به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در قزوین، احمد مسجدجامعی شامگاه دوشنبه در مراسم یادبود زندهیاد کامران فانی که به همت اداره کل کتابخانههای عمومی استان قزوین برگزار شد، با نگاهی تاریخی و فرهنگی، از جایگاه شخصیتهایی سخن گفت که فراتر از یک رشته و تخصص، در چند حوزه صاحب رأی و اثر بودهاند.
او با اشاره به نمونههایی چون علامه محمد قزوینی، بهرام بیضایی و کامران فانی، تأکید کرد که اینگونه چهرهها، سرمایههای کمیاب فرهنگ ایراناند؛ کسانی که عشق و علاقه خود را در پای اعتلای این سرزمین نهادهاند.
وی افزود: فانی نیز از همان جنس شخصیتهایی بود که نهتنها در چند حوزه علمی صاحبنظر بود، بلکه دل در گرو اعتلای فرهنگ ایران داشت.
به گفته مسجدجامعی، فانی در کنار دانش گستردهاش، صاحب رأی و صاحب نظر بود و همین ویژگی، او را به چهرهای اثرگذار بدل میکرد.
وی، نقش فانی در نظام طبقهبندی علوم و کتابداری ایران را یکی از مهمترین میراثهای او دانست و گفت: تقریباً هیچ کتابخانهای در ایران نیست که ردّی از حضور فانی در آن نباشد؛ چون این طبقهبندیهاست که امکان رشد و ساختارمند شدن علم را فراهم میکند.
وی تاکید کرد: هر جا کتاب و کتابخانهای هست، نام فانی، ولو نانوشته حضور دارد.
مسجدجامعی همچنین به فعالیتهای فانی در دانشنامهها و آثار مرجع اشاره و بیان کرد: از دایرهالمعارف کودکان و نوجوانان گرفته تا دانشنامههای تخصصی و همکاری با پروژههای زبان و ادب فارسی بخشی از فعالیتهای فانی به شمار میآیند.
او یادآور شد که بسیاری از این فعالیتها بدون درج نام فانی انجام شده است، چرا که به گفته خودش، هرگز دنبال اسم نبود.
بخش دیگری از سخنان مسجدجامعی به ویژگیهای اخلاقی کامران فانی اختصاص داشت. او با نقل خاطراتی از همکاران و منتقدان فانی گفت: فضل فانی از فضیلتش کمتر نبود. به گفته او، فانی دانستههایش را بیدریغ در اختیار دیگران میگذاشت، از نقد استقبال میکرد و حتی منتقدانش را به گفتوگو و همکاری دعوت میکرد. مسجدجامعی این رویکرد را نشانهای از تواضع واقعی دانست، نه تواضع نمایشی.
او افزود: فانی بهشدت به خواندن باور داشت و خود را بیش از هر چیز «خواننده» میدانست و میگفت «وقت ما محدود است؛ اگر قرار است کاری بکنیم، بهتر است بخوانیم.» به گفته مسجدجامعی، همین باور، او را به یکی از دقیقترین راهنمایان پژوهشگران و دانشجویان بدل کرده بود.
مسجدجامعی در پایان، با اشاره به وارستگی مالی و استقلال فکری کامران فانی اذعان کرد: در دورهای که این ویژگیها کمیاب شده، فانی نمونهای روشن از سلامت، آزادگی و رواداری بود؛ کسی که علم، اخلاق و مسئولیت فرهنگی را توأمان با خود داشت.
نقش استاد فانی در کتابداری انکار ناپذیر است
آزاده نظربلند دبیر کل نهاد کتابخانههای عمومی کشور نیز در این مراسم با تأکید بر نقش بنیادین کامران فانی در شکلگیری تفکر کتابداری در ایران گفت: تأثیر فانی در حوزههای مختلف کتابداری، از ترجمه و استانداردسازی گرفته تا ترویج زبان تخصصی نقشی انکارناپذیر است.
وی با اشاره به حساسیت فانی نسبت به درستکاری علمی، وسواس حرفهای و احترام به زبان فارسی افزود: حتی بسیاری از ما که افتخار شاگردی مستقیم ایشان را نداشتیم، به واسطه آثار و تأثیرات فکریاش، خود را وامدار نگاه و منش حرفهای او میدانیم. فانی برای ما معیاری از دقت، مسئولیتپذیری و وسواس در کار بود.
