به گزارش خبرگزاري كتاب ايران (ايبنا)، نشست نقد و بررسي كتاب «ژنوگرام، سنجش و مداخله در مشاوره ازدواج و خانواده درماني» عصر ديروز، بيستم آذر ماه با حضور دكتر فرشاد بهاري، مترجم كتاب، حسن تقوي، كارشناس ارشد روانشناسي، عباس باباصفري، كارشناس ارشد مشاوره و سپيده باطبي، دبير نشست در سراي اهل قلم برگزار شد.
در ابتداي نشست، دكتر فرشاد بهاري، مترجم كتاب عنوان كرد: حدود هشت سال پيش با مطالعه مقالهاي در نشريه family process در ارتباط با ژنوگرام، توجهام به ارتباط موثر ميان حل مشكلات خانوادگي و ترسيم ژنوگرام جلب شد، بنابراين در تحقيق براي يافتن اثري در حوزه ژنوگرام به متن اصلي كتاب دست يافتم.
وي با تاكيد بر اينكه ژنوگرام همان شجرهنامه يا به زبان سادهتر، نسلنگاري است، افزود: البته در آخرين دقايق براي نامگذاري كتاب، همان واژه ژنوگرام براي عنوان كتاب انتخاب شد، زيرا ژنوگرام مبحثي فراتر از شجرهنامه است. ژنوگرام شامل مجموعه اطلاعاتي است كه افراد در آن واحد از زواياي مختلف درباره خانوادهها كسب ميكنند.
دكتر بهاري، ژنوگرام را ترسيم روابط عاطفي تا عملكردي ميان اعضاي خانواده دانست و گفت: در اين نوع ارتباط، وضعيت فعلي خانواده از نسلهاي پيشين به آينده منتقل ميشد. بنابراين ژنوگرام به بررسي گذشته، حال و آينده ميپردازد.
در ادامه، عباس باباصفري، روانشناس و صاحبنظر حوزه خانوادهدرماني با بيان جملهاي از «گريگوري بيتسون»؛ كسي كه فقط نسل خود را ميشناسد، همواره يك كودك باقي خواهد ماند، افزود: فردي كه اطلاعاتي از گذشته خود ندارد، قطعا به رشد كافي دست نيافته است؛ اتفاقي كه در ژنوگرام ميافتد، اين است كه اطلاعات خانوادهها در گذشته حفظ ميشود.
وي در تشريح تفاوت ميان شجرهنامه و ژنوگرام گفت: با توجه به اينكه در ايران دوران گذشته، صرفا سادات و به ويژه افراد ذكور داراي شجرهنامه بودند، ژنوگرام تفاوت اساسي با شجرهنامه پيدا ميكند، زيرا اطلاعات گسترده افراد مذكر و مؤنث، حتي حيوانات خانگي و زن و شوهري كه طلاق گرفتهاند نيز در اين شجرهنامه باقي ميماند.
سپس حسن تقوي عنوان كرد: افرادي كه در جامعه با بهداشت رواني و رواندرماني سروكار دارند، نقش خانواده را در تمام انواع درمانها و مداخلات موثر ميدانند، اما يكي از ابزارهاي پويا و عيني براي متخصصان بهداشت روان، مشاوران و روانپزشكان در تعامل با مراجعان ژنوگرام است. در يكي از جملات كتاب آمده است كه ژنوگرام به يك تعبيري خانواده را در دام مياندازد.
وي با بيان اينكه براساس تعبيرات روانشناسي انرژي افراد صرف دو فعاليت رشد و گسترش خود يا مخفيكاري و پنهانكاري ميشود، افزود: براين اساس ژنوگرام بر غفلتهاي خانوادهها به عنوان عوامل زمينهساز بروز مشكلات غلبه ميكند. ژنوگرام ابزاري پويا، دقيق و فني براي متخصصان و خانوادهها است.
دكتر فرشاد بهاري در ادامه اين نشست، يكي از ويژگيهاي مثبت ژنوگرام را به صرفه بودن اقتصادي در مقايسه با مراجعه به روانشناسان باليني دانست و افزود: ژنوگرام كمك ميكند تا وضعيت آشفته خانوادگي هر فرد از زواياي مختلف بررسي و البته اين اطلاعات محرمانه باقي بماند. با توجه به اينكه ژنوگرام به صورت نمادها ترسيم ميشود، اطلاعات مراجعان هميشه محرمانه باقي ميماند.
