به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) نشست بازخوانی و نقد کتاب «درد» نوشته صادق کرمیار با حضور این نویسنده، حمید آخوندی، تهیه‌کننده سینما و تلویزیون، محمد مهین‌خاکی، از عوامل نگارش کتاب و حمید باباوند، روزنامه‌نگار و مجری، شب گذشته، 30 اردیبهشت 93 در سالن «سپیده» فرهنگسرای انقلاب برگزار شد.

این نشست، با رو‌خوانی «حسن جوهرچی» از بخش‌هایی از کتاب «درد» که با نوای ساز ویلون همراه شده بود، آغاز شد.

کرمیار: «درد» برای هدر نرفتن فیلمنامه‌ام نوشته شد
صادق کرمیار، نویسنده این اثر با اشاره به جمعیت حاضر در سالن سپیده فرهنگسرای انقلاب که برای شنیدن نقد‌های «درد» آمده بودند، گفت: حضور این جمعیت، نشان‌دهنده بیشتر شدن توجه به ادبیات داستانی است. با توجه به این‌که خاطرات زیادی در حوزه اطلاعات_ عملیات منتشر نشده است، گمان نمی‌کردم بتوان رمان یا فیلمنامه‌ای در این باره نوشت. با همکاری حمید آخوندی، جلسه‌هایی با رزمندگان حوزه اطلاعات عملیات برگزار کردیم و بخشی از این کتاب حاصل این جلسه‌هاست.

وی درباره بخش دیگر که به عنوان منبع این کتاب مورد استفاده قرار گرفته است، توضیح داد: از خاطرات برخی از فرماندهان نیز در این کتاب بهره بردم اما متاسفانه شمار بسیاری از فرماندهان خاطرات خود را نمی‌نویسند و از این بابت پرهیز دارند. البته آقای رشید اطلاعات خوبی در این زمینه ارایه کرد.

خالق «نامیرا» با بیان این‌که طرح نخست این کتاب تولید سریالی 26 قسمتی درباره رزمندگان اطلاعات و عملیات بود، گفت: با روی کار آمدن دولت احمدی نژاد، در سال 84 با مشکلاتی اساسی در این زمینه برخورد کردیم. سال 91 قرار شد برای هدر نرفتن زحماتمان این فیلمنامه را تبدیل به کتاب کنیم.

وی در پاسخ به این سوال حمید باباوند که فیلمنامه این اثر را در قالب فیلمنامه بیشتر می‌پسندد یا رمان؟ گفت: فیلمنامه و کتاب دو مقوله جدا از هم‌اند. فیلمنامه نسخه‌ای برای کارگردان است تا با آن بتواند فیلم را بسازد و اثری هنری محسوب نمی‌شود. بلکه به کارگردان کمک می‌کند که اثر خود را بسازد و این محصول فیلمنامه (فیلم یا سریال) است که اهمیت دارد. بنابراین نمی‌توان این دو مقوله را با هم مقایسه کرد.


آخوندی: کمرنگی «اطلاعات_ عملیات» در آثار جنگ
حمید آخوندی، نویسنده و تهیه کننده سینما نیز در این برنامه با اشاره به اهمیت ساخت سریال و نگارش این کتاب درباره «اطلاعات و عملیات» برای پاسخ به سوال‌های جوانان درباره جنگ تحمیلی گفت: حوزه اطلاعات و عملیات یکی از بخش‌های مغفول‌ مانده جنگ تحمیلی است.

وی که پیشنهاد ساخت سریالی را دراین باره در سال 1382 به شبکه دوم سیما ارایه کرده بود، ادامه داد: این موضوع با موافقت شبکه دو مواجه و قرار شد 50 درصد هزینه ساخت این فیلم را، سازمان صدا و سیما و 50 درصد دیگر را بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس بپذیرد. اما با روی کار آمدن دولت احمدی نژاد، بنیاد حفظ آثار از تقبل این هزینه به دلیل وجود نام‌هایی چون هاشمی رفسنجانی، سردار محسن رضایی، علی شمخانی، محمدباقر قالیباف و برخی دیگر که سابقه نامزدی انتخابات را داشته‌اند شانه خالی کرد و مدعی شد که ما قصد وارد کردن نظامیان را به عرصه سیاست داریم. در حالی که نامزد شدن این افراد در انتخابات ریاست جمهوری موضوعی نبود که ما در آن نقش داشته باشیم و به خود آن کاندیدا مربوط می‌شد.

کرمیار نیز در این باره توضیح داد: قرار بود بعد از ساخت فیلم، مستندی نیز از مصاحبه‌هایی که در دفتر آقای آخوندی گرفته شده بود ساخته شود که آن هم مُیسر نشد. اسنادی که برای نوشتن این کتاب در اختیار داشتیم، از اسناد سوخته بود. علاقه‌مند بودیم که سند‌های منتشر نشده را نیز برای این کتاب استفاده کنیم.

نگارنده «درد» با تاکید دوباره بر ضرورت نگارش خاطرات فرماندهان جنگ تحمیلی افزود: ممکن است که این اطلاعات قابل انتشار نباشد اما می‌توان به گردآوری این خاطرات پرداخت تا از بین نروند. این اطلاعات می‌تواند به بسیاری از سوال‌ها در مورد دفاع مقدس پاسخ مناسبی دهد.

