به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، بیست و ششمین نمایشگاه کتاب تهران پس از پشت سر گذاشتن بحران نوسانات بازار کاغذ در حال برگزاری است، این بحران و دشواری‌های حوزه چاپ برخی ناشران را به سوی انتخاب آثار فاخرتر و برخی را به سمت تولید آثار بازاری و سطحی کشانده است. نتیجه این پیامد را با نگاهی گذرا به تولیدات ناشران و افزایش کتاب‌هایی مانند فال‌نامه، تعبیر خواب، انواع آثار گردآوری شده در حوزه آشپزی، خواص گیاهان و طب‌های سنتی یا کتاب‌های حافظ و سعدی در قطع‌های و چاپ‌های متعدد می‌توان مشاهده کرد.
اهالی کتاب آثار ارزمند را می‌شناسند!
متاسفانه برخی از ناشران تنها برای گردش اقتصاد نشر، اهداف صرفا مادی‌گرایانه یا دلایلی از این دست، آثاری که عامه پسندند جایگزین مکتوبات علمی، تخصصی یا با محتوا کرده و ترجیح داده‌اند کتاب‌های دم دستی، گردآوری شده و کم محتوا را تنها با طرح جلدی جذاب و گران‌بها عرضه کنند، غافل از آن که مخاطبان صاحب فکر با بررسی اجمالی در فهرست و محتوای کتاب پی به سطحی بودن اثر و گردآوری شدن متن آن خواهند برد.
البته در این عرصه ناشرانی هم وجود دارند که آثار ارزنده خود را که تالیف و نگارش آن‌ها بعضا چند سالی زمان برده است، عرضه می‌کنند و مخاطبان خاص خود را هم دارند اما نکته قابل تاملی که در بررسی و مقایسه این کتاب‌ها به چشم می‌خورد، تلاش اندکی است که ناشران در انتخاب طرح جلد مناسب برای این کتاب‌ها داشته‌اند. اغلب ناشران آثار ارزنده با این تصور که محتوای کتاب غنی است و نیازی به تبلیغ یا مخاطب‌یابی ندارد، طرحی ساده، تکراری یا با رنگ‌های غیر زنده برای نشر کتاب بر می‌گزینند که به نظر نوعی جفا به آثار غنی محسوب می‌شود.
احمد عیسی‌فر، مدیر مسوول انتشارات رایحه عترت، با اشاره به این که امسال استقبال کلی(میزان بازدید) مخاطبان از نمایشگاه خوب بوده است، بیان کرد: متاسفانه به دلیل شرایط اقتصادی عموم جامعه و افزایش بهای کتاب، خرید آثار نسبت به سال‌های قبل کاهش یافته است.
وی افزود: متاسفانه بیشتر کتاب‌ها گران‌اند و مخاطبان توان خرید آن‌ها را ندارد. با وجود تبلیغات متعدد اطراف غرفه بازهم استقبال خوبی را در خرید کتاب‌ها مشاهده نمی‌کنیم.
عیسی‌فر با اشاره به این که ناشر آثار مذهبی و معرفتی است، عنوان کرد: برخلاف انتظار اقبال مناسبی از غرفه ما نشده و اغلب افراد در پی مکتوبات دیگری هستند.
در غرفه انتشارات رایحه عترت کتابی با عنوان «آشپزی رزا» به چشم می‌خورد که تفاوت زیادی از لحاظ موضوعی با سایر آثار دارد، وقتی از او درباره ارتباط این کتاب با سایر محصولات و غرفه پرسیدم، گفت: این کتاب ناشر دیگری است که در غرفه ما هم عرضه می‌شود!
ردپای کتاب‌های آشپزی را امسال در اغلب غرفه‌ها می‌توان یافت. البته این که آثار حوزه آشپزی زیاد شده و با یکدیگر رقابت کنند تا موجب ارتقای تالیفات این حوزه شود، مقوله بسیار ارزشمندی است، اما اغلب ناشران برای جذب نگاه مخاطب به غرفه یا محصولات خود، ایجاد لحظه‌ای درنگ بازدیدکنندگان یا بقای در حوزه نشر اقدام به گردآوری چند دستور غذایی ساده یا غیر کاربردی کرده‌اند و آن را با عنوانی شبیه به آثار برتر و شناخته شده حوزه آشپزی عرضه می‌کنند، کتاب‌هایی سطحی، فاقد تصاویر بومی یا متعلق به همان دستور غذایی که اغلب از اینترنت کپی برداری شده‌اند و توضیحاتی غیر کاربردی، محتوای اکثر این آثار را تشکیل می‌دهند.
