محقق و معاون پژوهشی موسسه اشراق و عرفان كه دومین جلد کتاب «فقه تربیتی» با عنوان «یادگیری علم و دین» به كوشش وي منتشر شده است درباره رویکرد اصلی این کتاب گفت: این نوشتار مسایل تعلیم و تربیت را به فقه عرضه میکند و درصدد استخراج احکام شرعی آن برمیآید.-
معاون پژوهشی موسسه اشراق و عرفان با بیان اینکه «فقه تربیتی، دانشی میانرشتهای است» به بخشی از آموزههای این دانش که در این اثر آمده است اشاره کرد و گفت: این دانش به لحاظ قلمرو علوم در دایره پژوهشهای فقهی جای میگیرد اما نقش فقه تربیتی در اسلامیسازی علوم تربیتی و نیز مطالعات تربیت اسلامی انکار ناشدنی است.
در کنار سایر تلاشها در عرصه فلسفه تعلیم و تربیت، تفسیر تربیتی، حدیث تربیتی میتوان زمینههای تکوین «نظام تربیتی اسلام» و نیز گامهای بنیادین در اسلامیسازی علوم تربیتی را فراهم کرد.
حجتالاسلام موسوی بیان کرد: کتاب «فقه تربیتی؛ یادگیری علم و دین» جلد دوم از سلسله مجلدات فقه تربیتی است که پس از کتاب «فقه تربیتی مبانی و پیشفرضها» به شکل تخصصی و ویژه، مسایل تعلیم و تربیت را به فقه عرضه میکند و درصدد استخراج احکام شرعی آن برمیآید.
وی در پاسخ به این سوال که «موضوع اصلی این کتاب جدید چیست و با چه رویکردی به رشته تحریر درآمده است؟» اظهار کرد: این جلد به موضوع یادگیری و تعلم میپردازد و مساله «یادگیری علم و دین» را محور قرار میدهد. از آنجایی که فقه تربیتی از روششناسی فقهی و سبک نگارش کتابهای فقهی بهره میبرد؛ صورتبندی این کتاب نیز «مسالهمحور» است و پنج مساله را در پنج فصل میکاود.
معاون پژوهشی موسسه اشراق و عرفان با اشاره به اینکه این نوشتار با بررسی این مساله که «علمآموزی صرف نظر از نوع و روش تحصیل چه حکمی دارد؟» آغاز میشود، گفت: این کتاب با ورود به حوزه دینآموزی به الزامی یا رجحانی بودن پیجویی دین میپردازد و عقلی یا شرعی بودن حکم آن را بررسی میکند؛ این که چه محتوایی از دین، مشمول حکم وجوب و کدام محدوده، مشمول حکم رجحان است.
وی نتیجهگیری مبنی بر این که دینجویی و راهیابی به ساحت دین عقلاً واجب است، را در تداوم پاسخ به سوالی دانست که این اثر بر مبنای آن به رشته تحریر درآمده است و گفت: این مطلب به این موضوع نظر دارد که آیا یادگیری معارف اسلام بهطور ویژه تاکید دارد؟ آیا میتوان مدعی شد فردی که خود دل به اسلام سپرده و خانه دل را به نور ایمان به خدا و پیامبر خاتم، صلیالله علیه و آله، روشن کرده است هرچه از اسلام بیشتر بداند شرعا ثواب بیشتری میبرد؟ آیا این ادعا صحیح است که اسلامآموزی و اسلامپژوهی در همه مراتب و سطوح تحصیلی و پژوهشی رجحان دارد و استحباب آن بهتدریج افزایش مییابد؟
حجتالاسلام موسوی با بیان این که فصلی از این اثر به این پیشفرض که معارف اسلام در یک درجه از اولویت تحصیلی قرار ندارند، «بررسی حکم یادگیری احکام مبتلابه» را در دستور کار قرار داده است، اختصاص دارد، گفت: مخاطبان در واپسین فصل این کتاب به این نکته دست خواهند یافت که دینآموزی در چند شاخه (آموزههای اعتقادی، اخلاقی و احکام) و چند سطح (معارف ضروری، معارف مبتلابه و معارف غیرضروری و غیر مبتلابه) صورت میگیرد، با تمرکز بر روش تقلیدی و روش اجتهادی در دینشناسی و دینپژوهی، به این پرسش پاسخ داده میشود که مطالعه تخصصی و اجتهادی دین، چه حکمی دارد؟
وی در پاسخ به این سوال که «آیا مضامین این کتاب در این دو جلد پایان مییابد؟» اظهار کرد: «مسائل یادگیری» و «احکام دانشاندوزی و دانشآموزی» به همین مجلد خاتمه نمییابند و در مجلدات بعدی نیز پیگیری خواهند شد.
برای تعیین کردن گروه هدف این کتاب مقدمهای لازم است و آن این که مطالعات فقهی و نیز نگارش کتابهای فقهی در یک دستهبندی به سه سطح تخصصی، نیمه تخصصی و عمومی تقسیم میشوند. کتابهای توضیح المسائل(مانند رساله عملیه امام خمینی (ره) در زمره کتابهای عمومیاند که اغلب به فارسی هم نوشته میشوند اما کتابهای تخصصی و نیمهتخصصی اغلب به زبان عربی و نیز مبسوط و مستدل تالیف میشوند. تمامی مجلدات فقه تربیتی و از جمله این کتاب در زمره کتابهای تخصصی به شمار میآیند. هرچند به دلیل ماهیت میانرشتهای و ایجاد فرصت برای تعامل با مخاطبان فارسیزبان و غیرحوزوی، متن آن به فارسی نوشته میشود.
وی درباره مخاطبان این کتاب بیان کرد: با این توضیح روشن میشود که مخاطبان این کتاب نخبگان حوزوی و دانشگاهی و پژوهشگران عرصه فقه، تعلیم و تربیتاند. هرچند آشنایی با علوم حوزوی به ویژه فقه از پیشنیازهای مطالعه این کتاب محسوب میشود اما به دلیل فارسینگاری و تلاش نگارنده برای نظرداشت مخاطبان غیر حوزوی، مطالعه این کتاب صعوبت خاصی نخواهد داشت.
کتاب «فقه تربیتی؛ یادگیری علم و دین» جلد دوم با شمارگان هزار و 500 نسخه در 400 صفحه توسط استاد علیرضا اعرافی نظریهپردازی و به قلم سیدنقی موسوی تحقیق و نگارش شده و از سوی انتشارات موسسه اشراق و عرفان به چاپ رسیده است.
نظر شما