به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، نشست بررسی وضعیت چاپ و نشر کتاب بعد از استقلال تاجیکستان در سی و چهارمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران بررسی شد. در این نشست  نعمت‌الله اکبراف، معاون سردبیر دائرةالمعارف تاجیکستان و رحمان علی میرعلیزاده، رئیس طبع و نشر وزارت فرهنگ تاجیکستان، سعید جلال حسین‌اف و شاه منصور شاه میرزا، کارشناس تاجیکستان سخنرانی کردند.

در این نشست وضعیت چاپ و نشر کتاب بعد از استقلال تاجیکستان در سی و چهارمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران بررسی شد و کارشناسان و صاحبنظران این کشور از تاریخ و فرهنگ مشترک ایران و تاجیکستان سخن گفتند و به روند چاپ کتاب در این عرصه‌ها پرداختند.

رحمان‌علی میرعلیزاده در توصیف وضعیت نشر تاجیکستان گفت: ملت ایران، ملت تاجیکستان و ملت افغانستان اصالتا یک ریشه تاریخی داریم و همیشه در پناه کتاب هویت خود را حفظ کرده‌ایم و کتاب هم همیشه در پناه ملت بوده است. از دوره سامانیان ملت ما کتابدار، معلم و متعلم و ملت اندیشه بوده است. نظم و نثر ما نه تنها در منطقه بلکه در جهان آثار فاخر محسوب می‌شود. 

وی افزود: بعد از استقلال تاجیکستان فضا برای رشد و توسعه طبع و نشر مساعد شد. 170 سالی که تاجیکستان جزء اتحاد شوروی بود، یکسری محدودیت وجود داشت که مانع اظهار اندیشه‌های سالم در جامعه می‌شد که بعد از آن خدمت‌های ارزنده‌ای شده است. در زمان شوروی اکثریت مطبوعات مال دولت بودند، حرف اول را دولت می‌گفت، طبع و نشر هم حرف‌های دولت را انعکاس می‌داد. شمار مؤسسات مستقل بعد از استقلال افزایش 10 برابری داشت. امروز در تاجیکستان 75 درصد از مطبوعات مستقل و 25 درصد دولتی هستند. 

رحمان علی میرعلیزاده بیان کرد: این آمار به ما می‌گوید تا چه اندازه آزادی بیان و آزادی اندیشه فراهم شده است. اگر این بستر وجود نداشت این آمار محال بود. در زمان استقلال توانسته‌ایم کتاب‌هایی را به جامعه تاجیکستان معرفی کنیم که در زمان شوروی دسترسی نداشتیم. از چاپ مثنوی معنوی به دلیل سیاست‌های غیرهمسو در زمان شوروی صرفنظر می‌شد. مردم در آن زمان فقط چند نام شنیده بودند اما بعد از رسیدن به استقلال مثنوی چندین بار از طرف دولت و نشریات مستقل به طبع رسید. با سرپرستی امام علی رحمانف، رئیس‌جمهور تاجیکستان کتاب‌های چاپ شده سلسله‌ای باشکوه از زمان رودکی تا معاصران را در برمی‌گیرد.

وی در ادامه گفت: کتاب «اختران ادب» در 50 جلد گزیده بهترین آثار نظم و نثر از پدر شعر فارسی(رودکی) تا روزگار ما را در برمی‌گیرد. در این میان شاهنامه، خمسه حکیم نظامی و مثنوی در مدتی کوتاه به طبع رسید. همچنین از جانب رئیس‌جمهور تاجیکستان بودجه مخصوصی به امور چاپ و نشر اختصاص یافت که مثنوی در هزار نسخه به طبع رسید.

 رحمان علی میرعلیزاده با بیان اینکه اکنون ما در مقطع تاریخی خاصی قرار داریم که فضای سیاسی جهان تغییر یافته است، بیان کرد: هجمه به هویت‌های دینی و مذهبی زیاد است که وارثان فرهنگ عمومی فارسی باید با استفاده از چنین فضاهایی که هویت ملی ما را هدف قرار داده است، در مقابل هجوم‌های فرهنگی بیگانه در کنار هم باشند و در جهت رشد مناسب اقداماتی را به انجام برسانند.

وی افزود: اکنون با حضور یاسر احمدوند می‌توانم عرض کنم فضاهای مناسبی که در نمایشگاه کتاب تهران ایجاد شده است، بسیاری از مسائل و مشکلات را حل می‌کند. مردم تاجیکستان توجه عمیقی به رخدادهای فرهنگی ایران در عرصه نظم، داستان‌نویسی و تاریخ‌نویسی دارند. اکنون مردم از طریق کتاب و رسانه از دستاوردها بهره‌مند می‌شوند اما کافی نیست و باید قدم‌های جدی‌تری در این زمینه برداشته شود. کاربرد واژه‌های علمی ادبی کتاب‌هایی که در رشد فرهنگ فارسی و تاجیکی مهم است را بیشتر در معرض دسترسی عموم قرار بدهیم. قوانین موجود است اما باید امکانات فراهم شود. اکنون در تبادل‌های فرهنگی هیچ مانعی نیست. سال گذشته بودجه‌ای برای چاپ و طبع کتاب در تاجیکستان اختصاص یافت. برای برپایی سی‌وچهارمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ممنونیم. 



