دکتر حاجی‌پور، در گفتوگو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) درباره وضعیت و جایگاه نقد کتابهای علمی در جامعه دانشگاهی کشور اظهار کرد: نقد در حقیقت یک مهارت است که از فرآیند تفکر انتقادی حاصل می‌شود. البته با ابراز تاسف، در مقاطع مختلف تحصیلی اعم از دوران پیش و بعد از دانشگاه، تفکر انتقادی وجود ندارد. به‌عبارتی دیگر دانش‌آموزان و دانشجویان را به پذیرش اصولی که مسلم فرض می‌دانیم، هدایت می‌کنیم.
فقدان جریان نقد در حوزه آثار علمی
وی با تاکید بر نبود تفکر انتقادی در نظام آموزشی کشور افزود: فقدان یک جریان نقد در حوزه کتابهای علمی را می‌توان معلولی از چهار عامل دانست. نخستین عامل نبود روحیه نقد و دومین عامل موثر در ضعف جریان نقد کتابهای علمی نیز به حلقه‌های علمی در دانشگاه‌ها مربوط می‌شود. به‌عبارتی دیگر دانشگاه‌های ما براساس حلقه‌های علمی شکل نگرفتهاند.
حاجی‌پور ادامه داد: ادامه تحصیل در هر یک از دانشگاه‌های کشور چندان تفاوتی با هم ندارند، تفاوت از این منظر که دیدگاه‌ها در رشته‌‌های مختلف یکسان است، یعنی همه افراد شبیه همدیگر فکر می‌کنند، بنابراین نقدی نیز شکل نخواهد گرفت. جریان نقد با نقد مفروضات ایجاد می‌شود و زمانی شاهد شکل‌گیری جریان نقد خواهیم بود که روش و نوع تفکر مورد نقد قرار گیرد.
در حوزه‌های مختلف علمی مانند هم فکر می‌کنیم
رئیس مرکز نشر دانشگاهی در ادامه با ارایه یک مثال توضیح کرد: در حوزه روش تحقیق به‌عنوان مثال عده‌ای صاحب رویکرد پوزیتیویستی هستند و در مقابل آن‌ها معتقدان به آنارشیسم علمی قرار دارند. وقتی طرفداران این دو گروه با هدف نقد تفکرات یکدیگر مقابل هم قرار می‌گیرند، فرآیند نقد در نهایت منجر به ارتقاء تفکرات هر دو گروه می‌شود؛ فرآیندی که ما از آن محروم هستیم، چراکه در حوزه‌های مختلف علمی مانند هم فکر می‌کنیم، بنابراین نقدی نیز شکل نخواهد گرفت.
وی درباره ابراز نظر انتقادی در دوران تحصیل گفت: اگر دانش‌آموزی صاحب یک نظر انتقادی باشد، به معنای وجود جریان نقد نیست؛ به‌عبارتی دیگر نقد در این دوران جایگاه مطرحی ندارد، بلکه این نظرات یک نوع سلیقه هستند که با تشویق معلم فرصت بروز پیدا کرده‌اند. به‌عبارتی دیگر، این نوع نظرات هیچگاه یک جریان ثابت و استوار نیستند، بنابراین با استثنائات نمی‌توان نظر کلی صادر کرد.
رودربایستی مانع شکل‌گیری جریان نقد است
حاجی‌پور در ادامه درباره سومین مانع در شکل‌گیری جریان نقد کتابهای علمی افزود: رودربایستی، از دیگر موانع شکل‌گیری جریان نقد در حوزه کتابهای علمی است. اگر صاحب‌نظری نسبت به موضوعی در یک اثر نقدی داشته باشد، به دلایلی که گاهی به آن‌ها عنوان حیا و تربیت خانوادگی می‌دهیم، از ابراز نگاه انتقادی خود پرهیز می‌کند. گاهی نیز به دلیل ترس از مواجهه با اقدامی مشابه نقد خود را منتشر نمی‌کند.
رئیس مرکز نشر دانشگاهی در ادامه در تشریح چهارمین دلیل فقدان جریان نقد کتابهای علمی اظهار کرد: جریان نقد در کشور و فضای دانشگاهی ما سیستماتیک نیست و نقد از طریق کانال مشخصی ارایه نمی‌شود و به‌عبارتی فضایی برای ظهور و بروز ندارد و اگر چنین فضایی را نیز پیدا کند، چندان بازخورد ندارد.
وی با تاکید بر لزوم توجه به نقد کتابهای علمی ترجمه‌ای افزود: در حوزه نقد کتابهای علمی ترجمه‌ای، باید به این پرسش توجه کنیم که آیا در نقد این آثار، نحوه ترجمه، شامل انتخاب واژگان مناسب یا محتوای اثر نقد می‌شود؟ برای نقد به نحوه ترجمه، به وجود یک متخصص آشنا به زبان مقصد و مبداء نیاز است. اما برای نقد محتوایی آثار ترجمه‌ای، به حضور مولف نیاز است، چراکه نقدی کامل خواهد بود که نقدشونده برای دفاع از خود حضور داشته باشد.
