به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، عکاسی عمری به قدمت یکصد و 80 سال دارد. عکاسی توسط یک فرد کشف و تکمیل نشده، بلکه نتیجه تلاش بسیاری از علاقمندانش در زمینه‌های مختلف و اکتشافات و نوآوری‌های آنان در طول تاریخ است.

هر چند که عکاسی نسبت به دیگر هنرها (به جز سینما) از پیشینه کمتری برخوردار است، ولي به دلیل فراز و نشیب‌های بسیار در راه اختراعات و کشف‌های مربوط به این هنر و همچنین تعداد زیاد افرادي که عمر خود را براي پیشرفت این هنر صرف كرده‌اند، نگارش تاریخ آن می‌تواند مشکلاتی شبيه به نگارش دیگر تاریخ هنرها داشته باشد.

عکاسی در ایران از حیث قدمت همپای عکاسی در جهان است و اکنون نزدیک به 30 سال است که از تاسیس رشته عکاسی در دانشگاه‌های ایران می‌گذرد، بنابراین نیازهاي بسیاری به وجود منابع مکتوب برای آگاهی و درک بیشتر دانشجویان در این رشته احساس مي‌شود که متاسفانه هنوز به آن پاسخی درخور داده نشده است.

کتاب «کاغذ و آینه» کتابی کوچک و کم‌حجم دباره تاریخ عکاسی است که می‌تواند بخشی از نیاز جامعه دانشگاهی هنر کشور به منابع مکتوب را برطرف کند. این کتاب که نوشته «ویلفراید باتس» آلمانی است، چندی پیش با ترجمه کیارنگ علایی توسط انتشارات حرفه هنرمند وارد بازار کتاب شد. این کتاب تاریخ عکاسی را از سال 1834 تا 1995 مرور می‌کند. 

عنوان اصلی کتاب «تاریخچه فشرده عکاسی»  است که براساس کلام مترجم برای این‌که مخاطب ایرانی بهتر و مناسب‌تر با کتاب ارتباط برقرار کند، از یک نام شاعرانه، یعنی کاغذ و آینه برای آن استفاده شده است. 

علایی در پیشگفتار خود بر این کتاب می‌گوید: «روایت باتس از تاریخ هنر عکاسی یک روایت متفاوتی است که از جنبه‌های مختلف حاوی ارزش است. نخستین چیزی که این روایت را متمایز می‌کند قالبی است که باتس برای این کتاب در نظر گرفته است. روایت او از تاریخ عکاسی به هیچ عنوان روایتی داستان‌گونه نیست که خواننده را با ترفندها و تکنیک‌های داستان‌نویسی در متن قرار دهد، بلکه روایت باتس از تاریخ عکاسی روایتی متکی بر جزییات است و از این جهت این کتاب، متنی مختصر و گزیده اما دقیق و پر حوصله است.» 

نكته ديگر در اين كتاب، زبان خاص باتس است که در آن ارجاعات کوتاه و فراوان دیده می‌شود. این ارجاعات کوتاه می‌تواند برای خواننده علاقمند به عکاسی سررشته و نقطه الهامی برای مطالعه منابع دیگر باشد. سومین مساله تسلط کم‌نظیر باتس بر جریان‌های عکاسی در دو قرن گذشته است. اهتمام او در متن بر این بوده که به جای پر رنگ کردن نقش عکاس، به تبیین جریان‌های عکاسی و جایگاه رسانه‌ای این هنر بپردازد.

به عنوان مثال نویسنده در صفحه 109 کتاب درباره واقع‌گرایی و فردگرایی در عکاسی که از دهه 1950 در آمریکا شروع شد، می‌نویسد: «در این زمان عکاسان، شاخصه هنری خاصی را پرورش دادند که ریشه‌های آن 30 سال پیش جوانه زده بود. این شاخه که می‌توان آن را ادامه جدی حرکتی دانست که در دهه 1920 آغاز شده بود با نام عکاسی تجریدی شناخته شد؛ شاخه‌ای که محتوای تصویری‌اش نقش مهمی در عکاسی آمریکایی سال‌های بعد داشت و تاثیر آن فراتر از مرزهای آمریکا هم رفت و در حقیقت دو مسیر متفاوت را پدید آورد: راه عکاسان تجربی و واقع‌گرا، راه عکاسان ذهنی و فردگرا».

نویسنده در ادامه به معرفی چند عکاس مطرح عکس‌هاي كتاب می‌پردازد و شیوه‌های سبکی آن‌ها را مشخص می‌کند. یکی از این عکاسان «هری کالاهان» عکاس معروف آمریکایی است. باتس درباره عکس‌های او می‌نویسد: «عکس‌های واضح و ساده کالاهان زیبایی خیره کننده‌ای دارند، این عکس‌ها نگاه قوی عکاسانه و احساس شاعرانه وی به زندگی را نمایش می‌دهند. هرچند تمرکز نگاه کالاهان به جهان بیرون است، اما تصاویر او حکایت از تاملی شخصی و درونی دارند.»

کتاب «کاغذ و آینه» می‌تواند تمام تجربیات عکاسان حرفه‌ای را در اختیار مخاطب ایرانی قرار دهد. در تمام مباحث کتاب و در ادامه سبک‌ها و شیوه‌های عکاسی تجربیاتی از عکاسان، همراه با نمونه‌های تصویری آن‌ها آمده که مخاطب ایرانی می‌تواند با خوانش آن با سیری از سبک‌ها آشنا شود تا در نهایت بتواند به سبک شخصی خود دست یابد.

کتاب همچنین یک بخش درخشان درباره عکاسی پرتره دارد؛ اين در حالي است كه عکاسی پرتره آن‌چنان که باید و شاید در ایران جدی گرفته نمی‌شود، یک دلیل مهم برای این ادعا برگزار نشدن نمایشگاه‌های عکاسی پرتره است، در صورتی عکاسی پرتره از اهمیت خاصی در دنیای عکاسی حرفه‌ای برخوردار است. در این کتاب آمده است که «آرنولد نیومن» از معروفترین عکاسان پرتره در سال‌های پس از جنگ جهانی دوم، گاهی فقط با عکاسی از یک مدل «چشم»، به کل شخصیت صاحب آن اشاره می‌کرد، یکی از نمونه آثار این چنینی نیومن، پرتره‌ای است که از پیکاسو گرفته است.

کتاب «کاغذ و آینه» امسال(91) به شمارگان دوهزار و 400 نسخه، در 160 صفحه و بهای 6 هزار تومان  منتشر شده است.

ویلفراید باتس متولد سال 1950 در آلمان است. او دانش آموخته تاریخ تمدن، زیبایی‌شناسی و تاریخ هنر از دانشگاه لایپزیک است. این کتاب رساله دانشگاهی باتس است.

کیارنگ علایی عکاس، مستندساز، نویسنده و مترجم است. از این مترجم تاکنون  چند مجموعه عکس با نامهای «جایی دورتر»، «یک شرجی آرام» و «پرسه در حوالی زندگی» منتشر شده است.