اسماعیلی در گفتوگو با خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، با تاکید بر عمومی بودن آسیبهای حوزه شعر آیینی و از جمله شعر انتظار اظهار کرد: مشکلات و خطراتی که در عرصه شعر آیینی وجود دارد در زمینه شعر انتظار جدیتر است.
وی درباره یکی از آسیبهای جدی این عرصه توضیح داد: غفلت از فلسفه انتظار یکی از مشکلات این عرصه است. گاه در برخی از شعرهای انتظار دیده میشود که شاعر اصلا به فلسفه انتظار توجه ندارد و بیشتر به مسایل حاشیهای پرداخته است؛ به عبارت دیگر سطحینگری یکی از مشکلات این حوزه به حساب میآید.
این شاعر ادامه داد: به عنوان دومین آسیب میتوان به این مساله اشاره کرد که گاهی در اشعار آیینی و بهویژه شعر انتظار دیده میشود شاعر برای بالاتر بردن شأن حضرت مهدی (عج) و برجستهتر کردن کرامات ایشان، دیگر پیامبران توحیدی را از جایگاه خود پایین میآورند.
وی افزود: حال این مساله چه به صورت خودآگاه و چه ناخودآگاه اتفاق افتد بازهم با آموزههای دینی ما منافات دارد؛ چراکه در اسلام همه معصومان و پیامبران از نور الهی واحدی برخوردارند.
اسماعیلی مشکل دیگر این عرصه را مرتبط با سطحینگری معرفی کرد و گفت: گاهی شاعران حضرت مهدی (عج) را تنها به عنوان یک معشوقه زمینی توصیف میکنند و از چشم، ابرو، زلف و خط و خال وی میگویند. این امر سبب میشود از کرامات روحانی و برجستگیهای شخصیتی و معنوی ایشان غافل شوند و به همین ترتیب اشعار آنها نیز در همان سطح باقی بمانند.
وی در ادامه به اسطورهسازی از امام زمان (عج) اشاره و تشریح کرد: هرچند در آموزههای دینی و اسلامی ما هم از حضرت مهدی (عج) به عنوان منجی عالم و بشریت یاد میشود، اما اگر این موضوع در همین سطح پرداخته شود، خوب است. متاسفانه گاهی دیده میشود شاعران از امام زمان (عج) اسطورهای دستنیافتنی میسازند؛ به بیان دیگر چهرهای ماورایی و غیرقابل دسترس از ایشان تصویر میکنند که برای انسان معاصر نمیتواند الگو باشد. این درحالی است که باید در شعرهایمان به وجوه اشتراک حضرت موعود با انسان بپردازیم و چنین وجوهی را برجستهتر کنیم تا برای ما الگو باشد.
اسماعيلي از مستقیمگویی و شعارزدگی به عنوان دیگر آسیب شعر انتظار نام برد و اظهار کرد: گاهی شاعران به شیوهای کاملا مستقیم و بدون بهرهگیری از مولفههای زیباشناختی شعر مهدوی یا شعر انتظار را معرفی میکنند. فراموش نکینم که یکی از مزیتهای شعر و دلایل تاثیرگذاری آن بهرهگیری از آرایههای کلامی است.
وي افزود: اگر به زبانی ساده، مستقیم و معمولی از آن حضرت در سرودههای خود استفاده کنیم، هرچند پیام را ابلاغ میکنیم، اما از ذات شاعرانگی شعر و تاثیرگذاری آن کم میشود.
اسماعيلي ادامه داد: از سوی دیگر در حوزه مولودی نیز گاه در اشعاری که مداحان و ذاکران اهل بیت (ع) میخوانند، استفاده از ملودیهای مبتذل دیده میشود. همواره باید این نکته را در نظر داشت که اگر ملودی را بر روی شعری میگذاریم باید آن ملودی متناسب با شأن حضرت باشد.
این شاعر به آسیبهای ناشی از فرم و ساختار شعر در حوزه شعر انتظار اشاره و تشریح کرد: در این بخش شاعران کمتر به قالبهای نو و نیمایی توجه دارند و میاندیشند شعر منثور یا نیمایی ظرفیت بیان موضوعات مرتبط با فلسفه انتظار و مسایل مهدوی را ندارد؛ این در حالی است که نمونههای بسیار خوبی از این دست در شعرهای آیینی سیدحسن حسینی و قیصر امینپور دیده میشود.
وی در پاسخ به پرسشی مبنی بر ارایه دیدگاهش درباره بهترین مجموعه شعر انتظار که طی چند سال اخیر منتشر شده است، توضیح داد: تعداد مجموعههای شعر انتظار مستقل کم است و اغلب اشعار با چنین مضمونی در مجموعههای گردآوری ارایه میشوند که با عنوانهایی چون 100 غزل یا 100 رباعی تدوین شدهاند، اما در چند سال اخیر مجموعهای با عنوان «اونویسی» از جلیل صفربیگی منتشر شد که جزو آثار موفق در این حوزه بود.
اسماعيلي درباره این مجموعه گفت: صفربیگی در این مجموعه با رویکرد آسیبشناسی رباعیهایش با مضمون انتظار را ارایه کرده است. رویکرد آسیبشناسی این شاعر در رباعیهایش توجه به محتوا و فرم در شعر مهدوی و انتظار است.
وی در پایان یک نمونه از رباعیهای این مجموعه را به عنوان نمونهای موفق از شعر مهدوی قرائت کرد:
«ما را نه غم دربهدری خواهد کشت
نه قصه بیبال و پری خواهد کشت
تو آمدهای و ما همه بیخبریم
ما را غم این بیخبری خواهد کشت»
پنجشنبه ۱۵ تیر ۱۳۹۱ - ۰۸:۰۰
نظر شما