به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، در جستارها و مقالههاي كتاب «در آسمان جان» به قلمروهاي گوناگون ادب و فرهنگ ايراني پرداخته ميشود. «نوروز و اسطوره پرواز» و «جشن نوروز: جشن فرجام در آغاز»، به اين آيين كهن ايراني و ريشههاي آن اشاره دارد.
كزازي مينويسد: «ارجمندي و والايي نوروز در فرهنگ و تاريخ ايران آن چنان بوده است و هست كه اين آيين و جشن به برترين نشانه و نماد فرهنگ ايران ديگرگون شده است و ميتوانيم آن را درفش اين فرهنگ بدانيم و بناميم. هم از اين روست كه اين جشن در جغرافياي فرهنگي ايران، كه بسيار پهناورتر از جغرافياي كنوني سياسي آن است، روايي دارد و برگزار ميشود.
ايرانيان، در درازناي تاريخ خويش، مردماني شادمانه و شكفته دل بودهاند و به هر انگيزه و بهانه، بزمي ميساختهاند و به شادماني مينشستهاند. بيهوده نيست كه داريوش هخامنشي در سنگ نبشته بيستون، «اهورامزدا» را به پاس آنكه شادي را براي مردمان آفريده است ميستايد و نيايش ميبرد. از اين ستايش و نيايش باستاني، آشكارا ارج و ارزش شادي را در فرهنگ و منش ايراني ميتوانيم دريافت.
ايرانيان نماد بازگشت آفرينش به روشنايي را گرامي ميدارند
به باور دكتر ميرجلاالدين كزازي، در ميانه جشنها و آيينهاي پرشمار و ديرينه شادماني، تنها جشني كه چونان جشن فراگير و همگاني ايراني باشكوه و والايي پارينه هنوز برگزار ميشود، جشن و آيين نوروز است. اين آيين و جشن كه آغاز آن در تاريكيهاي تاريخ نهان گشته است، بزرگترين جشن ايرانيان است و همواره، از زمان پيدايي تا كنون، تيرههاي گوناگون ايراني آن را پرشور و باورمند برپاي داشتهاند و ميدارند.
ارج و ارز اين جشن و آيين خجسته تا بدان پايه بوده است كه شهرياران هخامنشي شهروارهاي شگفت و نمادين را كه امروز تختجمشيد ناميده ميشود، به آهنگ برگزاري رسم و راهها و آيينهاي نوروزي در آن، برافراختهاند و ساختهاند. هم از آن است كه بر سنگنگارههاي اين شهر آييني، نمادها، رازها و هنجارها و رفتارهاي ويژه در جشن نوروز به نمود آورده شده است.
يكي از آنها، ردهاي دراز از فرستادگان و نمايندگان كشورهاست كه از سراسر جهانشاهي پهناور هخامنشي، با ارمغانهاي نوروزي، به پيشگاه شهريار بزرگ ايران داريوش بار ميخواهند يافت تا از سوي فرمانرواي سرزمين خويش او را فرخ باد و شادباش بگويند و آفرين و باژ بخوانند و ارمغانها و نوروزانههايشان را بدو پيشكش بدارند.
نوروز و اسطوره پرواز
در مقاله «نوروز و اسطوره پرواز» كتاب «در آسمان جان» آمده است كه ايرانيان شادي را يكي از بزرگترين و گراميترين دهشها و ارمغانهاي ايزدي به آدميان ميدانستهاند. از همين روي، يكي از بنيادينترين و برجستهترين هنجارها و ويژگيهاي فرهنگي ايران جشنها و آيينهاي شادماني است.
كمتر فرهنگي را در جهان ميتوان يافت كه به اندازه فرهنگ ايراني اين آيينها و جشنها در آن كاركرد و روايي داشته باشد. ايرانيان، در سال، دهها جشن برپاي ميداشتهاند. پارهاي از اين جشنها، باشكوهتر برگزار ميشده است و چندين روز به درازا ميكشيده است؛ جشنهايي همچون نوروز و مهرگان و سده و بهمنگان.
جشن نوروز، جشن فرجام در آغاز
مقاله ديگري در اين كتاب به چشم ميخورد كه در بخشي از آن با عنوان «جشن نوروز: جشن فرجام در آغاز» آمده است: «ما ايرانيان با بزرگداشت و برگزاري جشن و آيين نوروز، به گونهاي نمادين و نهانگرايانه، بازگشت آفرينش را به روشناييها و پاكيهاي آغازين آن جشن ميگيريم و رهايي هستي را از چنگ تيرگي و سرما كه برجستهترين نشانهها و نمودهاي اهريمنند، بزرگ ميداريم و به فرخندگي فراياد ميآوريم.
اين ساختار نمادين و پيچيده و پرمايه جشن و آيين نوروز كه كاركرد و بازتابي كيهاني و هستيشناختي دارد و نشان و نموداري از ژرفترين و پايدارترين انديشهها و آزمونهاي انسان ايراني درباره خويشتن و جهان آفرينش است، مايه ماندگاري اين آيين و جشن در درازناي تاريخ ايران شده است و آن را برترين و آشكارترين نماد و نشانه فرهنگ گرانسنگ و تاريخ نازشخيز ايران، اين سرزمين سپند و اهورايي، گردانيده است كه همواره سرزمين مينو و معنا بوده است و جهانيان را كانون و سرچشمه روشنايي و برآمدجاي خورشيد گيتيافروز دانايي و آگاهي و فرهنگ و فرهيختگي.
كاركرد فرهنگشناختي نوروز بهگونهاي است كه در هر گوشه گيتي كه نمود و نشاني از آن مييابيم، ميتوانيم بيچند و چون بر آن بود كه مرزهاي فرهنگ ايران تا بدان جاي در گسترده است. نوروز درفش و نماد فرهنگ ايران است و ايرانيان را نمود و نويد روز نو كه از دل و درون تيرگيهاي شب، برخواهد دميد و جهان را برخواهد افروخت و تازگي و فر و فروغي دوباره خواهد بخشيد.
سهشنبه ۱۰ فروردین ۱۳۸۹ - ۰۸:۳۲
نظر شما