وی همچنین نگارش رمان جنگ تحمیلی را ضروری دانست و افزود: خاطرات جنگ به این دلیل که جوانان در آن برهه حضور نداشته‌اند، جذاب است اما رمان‌های جنگ بسیار کم منتشر می‌شوند. رمان همان جعل واقعیت است. «درد» این ویژگی را دارد که نگاه گوینده خاطرات جنگ را تحلیل کرده و این نگاه به عمق این داستان کمک می‌کند.

کرمیار از حس تعلیقی که در «درد» وجود دارد، ابراز خرسندی کرد و گفت: اگر تعلیق در این کتاب وجود نداشته باشد خواننده نیز از داستان خسته شده و تا پایان 400 صفحه این کتاب نخواهد رفت. کوشیدم شخصیت‌ها را با نام‌های غیر واقعی اما داستان‌های واقعی ذکر کنم. این یک رمان کاملاً تخیلی است و سعی کرده‌ام که تحلیل بر واقعیت غلبه داشته باشد.

«رمان «درد» را بیشتر می‌پسندید یا فیلمنامه رزمندگان اطلاعات عملیات را؟» سوالی بود که باباوند از حمید آخوندی هم پرسید و این تهیه کننده سینما در این باره گفت: قطعاً من فیلمنامه این کتاب را بیشتر دوست دارم زیرا برای اجرای آن با انگیزه و انرژی وارد شدیم. کتاب را باید در حوزه نگارشی مورد بررسی قرار دهیم. همان‌طور که قبلاً هم تاکید کرده‌ام، برای ساخت این فیلمنامه مُصر هستم که سریال این اثر را بسازم و اگر مردی هست که به یاری ما بیاید به یقین سریال را خواهم ساخت.

محمد مهین خاکی در پاسخ به این سوال باباوند که چه احساسی از آورده شدن نامش در این رمان (خاکی) دارد؟ گفت: شخصیت «خاکی» من نیستم. در واقع هیچ‌کدام از شخصیت‌های داستان که در این کتاب آمده است با نام واقعی خود ذکر نشده است اما با این حال کتاب حاصل خاطرات واقعی است. همچنین رفتار شخصیت‌هایی چون آیت‌الله هاشمی رفسنجانی و محمدباقر قالیباف در متن کتاب عین واقعیت بیان شده است.

مهین خاکی با اشاره به تولیداتی در حوزه تاریخ شفاهی دوران جنگ تحمیلی ادامه داد: تولیدات بصری در این زمینه اندک است و به موضوع‌های حساسی چون «اطلاعات – عملیات» کم پرداخته شده است.

باباوند همچنین نظر مهین خاکی را درباره طرح جلد اثر پرسید و این رزمنده سال‌های دفاع مقدس با اشاره به پوستر معرفی برنامه پشت سر خود که تصویر روی جلد کتاب را نشان می‌داد، اظهار کرد: روی جلد این کتاب شبیه نقشه‌های گروهی‌های اطلاعات عملیات (کالک عملیاتی) است. من تا روز رونمایی، این جلد را ندیده بودم و با دیدن آن، به یاد نقشه‌های دفاع مقدس افتادم که بر روی کاغذ کالک طراحی می‌شد. از دفاع مقدس روایت‌های گسترده‌ای نقل شده است که بسیاری از آن‌ها به واقعیت نزدیک نیست و ما باید تلاش کنیم که با ارایه آثار مستند به واقعیت نزدیک شویم.

جوهرچی: «درد» کرمیار را دوست دارم
جوهرچی، خوانشگر «درد» نیز در سخنانی کوتاه، تولید اثر در موضوع دفاع مقدس را سخت، پیچیده و خطرناک توصیف کرد و با اشاره به حمید آخوندی و صادق کرمیار که تجربه همکاری با آن‌ها را داشته است، گفت: فیلم در حوزه دفاع مقدس زیاد داریم. فیلمسازان مطرحی نیز در این حوزه کار کرده‌اند اما افراد با تجربه‌ای مانند آقای آخوندی و کرمیار در حوزه دفاع مقدس اندک‌اند. چرا که آنان درباره موضوعات پیچیده و خطرناک جنگ کار کرده‌اند. کتاب آقای کرمیار را بسیار دوست دارم و از نویسنده‌ای چون او بر می‌آید که انسان‌های متفاوت و متضاد را در یک کتاب جای دهد. روند تاریخی اثر که مدام به جلو و عقب می‌رود، بر جذابیت و زیبایی کتاب افزوده است. امیدوارم که این کتاب به چاپ‌های 50 و 100 هم برسد.

پرسش‌های حاضران از نویسنده «درد» پایان بخش این برنامه بود.

کرمیار در پاسخ به سوال یکی از مخاطبان اثرش که چرا از روایت اول شخص برای این کتاب استفاده نکرده است؟ گفت: به این دلیل که روایت‌های باز و گسترده را از دست می‌دهیم؛ چرا که روایت اول شخص از یک زاویه به موضوع نگاه می‌کند و روایت سوم شخص از چند زاویه و روایت سوم شخص باعث آشکارتر شدن موضوع می‌شود. بحث اطلاعات در جنگ ایران و عراق توانایی ارایه در چارچوب اول شخص را ندارد.