به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) «کتاب الجدری و الحصبه (آبله و سرخک)» نوشته محمد زکریای رازی، در قالب هشت سرفصل با عنوان‌های «متن عربی رساله آبله و سرخک»، «ترجمه فارسی رساله آبله و سرخک»، «ذیل و ملحاقت»، «تکمله»، «فهرست‌ها»، «منابع و ماخذ» و «قسمتی از آثار و مولفات مترجم و گردآورنده» و «این رساله» به قلم دکتر محمود نجم‌آبادی ترجمه شده است.
مترجم در مقدمه کتاب بعد از ارایه مختصری از زندگی محمد زکریای رازی، آورده است: «این کتاب به‌طور دقیق براساس تجارب و ملاحظات طبیبی عملی است که بیمار را عمیق معاینه نموده که نتیجه تجارب بسیار دانشمندانه‌اش است.»
وی در ادامه اشاره می‌کند که این کتاب نخستین اثر مطالعه‌ای و دقیقی است که ما درباره بیماری‌های عفونی می‌بینیم. نخستین‌بار این کتاب از سوی «ژ. والا بسال» در سال 1498 میلادی در شهر ونیز به زبان لاتینی با عنوان (De pestilential)، سپس به سال 1548 میلادی از سوی دانشمند یونانی و به سال 1558 میلادی، لاتینی آن به زبان فرانسه در «پواتیه»، بعد از آن در سال 1766 از سوی «مد و جان‌چنینگ» به زبان انگلیسی در انگلستان، در سال 1768 میلادی از سوی «ژ. ژ پوله» به فرانسه، در سال 1848 میلادی از طرف انجمن «سید‌نهام» به همت «گرین هیل» و به سال 1866 ترجمه لاتینی آن در لندن تجدید چاپ و در سال 1872 میلادی اصل رساله عربی در بیروت از سوی «وان‌دیک» چاپ شده است.
این کتاب قریب به چهل مرتبه در شهرهای «بال» سوییس و «گوتینگن» آلمان و لندن و پاریس تجدید چاپ شده است.
در بخشی از فصل دوم کتاب حاضر درباره مزاج‌هایی که استعداد آبله دارند نوشته شده است: «مزاج‌های مستعد قبول آبله بطور کلی آن‌هایی هستند که مزاج مرطوب داشته و سفیدپوست و چاق و سرخ‌رنگ باشند و کسانی که سرخ‌رو یا گندم‌گون چاق و آن‌ها که دارای مزاج‌هایی که اغلب به تب‌های گرم و مطبقه و رعاف و چشم‌درد مبتلا می‌شوند و در بدنشان دانه‌ای سرخ و سفید و جوش می‌زند و آن‌ها که در خوردن شیرینی‌ها مخصوصا خرما و عسل و انجیر و انگور و انواع شیرینی‌های غلیظ و سخت مثل حلواهای آردی و پالوده‌ها و همچنین کسانی که شراب و شیر زیاد می‌خورند، نیز استعداد ابتلاء به این بیماری را دارند.»
چهارمین چاپ از ترجمه «کتاب الجدری و الحصبه (آبله و سرخک)» با شمارگان یک‌هزار نسخه در 153 صفحه، به بهای هفت هزار تومان از سوی انتشارات دانشگاه تهران منتشر شده است.
حکایات طبی و بالینی رازی خواندنی شد
دومین اثر محمد زکریای رازی کتاب «قصص و حکایات المرضی» است که دکتر محمود نجم‌آبادی به فارسی ترجمه و بخش‌هایی نیز در توضیح و تکمیل مفاهیم و ارایه پیوست‌ها به آن افزوده است. این اثر در 14 فصل تدوین شده است.
نجم‌آبادی درباره این اثر معتقد است: «این رساله شامل حکایات و تاریخچه‌‌های طبی و بالینی رازی است که وی طی مدت طبابت در بیمارستان و مطب یادداشت کرده که از نظر علمی بسیار ارزنده است.»
براساس محتوای این اثر به قلم مترجم، از قرن شانزدهم تا اوایل قرن بیستم، سوابق درباره رازی در اروپا دنبال شده است، اما از اواخر قرن نوزدهم به بعد محققان اروپایی ضمن برخورد به آثار وی، نتایج بسیار ارزنده‌ای از خود به یادگار گذاشته‌اند.
وی در ادامه به نقش دانشمندان اروپایی در شناساندن شخصیت علمی زکریای رازی اشاره و آورده است: «در میان دانشمندان اروپایی معاصر آندویکی بولیوس روسکا و دیگری پاول کراوس درباره رازی و شناساندن مقام وی تلاش کرده‌اند. روسکا، برای شناساندن رازی به جهانیان خدمتی عظیم نموده و تعداد زیادی از مقالات و رسالات درباره رازی از خود به یادگار گذاشته است.»
مترجم در مطلبی با عنوان نظر نویسندگان باختر درباره رازی، اشاره کرده که مورخان اروپایی نیز مانند مورخان اسلامی درباره محمد زکریای رازی معتقدند که وی نابغه و طبیبی بزرگ است. از جمله افرادی که درباره رازی نوشته، دکتر «ماکس نوی‌بورگر» آلمانی است. وی در کتاب «تاریخ طب»، درباره زکریا نوشته است که رازی بزرگ‌ترین طبیب عالم اسلام است و نمی‌توان کسی را بالاتر از او دانست.
دکتر «دونالد کمپل» انگلیسی در کتاب معروف خود «طب عرب و نفوذش در قرون وسطی» درباره رازی نوشته است: «با ذکر نام رازی، به کامل‌ترین دوره طب عرب می‌رسیم. وی بزرگ‌ترین و مشهور‌ترین و شاید زبردست‌ترین نویسند‌ه‌ای است که طریقه و افکار بقراط را بسیار خوب شرح داده است.»
در ادامه مقدمه مفصل این کتاب، مترجم در مطلبی با عنوان مزایای رازی در طب آورده است که برتری و مزیتی که رازی بر بسیاری از اطباء زمان خود داشته و پس از خود در عالم طب به یادگار گذاشته است، یادداشت‌های روزانه از کار و عملیات و احوال و گزارش بیماران است که در بیمارستان‌های جهان برقرار است، یادداشت‌های روزانه از کار عملیات و احوال و گزارش بیماران است که در بیمارستان‌های بغداد و ری به‌طور مرتبط نگاشته و همه حوادث و اتفاقات مهم و مشاهدات مفید را همان‌طور که امروز در همه بیمارستان‌های دنیا معمول نگاشته است.
نخستین چاپ کتاب «قصص و حکایات المرضی (تاریخچه و حکایات طبی و بالینی» با شمارگان 500 نسخه در 130 صفحه، به بهای 11 هزار و 500 تومان با همکاری انتشارات دانشگاه تهران و انتشارات چوگان به بازار نشر عرضه شده است.
نظر شما