زبان‌شناس ایرانی، عضو شورای عالی علمی مرکز دايره‌المعارف بزرگ اسلامی، عضو هیات علمی دانشگاه امام صادق(ع) نیز در هفته‌ای که گذشت درباره «کج‌تابی روايت تاريخی وکاربرد روش‌شناختی آن» دوشنبه (دوم تیرماه) در پژوهشگاه تاریخ اسلام سخن گفت.
وی نخست با اشاره به کج‌تابی روایت تاریخی گفت: با هر پدیده‌ای که در تاریخ مواجه می‌شویم کمتر تطبیقی با واقعیت دارد. روایت‌های تاریخی پر از انتظار به انحراف‌ها و کج‌تابی‌هاست که با نگاهی به ساختار کلاسیک یک روایت تاریخی به بررسی کج‌تابی‌های آن می‌پردازیم.
پاکتچی درباره ساختار کلاسیک یک روایت با معرفی چهار بخش آن عنوان کرد: ساختار کلاسیک یک روایت از چهار قسمت مقدمه‌چینی، شخصیت‌سازی، بحران و برون‌رفت تشکیل شده است. مورخان تاریخی عادت دارند که یک روایت تاریخی را در یک ساختار داستانی می‌ریزند که گاه به آن ساختار ادبی هم می‌بخشند و این باعث شده روایت‌های تاریخی برخی مورخان مانند بلعمی و جهانگشای جوینی، ارزش ادبی اثر به ارزش تاریخی آن سنگینی کند اما در این روایت‌های تاریخی به دنبال مطالعه رفتارهای گزارش‌های تاریخی هستیم.
در انتظار سندی جدید برای بررسی یک موضوع تاریخی اشتباه
نشست معرفی و بررسی کتاب «آمال ایرانیان - از صلح پاريس تا 1919» با حضور کاوه بیات، تاریخ‌نگار و پژوهشگر و رضا آذری شهرضایی، پژوهشگر تاریخ (مولفان کتاب)، دوشنبه (دوم تیرماه) در ساختمان آرشیو ملی ایران برگزار شد. در اين نشست تخصصي مولفان كتاب به چرايي و چگونگي نوشتن كتاب پرداختند.
بیات درباره اسناد تاریخی و مشکلات آن گفت: اسناد تاریخی کشور ما برخلاف اسنادی که در بریتانیا یا آمریکا وجود دارد، گویای بحث نیستند و تنها گزارش‌ها به صورت صرف بیان شده‌اند، بدون اینکه مثلا درباره نحوه، نوع، روند و دلایل تصمیم‌گیری‌ها چیزی نوشته شده باشد و بسیار به صورت خلاصه شده به ثبت رسیده‌اند.
وی در ادامه سخنان خود به موضوع دیگری که عموما در اغلب پژوهش‌ها و تحقیقات از دیرباز تاکنون وجود داشته اشاره کرد و گفت: «در انتظار سندی جدید بودن برای بررسی یک موضوع» اشتباه است. تجربه‌ای که من داشته‌ام این است که بسیاری از اطلاعات در دسترس هستند اما بیشتر پژوهشگران ایرانی تصور می‌کنند که حتما باید اسناد جدیدی کشف شوند تا به سراغ موضوع‌ها دقیق‌تر روند. در حالی که گزارش‌های این کتاب، مربوط به مطبوعات و جراید مختلف است. کما اینکه این موضوع درباره 28 مرداد 1332 صدق می‌کند و با اینکه در مورد چرایی 28 مرداد مطالب زیادی وجود دارد. بنابراین کافی است تا با نگاه و پرسش‌های جدید به پیش رویم و معطل روز نهایی نشویم.
تمثيل‌هاي رودكي از كليله و دمنه با هنديان مشترك است
آخرین رونمایی کتاب در هفته‌ای که گذشت به رونمايي از مجموعه مقالات شش جلدي «نخستين همايش بين‌المللي ميراث مشترك ايران و هند» اختصاص داشت که با حضور مهدی محقق، رييس انجمن ترويج زبان و ادب فارسي و رییس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی و با حضور ميهماناني از دانشگاه تهران، دانشگاه شهيد بهشتي، دانشكده و حوزه علميه قم، چهارشنبه (4 تیرماه) در دانشکده زبان و ادبیات خارجی دانشگاه تهران برگزار شد.
دکتر مهدی محقق در آغاز این مراسم با ابراز خرسندی از حضور خود در این مراسم با موضوع «ارتباط علمی و فرهنگی میان دو کشور کهن ایران و هند» به سفرهای خود به هندوستان اشاره کرد و گفت: یکی از مهم‌ترین سفر های من به هند سفری به بهانه کنگره بین‌المللی «سانسکریت» به دعوت وزیر فرهنگ هند بود که قرار شد در آن‌جا مقاله‌ای درباره کلیله و دمنه ارایه دهم. در این کنگره بود که مطالب بسیار مهمی را در اين‌باره یافتم از جمله آن‌که بسیاری از تمثیل‌ها و داستان‌هایی که در اشعار عطار وجود دارد با هندی‌ها مشترک بوده؛ از جمله یکی از داستان‌هایی که در آثار شیخ عطار است با مضمون اين‌كه «اگر جسم و جان به گناهی مرتکب شود، هم ثواب می‌بیند و هم مجازات» که این تمثیل در زبان سانسکریت هم وجود دارد.
وی در ادامه با اشاره به کتاب «کلیله و دمنه» كه کتابی است با دستور اخلاقی و در آن حیوانات نمادی برای رفتارهای انسانی هستند، به تاثير اين كتاب كه اصل آن در هند نوشته شده است به ادبيات جوامع ديگر تاكيد كرد و گفت: رودكي يكي از اين تاثيرپذيرفتگان بوده است كه اگرچه همه اشعار وي درباره كليله و دمنه، در گذر زمان برای ما باقی نمانده است اما آن‌چه هم كه جسته و گريخته به جای مانده، بسیاری از شاعران غرب از آن اقتباس کرده‌اند.
نظر شما