بلندنظر با یادآوری تجربههای مشترک حرفهای، به جلسات بررسی مستندات کتابداری اشاره و بیان کرد: در کنار استادانی مانند زندهیاد پوری سلطانی، کامران فانی با دقتی مثالزدنی درباره تکتک اصطلاحات تخصصی بحث میکرد. گاه ساعتها درباره انتخاب و مستندسازی یک واژه گفتوگو میشد؛ حساسیتی که امروز کمتر نمونهاش را میبینیم.
دبیرکل نهاد کتابخانههای عمومی کشور تأکید کرد: تحول کتابخانهها و توسعه خدمات نوین بدون تکیه بر بنیانهای فکری استادانی چون فانی ممکن نیست.
وی تشریح کرد: هرچند در آینده کتابخانهها فناورانهتر خواهد بود، اما همچنان به عمق اندیشه، دقت حرفهای و اخلاق کاری این چهرهها نیاز داریم.
او در پایان با گرامیداشت یاد کامران فانی گفت: منش، شیوه کار و نگاه حرفهای او میتواند الگویی ماندگار برای همه ما باشد.
خدمات فانی در حوزه کتابداری برای نسلهای آینده ماندگار است
سیامک محبوب معاون توسعه کتابخانهها و ترویج کتابخوانی نهاد کتابخانههای عمومی کشور که دیگر سخنران این برنامه بود در سخنانش، کامران فانی را پژوهشگری توصیف کرد که بهرهگیری از آثارش برای او همواره امری بدیهی و ناگزیر بوده است.
او با اشاره به تجربه کاری خود در کتابخانه ملی ایران گفت: در دورهای که مسئولیت بخش پردازش را بر عهده داشتم، در تمام طبقات این بخش، ردّ آثار فانی را میدیدیم؛ آثاری که نهتنها مورد استفاده ما بود، بلکه نسلهای بعد نیز همچنان از آن بهره خواهند برد.
محبوب در ادامه تشریح کرد: متنی را به قصد ادای دین نوشته که عنوانش «فانیخوانی؛ تاریخ کتاب، شیدایی و عشق به خواندن» است.
وی در ادامه به نقش بنیادین کامران فانی و پوری سلطانی در تدوین «سرعنوانهای موضوعی فارسی» پرداخت و این اثر را «کتابِ کتابها» خواند؛ نقشهای جامع از جهان کتابهای فارسی. به گفته محبوبی، این کار نهتنها رابطه میان کتابهای گذشته و منتشرشده را روشن کرد، بلکه امکان نسبتیابی و جانمایی کتابهایی را فراهم ساخت که هنوز نوشته نشده بودند.
محبوبی این دستاورد را با کار مندلیف در پیشبینی جای خالی عناصر در جدول تناوبی مقایسه کرد و گفت: فانی و سلطانی نیز جایی برای کتابهایی پیشبینی کردند که هرگز خودشان ندیدند، اما میدانستند پس از تولد، در چه نسبتی با دیگر کتابها قرار میگیرند. به باور او، این تلاش صرفاً تدوین یک اثر مرجع یا ساماندهی واژگان نبود، بلکه راهی برای ممکن کردن خواندن آینده بود.
محبوب اضافه کرد: فانی با این کارسهم خود را در آینده کتابها تثبیت کرد.
وی تأکید کرد: در شناسنامه تقریباً هر کتاب فارسی، میتوان ردّی از آن سرعنوانها را یافت؛ نشانهای از حضور همیشگی فانی در جهان کتاب.
محبوبی سخنانش را با این جمله به پایان برد: کامران فانی با مشارکت در ساخت سرعنوانهای موضوعی، گویی با شعبدهای ظریف، خواندن را برای خود ابدی کرد.
قزوین چهرههای تاثیرگذاری به کشور معرفی کرده است
شهرام احمدپور، معاون سیاسی و امنیتی استاندار قزوین در این آیین با تسلیت درگذشت کامران فانی، او را از مفاخر بزرگ کشور و استان قزوین دانست و گفت: درگذشت این اندیشمند برجسته را به خانواده ایشان، اهالی فرهنگ و هنر و مردم فرهنگدوست قزوین تسلیت عرض میکنم.