به هر دلیل نباید به کتاب جفا کرد
با وجود آن که اغلب ناشران از کاهش خرید کتاب نسبت به سال‌های قبل حکایت دارند، اما هریک عوامل مختلفی را در این میدان موثی می‌دانند. «حسین کاشانی» مسوول غرفه انتشارات کیهان که سمت جانشینی مدیر عامل این مرکز نشر را برعهده دارد، با اشاره به حضور نسبتا خوب مردم در بیست و ششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران عنوان کرد: با این وجود اغلب غرفه‌داران نظیر ما اذعان می‌کنند که فروششان نسبت به گذشته کاهش یافته است.
وی افزود: شاید تورم و افزایش بهای سایر کالاها و خدمات از عوامل این رکود فروش باشد؛ چرا که مردم در سبد کالای خود جای کمتری را برای خرید کتاب در نظر می‌گیرند.
نگاه بازاری به آثار فاخر هم رحم نمی‌کند
کاشانی در پاسخ به این سوال که نمایشگاه امسال و آثار موجود را چگونه دیده است؟ گفت: متاسفانه بسیاری از ناشران با نگاه بازاری به تولید و ارایه آثارشان پرداخته‌اند. این نگاه تجاری به محتوا و ارزش کتاب آسیب می‌رساند. البته کتاب‌هایی هم وجود دارد که سال‌ها برای تولید محتوای آن‌ها زحمت کشیده شده است، اما این نگاه بازاری به این محصولات نیز صدمه خواهد زد.
تبلیغات بیست و ششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران نسبت به سال‌های قبل کاهش یافته است. مسوول غرفه انتشارات کیهان این مقوله را از دیگر عوامل کاهش خرید بازدیدکنندگان دانست و گفت: به دلیل بالارفتن هزینه تبلیغات بسیاری از ناشران از تبلیغات نمایشگاهی خودداری کرده‌اند. به عنوان مثال وقتی هزینه نصب بیلبورد(تابلو) بزرگی نزدیک در ورودی نمایشگاه را جویا شدیم و فهمیدیم باید مبلغی معادل 20 تا 30 میلیون تومان هزینه کنیم از این تابلو تبلیغاتی صرف نظر کردیم.
وی معتقد است که با وجود تمامی مسایل و تورم قیمت‌ها مردم جامعه ما با کاهش خریدهای غیر ضروری می‌توانند بهای بیشتری برای خرید کتاب قایل شوند. البته هر کتابی ارزش مطالعه ندارد اما باید با استفاده از تجارب اهل خرد آثار ارزشمند و مورد نیاز را تهیه و مطالعه کرد.
مخاطبان نمایشگاه نیز مانند سال‌های گذشته با دستانی پر از ساک‌ها و بسته‌های خرید کتاب از نمایشگاه خارج نمی‌شوند. اغلب آن‌ها معدود کتاب‌های خریداری شده خود را به مثابه کالاهایی بسیار ارزشمند نزدیک خود نگه‌داشته‌اند و حرکت می‌کنند.
در گفت‌وگو با عده‌ای از مخاطبان که برای تهیه کتاب‌های تخصصی و دانشگاهی آمده بودند، متوجه شدم تبلیغات برخی ناشران آن‌ها را در یافتن مسیر صحیح سردرگم کرده است. برخی دیگر هم از راحت نیافتن ناشر مورد نظر و جست‌وجوهای فراوان ابزار ناراحتی می‌کردند. یکی از دانشجویان رشته حقوق که برای تهیه کتاب دانشگاهی آمده بود، می‌گفت که ناشر آن کتاب را مدت‌ها قبل تمام کرده و این اثر به نمایشگاه نرسیده است و او به ناچار دست خالی در مسیر بازگشت بود.
درختان به بهانه‌ای از بین می‌روند؟
بیست و ششمین نمایشگاه کتاب نکات ارزشمند، ابتکارات جالب و هیجانات ویژه‌ای برای مخاطبان در بر دارد اما این گزارش با نگاه انتقادی در پی آن است تا نشان دهد در صورت بی‌توجهی هریک از آحاد جامعه چه سرنوشتی تولد و زندگی کتاب‌های فاخر، ارزشمند و آثار تخصصی که اغلب تولید آن‌ها هزینه‌بر است، تهدید می‌کند. هریک از ما در جایگاه خود با تغییر اندیشه و عمل‌مان می‌توانیم مسیر تولید فکر را متحول سازیم.
اجازه ندهیم طبیعت و درختان ما فدای تولد آثار سطحی، کم ارزش، تکراری یا بی‌محتوا شوند، اگر کتابی از میان می‌رود باید محملی برای تولید اندیشه، تغییر فکر و در پی آن تغییر زندگی انسان‌ها باشد.
یکشنبه ۱۵ اردیبهشت ۱۳۹۲ - ۱۵:۳۵
نظر شما