مروری بر پرونده
مدیر پژوهشکده پوشش‌های سطح و فناوری‌‌های نوین، با اشاره به اهمیت ایجاد جریان نقد علمی در کتابهای تخصصی گفت: جامعه دانشگاهی برای نقد منابع دانشگاهی انگیزه ندارد. متن کامل گفتوگوی خبرنگار (ایبنا) با دکتر زهرا رنجبر را اینجـــــــــا بخوانید.
سردبیر فصلنامه نقد علوم محض و کاربردی معتقد است که برای تاثیرگذاری جریان نقد، وجدان بیدار جامعه و مجازات‌های قانونی باید به‌عنوان اهرم‌های بازدارنده عمل کنند. متن کامل گفتوگوی خبرنگار (ایبنا) با یونس کرامتی را اینجـــــــا بخوانید.
مدیر خانه نقد کتاب ایران معتقد است که نقد بیشتر درباره یک اندیشه یا تحلیل یک اندیشه ارائه می‌شود که متاسفانه در حوزه علوم و فنون ما تولیدکننده اندیشه نیستیم و بیشتر داشته‌های ما اکتسابی است. متن کامل گفتوگوی خبرنگار (ایبنا) با جمشید کیا‌نفر را اینجــــــــا بخوانید.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران، با اشاره به لزوم تغییر ساختار نظام آموزش عالی گفت: منتقد کتابهای علمی، باید از مشوق‌های معنوی بهره‌مند شود. متن کامل گفتوگوی خبرنگار (ایبنا) با دکتر میترا ذوالفقاری را اینجـــــــــا بخوانید.
استاد دانشکده فیزیک دانشگاه صنعتی شریف، معتقد است که نقد کتاب جزو وظایف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیست و این وزارتخانه فقط می‌تواند نقش حامی را در جریان نقد کتابهای علمی بازی کند. متن کامل گفتوگوی خبرنگار (ایبنا) با رضا منصوری را اینجــــــــــا بخوانید.
عضو هیات علمی و مدیر پیشین دفتر ارتباط با صنعت دانشگاه کردستان با انتقاد از وضعیت نقد کتابهای علمی گفت: شکل فعلی نقد در کشور ما، دانش یا اطلاعاتی را به مخاطب ارائه نمی‌کند درحالی‌که نقد باید مخاطب را به مطالعه متن اصلی مشتاق کند. متن کامل گفتوگوی خبرنگار (ایبنا) با عبدالحسین بصیره را اینجـــــــــــا بخوانید.
محمدحسین صبور، مدرس دانشگاه تهران، با اشاره به تمایل جامعه دانشگاهی به انتشار مقاله به جای تالیف کتاب گفت: منتقد صاحب‌نظر کتابهای علمی به دلیل بی‌توجهی به مقوله تولید کتاب بسیار اندک است؛ به طوری‌که برای پیدا کردنش نیازمند ذره‌بین هستیم. متن کامل گفتوگوی خبرنگار (ایبنا) با دکتر محمدحسین صبور را اینجــــــــــا بخوانید.
عضو هیات علمی دانشکده علوم زیستی دانشگاه خوارزمی، نویسنده نقدهای علمی در نشریات اروپایی، با انتقاد از نبود آمادگی برای پذیرش نقد در برخی مولفان کتابهای علمی ایران گفت: برخی مولفان حتی در به‌کارگیری نشانه‌های ویرایشی مانند نقطه و ویرگول هم دچار مشکلند. متن کامل گفتوگوی خبرنگار (ایبنا) با دکتر فرخ قهرمانی‌نژاد را اینجـــــــــا بخوانید.
عضو هیات علمی سازمان انرژی اتمی، با اشاره به نقش مخاطب در تقویت جریان نقد کتابهای علمی گفت: بیشتر مخاطبان به دنبال متن متفاوت نیستند، به‌عبارت دیگر کتابهای فاخر حوزه علم مشتری ندارند. متن کامل گفتوگوی خبرنگار (ایبنا) با دکتر فرید سمسار‌ها را اینجـــــــــــا بخوانید.
مترجم اثر برگزیده کتاب سال در سال 86، با اشاره به نبود نشریه‌ای برای انتشار نقد کتابهای علمی در کشور گفت: انجمن‌های علمی و ناشران، در ایجاد و تقویت جریان نقد کتابهای علمی موثرند. متن کامل گفتوگوی خبرنگار (ایبنا) با دکتر کاظم کارگشا اینجــــــــــا بخوانید.
مدرس دانشگاه علامه طباطبایی معتقد است که برای پیشرفت در حوزه نقد کتابهای دانشگاهی، فرهنگ‌سازی از هر چیزی مهمتر است؛ روزنامهها، خبرگزاریها، مجلات و تمامی وسایل ارتباط جمعی باید پیشگامان فرهنگ‌سازی براي نقد باشند. متن کامل گفتوگوی خبرنگار (ایبنا) با دکتر اسماعیل قدیمی را اینجــــــــــا بخوانید.
پنجشنبه ۲۴ مهر ۱۳۹۳ - ۱۰:۲۸
بهمن حاجی‌پور، رئیس مرکز نشر دانشگاهی، معتقد است که دانشگاه‌های ما براساس حلقه‌های علمی شکل نگرفتهاند، بنابراین دیدگاه افراد شبیه یکدیگر است و تا زمانی‌که شبیه یکدیگر فکر می‌کنیم، جریان نقد ایجاد نخواهد شد.
نظر شما