احمدپور در ادامه به جایگاه تاریخی و فرهنگی قزوین پرداخت و بیان کرد: قزوین در دورههای مختلف تاریخی، فراز و فرودهای بسیاری را تجربه کرده و در مقاطع مهمی چون دورههای ساسانی، سلجوقی و صفوی، نقشآفرینی برجستهای داشته است.
به گفته او، پس از انقلاب اسلامی نیز قزوین در حوزههای علمی، فرهنگی، هنری و سیاسی چهرههای اثرگذاری به کشور معرفی کرده است.
احمدپور با طرح مفهوم «مکتب قزوین» افزود: اگر امروز بخواهیم از مکتب قزوین سخن بگوییم، با مکتبی صاحبنام روبهرو هستیم؛ چرا که تنوع علوم، هنرها و داشتههای تمدنی این سرزمین در دل تاریخ آن نهفته است.
او حضور اقوام، خاندانها و چهرههای متنوع فرهنگی در قزوین را یکی از عوامل غنای اجتماعی این استان دانست و تأکید کرد که این تنوع، همواره به همافزایی و همزیستی مسالمتآمیز انجامیده است.
معاون سیاسی و امنیتی استاندار قزوین با اشاره به نقش قزوینیها در تحولات سیاسی معاصر کشور، از چهرههایی چون ابراهیم یزدی، موسوی خوئینیها، صدر حاجسیدجوادی و شهید رجایی یاد کرد و گفت: بخشی از تصمیمات کلان و مسیر حکمرانی کشور، وامدار حضور و اثرگذاری این شخصیتهاست.
او در پایان، با تأکید بر ضرورت تکریم چهرههای فرهنگی در زمان حیاتشان خاطرنشان کرد: رویکرد مدیریت استان بر این است که تا حد امکان، از مفاخر زنده استان دیدار و قدردانی شود و کرامت انسانی آنان حفظ شود. چنین نشستهایی به پاسداشت بهتر سرمایههای فرهنگی بینجامد و ثواب این آیین به روح کامران فانی برسد.
فانی نمادی از تواضع و اخلاق بود
مهدیه قافلهباشی مدیرکل کتابخانههای عمویم استان قزوین نیز در بخش دیگر این برنامه بر جایگاه فرهنگی قزوین بهعنوان سرزمین عالمان و اندیشمندان تأکید کرد و برگزاری این آیین را بخشی از برنامه «یکشنبههای فرهنگی» استان قزوین دانست؛ طرحی که به گفته او با حمایت استاندار قزوین، به بستری برای همافزایی نهادهای فرهنگی تبدیل شده است.
مدیرکل کتابخانههای عمومی استان قزوین، هدف اصلی این گردهمایی را گرامیداشت مقام کامران فانی دانست و افزود: در آغازین روزهای زمستان، فرهیختگان، اندیشمندان و اهالی دانش گرد هم آمدند تا یاد مردی از جنس کتاب را پاس بدارند؛ اندیشمندی که ترجمه، کتابداری و تواضع علمیاش زبانزد بود.
او با تأسف از اینکه این بزرگداشت در زمان حیات فانی برگزار نشد، تأکید کرد که این مراسم نتیجه هماهنگی و همکاری چند نهاد فرهنگی استان است.
قافلهباشی با اشاره به مشارکت نهادهایی چون ادارهکل فرهنگ و ارشاد اسلامی، انجمن علمی تاریخ و مرکز اسناد و کتابخانه ملی، این مراسم را نمونهای موفق از همافزایی دستگاههای فرهنگی در استان دانست.
او در ادامه، کامران فانی را فراتر از یک کتابدار توصیف کرد و گفت: فانی نهتنها کتابدار، بلکه اندیشمندی برجسته و نمادی از اخلاق حرفهای، تواضع و عشق بیپایان به دانش و فرهنگ بود؛ شخصیتی که سالها با قلم، فکر و تلاش خود چراغ دانایی را روشن نگه داشت و آثار و اندیشههایش الهامبخش فعالان این حوزه است.
مدیرکل کتابخانههای عمومی استان قزوین همچنین با تأکید بر رویکرد فراگیر کتابخانهها خاطرنشان کرد: کتابخانههای عمومی، میزبان همه اقشار جامعهاند. مخاطبان اصلی کتابخانهها نوجوانان و جوانان هستند. امیدوارم که از دل کتابخانهها، نسل تازهای پرورش یابد که بتواند ادامهدهنده راه بزرگان قزوین و مایه افتخار ایران باشد.
نظر شما