وي با اشاره به اينكه با ترسيم ژنوگرام متوجه ميشويم هر فرد در چه سطح تفكر، كدام مرحله زندگي و متحمل چه فشارهايي است، اظهار داشت: روانشناس در اين مراحل بايد مراحل تحولي خانواده را به عنوان يك ارگانيسم پويا نگريسته و وظايف و نقشهايي را براي آن قايل باشد. از زمان تشكيل زوج تا پختگي كامل خانوادهها، دو نقش اصلي اتكا و حمايت متقابل براي زوجها تعريف ميشود كه البته همين خانواده با فرزنددار شدن، وظايفشان متفاوت ميشود. چهار وظيفه اصلي هر خانواده مواظبت، مراقبت، كنترل و هدايت است.
دكتر بهاري با اشاره به تاثير متقابل رفتار و كردار اعضاي خانواده بر ويژگيهاي شخصيتي اعضا افزود: در صورتي كه خانواده، كانون پاتولوژي و آسيبزايي باشد، بحران در اعضا شكل مي گيرد و اگر كانون التيام شود، عامل پيشرفت اعضا ميشود. بنابراين در صورتي كه فرزندان مشكلي بيرون از خانواده داشته باشند، قطعا اين مساله به درون خانواده باز ميگردد. ژنوگرام اعضا را با ديدگاهي سيستمي و جامعنگر بررسي ميكند، زيرا ژنوگرام عملكرد، رفتارهاي عاطفي و حتي رفتارهايي چون خودكشي، گريز عاطفي و بسياري شرايط ديگر را تشريح ميكند.
وي ژنوگرام را داراي ويژگي افزايشي دانست و افزود: ترسيم ژنوگرام در كمترين حجم حتي روي يك برگ كاغذ امكانپذير است. از طريق اين روش بر سيستمهاي مختلف پنهان حاكم بر خانوادهها نظير سيستم اعتيادي، طلاقزا، بيكاري، تنبلپرور و ساير سيستمها آگاهي مييابيم. در انتهاي اين كتاب نيز سوالاتي در ارتباط با افراد در شرف ازدواج به صورت ژنوگرام ترسيم شده است.
اين سخنران نشست، تاريخچه استفاده از ژنوگرام را مربوط به دهه 80 ميلادي دانست و افزود: ابزار ژنوگرام ابتدا در دستگاه قضايي براي كشف مسايل جنايي و سپس در پزشكي استفاده شد و از آنجا به سمت خانوادهدرماني سوق پيدا كرد. ديد سيستمي ژنوگرام به اين امر ميپردازد كه اگر قرار است جنبههاي متعدد رفتار در خانواده در نظر گرفته شود، نميتوان از نقش و عملكرد اعضاي خانواده غافل شد. ابزار ژنوگرام براي تفهيم مباحث به خانواده و مشخص كردن نقش اعضا استفاده ميشود.
سپس عباس باباصفري گفت: رواندرماني به دو صورت خطي و حلقوي صورت ميگيرد. رواندرمان در ديدگاه خطي به دنبال علت و معلول است، اما در ديدگاه حلقوي، علت و معلول قابل تفكيك نيست. با توجه به اينكه الگوهاي رفتاري از نسلهاي قبل به ارث گذاشته ميشود، منشا بسياري از رفتارها در افراد مشخص نيست و از طريق ژنوگرام بايد اين مباحث در وجود افراد كشف كرد.
وي فرآيند انتقال چند نسلي را همانند يك علم در جنگ برشمرد و افزود: در دوران جنگ وقتي علمدار كشته ميشود، فرد ديگري علم را برميدارد. فرآيند انتقال خصوصيات نيز نسل به نسل به همين صورت در خانوادهها منتقل ميشود. فعاليتي كه در اين راستا ژنوگرام صورت ميدهد، اين است كه انسانها را به خودآگاهي ميرساند كه چه علمهايي بر دوششان است، البته گاهي اين علمها خوب نيست و بايد كنترل شود.
همچنين حسن تقوي درباره خلاءهاي ديد خطي در رواندرماني توضيح داد: ديدگاه خطي در رواندرمانيهاي معمولي و مصاحبههاي باليني به كار برده ميشود و به دنبال علتهاست. با وجود اين رواندرمانگر در اين ديدگاه عميق ميشود، زيرا ممكن است به بيراهه برود. در ديدگاه سيستمي چندين زاويه مختلف از خانواده افراد بررسي ميشود، اما در ديدگاه خطي احتمال خطا بسيار است.
نشست نقد و بررسي كتاب «ژنوگرام سنجش و مداخله در مشاوره ازدواج» عصر ديروز، بيستم آذر در سراي اهل قلم برگزار شد.
یکشنبه ۲۱ آذر ۱۳۸۹ - ۱۰:۴۸
نظر شما