ايبنا - خواندن يك صفحه از يك كتاب را ميتوان چند گونه تعبيركرد؛ چيدن شاخه گلي از يك باغ، چشيدن جرعهاي از اكسير دانايي، لحظهاي همدلي با اهل دل، استشمام رايحهاي ناب، توصيه يك دوست براي دوستي با دوستي مهربان و...
در این زمینه، میتوان از مقام ترکیبی شور، دشتی و عشاق نام برد؛ چنانکه، در گوشه معروف دیلمان شنیده میشوند و خسرو جعفرزاده نیز از این سه مقام، که به صورت دایرهوار ترکیبشدنی هستند، نام برده است. (جعفرزاده، 1385: 14)
عبدالمؤمن بن صفیالدین در کتاب خود نوشته است: «اگر از نغمه اول بوسلیک و کردانیه و سهگاه آغاز کنند و در نوروزخارا گذر کرده مُحّط در عشاق کند و باز در نیریز آمده سهگاه و عُزّال خواند و باز به اول روند، آنر ا روی عراق خوانند.
اگر از نغمه اول عُزّال کند و در عشاق و نوا و زنگوله محّط کند و باز به وی آید، آن را همایون گویند.
اگر در کردانیه آغاز کنند و محّیر و عراق و مایه و نیریز و سهگاه خوانند و باز پس آمد سیر در عشاق نمایند، آن را کوچک خوانند.» (عبدالمؤمن بن صفیالدین، 1346: 55)
رابینو در تعلیقات بهجتالروح، باروی عراق را شعبهای دانسته از مقام عراق که از پنجمین نغمه شروع میشود. ترکیب پرده از اولین نغمه بوسلیک کردانیه و سهگاه شروع میشود. پس از عبور از نوروزخارا در عشاق فرود میآید و بعد برمیگردد به نیریز و در سهگاه و عُزّال دور میزند، سپس به اول برمیگردد (بهجتالروح: 121)
گوشه ابراهیمی، که در مقام عشاق مینواختهاند، از ابراهیم موصلی است. او موسیقی قدیم ایرانی را در ری نزد جوانویه زرتشتی فرا گرفت. (چشمانداز موسیقی ایران: 23)
عبدالمؤمن بن صفیالدین و استادان قدیم استخراج آواز کردانیه را از دو مقام عشاق و راست دانستهاند.
صفحات 129 و 130 / بررسی موسیقی در آیین مهر و چند گوشه دیگر/جهانگیر (عباس) دانای علمی/ انتشارات سوره مهر/ چاپ اول/ سال 1391/ 232 صفحه/ 4500 تومان
نظر شما