در ادامه این نشست نعمت‌الله اکبراف، معاون سردبیر دائره‌‌المعارف تاجیکستان گفت: در مورد دانشنامه‌نویسی در اصل یک تعریف وجود دارد که نخستین مولف دانشنامه ابن سینا بود و عنوان کتاب او نیز «دانشنامه» بود که نشان می‌دهد بنیان‌گذاران دانشنامه‌نویسی فارسی‌زبان‌ها بودند. در زمان شوروی نیز کتاب‌های مهمی و دانشنامه‌های جامعی به چاپ رسید. دائره‌المعارف تاجیکستان با فرهنگستان زبان و ادب فارسی ایران همکاری دارد و طبعا از موارد همکاری کتاب‌های دانشنامه‌ای هستند. مشترکات زبانی و فرهنگی ما را وادار می‌کند که بیشتر با ایران همکاری داشته باشیم. دانشنامه اسلامی، دانشنامه دهخدا و دانشنامه دانش‌گستر در دائره‌المعارف تاجیکستان موجود هستند و از آنها به خوبی استفاده می‌شود. امروز هم قصد داریم تازه‌های نشر ایران را با خود ببریم و از ایران هم درخواست داریم که وقت آن است که ایران از قدرت علمی تاجیکستان استفاده کند. قصد داریم برخی از دانشنامه‌ها را به زبان فارسی منتشر کنیم که منبع موثقی خواهد شد. 

در ادامه این نشست سعید جلال حسین اف در مورد نگاه به تاریخ‌نگاری در تاجیکستان گفت: رویکرد تاجیکستان در مورد دانشنامه‌های تاریخ این گونه است که مقاله‌هایی در مورد تمدن آریایی و اسلام چاپ می‌شوند که فشرده هستند.60 درصد از این مقاله‌ها خاص تاریخ مشترک مردم فارسی زبان هستند. رویکرد ما این است که مقاله‌ها تدوین شوند و شیوه نوشتن آنها معنای خوبی را منعکس کنند. در این مقاله‌ها تکرار معنا نباید داشته باشیم. برداشت‌های دینی مورخان و تفکر و تعصب باید کنار گذاشته شود و مقاله‌ به گونه‌ای تهیه شود که اندیشه شخص در آن وارد نشود. 

وی افزود: از سوی دیگر تدوین مقاله‌های ایران، افغانستان و حوزه‌های فارسی را در نظر داریم.همچنین از جهان اسلام، دائره‌المعارف  بزرگ اسلامی و دیگر دانشنامه‌های بنیادی مقاله‌هایی را انتخاب و به مردم تاجیک پیشنهاد می‌کنیم. مسئول علمی مقالات از نویسندگان همدوره ماست. اینکه مردم چقدر به خواندن تاریخ علاقه دارند، مهم است. چون حفظ ارزش‌های ملی و همبستگی ملی به این بستگی دارد که این مقاله‌ها تا کجا می‌تواند به مردم انگیزه دهد.

سعید جلال حسین‌اف بیان کرد: انگیزه و برداشت ما از آثار تاریخی این است که در هر دوره مردم مشکلاتی داشتند اما با اتحاد حل شده است. در این مقاله‌ها بیشتر کوشش می‌کنیم در پس منظر گذشته نیاکان در مورد آینده کشورمان توسعه‌های علمی را پیشنهاد کنیم. دائره‌المعارف علمی تاجیک بر اساس تاریخ نیاکان تاجیک برای تکمیل این ارزش‌ها توسعه‌های علمی پیشنهاد داده است. در سطح بین‌المللی نوروز یکی از جشن‌هایی است که می‌تواند همبستگی مردم را تعیین کند. جشن نوروز به عنوان یکی از ارزش‌های گذشته جایگاه خود را در بین مردم یافته است. 

در ادامه این نشست شاه منصور شاه میرزا، کارشناس تاجیکستان گفت: سطح روابط ایران و تاجیکستان را می‌توان در سطح صعود بررسی کرد. دیروز روز تاجیکستان بود، هر کدام از دوستان تمایل داشتند، خشتی از بنای روابط ایران و تاجیکستان را بگذارند. در این راستا مراسم رونمایی از کتاب ابراهیم خدایار از پیشکسوتان شعر تاجیک در همین نمایشگاه برگزار شد.  در مدت 4 سالی که زاهدی سفیر تاجیکستان در ایران است، نزدیک به 60 کتاب چاپ شده است. 

وی افزود: تقاضا داریم شورایی از نخبگان تشکیل شود و کتاب هر نویسنده‌ای که کتاب را به ارشاد برای گرفتن مجوز می‌فرستد، در این شورا بررسی شود که آیا کتاب قابل چاپ است یا خیر. کتاب‌هایی در مورد تاجیکستان در نقاط مختلف مانند اهواز، لاهیجان و اصفهان چاپ شده است. نوعی بی‌نظمی در چاپ کتاب حاکم است که اگر این شورا تشکیل شود روند چاپ و نشر آثار تاجیکی نظم می یابد. 

شاه منصور شاه میرزا بیان کرد: با اینکه فضای مجازی کتاب را تهدید می‌کند اما جایگاه کتاب هیچگاه تهدید نخواهد شد و از بین نخواهد رفت. تاجیکستان و ایران می‌توانند دانشنامه‌ها را به صورت مشترک اجرا کنند.
  
سی‌وچهارمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران با شعار «آینده خواندنی است» ۲۰ تا ۳۰ اردیبهشت‌ماه در مصلای امام خمینی‌(ره) و همزمان به‌صورت مجازی در ketab.ir در حال برگزاری است.