به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، کتاب «انقلاب آرام ایران» تالیف علی میرسپاسی با ترجمه محمدرضا بیگدلی درباره تحولات فرهنگی و سیاسی ایران در دهههای منتهی به انقلاب ۱۳۵۷ است. میرسپاسی، استاد مطالعات مطالعات و جامعه شناسی خاورمیانه در مدرسه گالاتین، دانشگاه نیویورک است.
مولف در این کتاب میکوشد رابطه میان مدرنیزاسیون دولتی و گفتمانهای ضد‑مدرنیته را بررسی کند و نشان دهد چگونه این دو گفتمان در نهایت منجر به فروپاشی رژیم پهلوی شدند. میرسپاسی در این اثر استدلال میکند که آنچه ما بهعنوان انقلاب ۱۳۵۷ میشناسیم در واقع برآمده از یک انقلاب آرام فرهنگی و اجتماعی بود که سالها پیش از وقوع رسمی انقلاب در میان نخبگان، روشنفکران و بخشهای مختلف جامعه شکل گرفته بود. او نشان میدهد که حکومت پهلوی، باوجود برنامههای گسترده مدرنسازی و سکولاریزاسیون، بهطور غیرمعمول گفتمانهای ضد‑مدرنیته را نیز ترویج میداد و به نوعی به این گفتمانها قدرت بخشید. این تناقض در عمل باعث شد نیروهای مخالف با مشروعیت یافتن صدای آنها در فضای عمومی، در نهایت نقش تعیینکنندهای در فرآیند انقلاب داشته باشند.
یکی از مفاهیم کلیدی کتاب، بحث درباره غربزدگی (Gharbzadegi) است؛ واژهای که پیشتر توسط روشنفکران ایرانی برای نقد تأثیرات فرهنگی و اجتماعی مدرنسازی غربی بهکار میرفت. میرسپاسی تحلیل میکند که طبقه فرهنگی و سیاسی حاکم، به جای رد کامل این گفتمان، آن را جذب و به نوعی بازتولید کرد. این جذب دو کارکرد مهم داشت: اول اینکه مشروعیت فرهنگی رژیم پهلوی را در صورت ادامه مدرنسازی تقویت کرد و دوم اینکه به مخالفتهای فرهنگی علیه همان مدرنسازی شدت بخشید، بهگونهای که این مخالفتها بهعنوان نیروی محرکی برای انقلاب عمل کردند.
کتاب همچنین نشان میدهد که این انقلاب آرام بیش از آنکه صرفاً سیاسی باشد، فرهنگی و نمادین بوده است؛ یعنی تغییر در ارزشها، هویت جمعی و تصویری که ایرانیان از خود و جایگاهشان در جهان مدرن داشتند، نقش محوری در فروپاشی رژیم ایفا کرد. میرسپاسی از این منظر تلاش میکند انقلاب ۱۳۵۷ را نه تنها یک رویداد سیاسی، بلکه یک فرآیند عمیق فرهنگی در پیوند با تاریخ روشنفکری و افکار ملی بدانیم.
نظر شما