به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) - کتاب «علم چیست؟» جستارهایی درباره فلسفه، پژوهش، و آموزش علم نوشته محمدرضا توکلی صابری از سوی نشر اختران منتشر شد. این کتاب در قالب هفت فصل به بیان ماهیت علم، تبین روش علمی، روشنسازی دانشورزی اسلامی، طرح نظر و عقیده اندیشمندان مسلمان معاصر پیرامون علم، ذکر موانع پیشرفت علم در ایران و تجربهآموزی از غرب، آنچه که شبه علم و ضدعلم عنوان میشود و تاثیرات و نمودهایی که علم بر زندگی بشر بر جای گذاشته است میپردازد.
علم چیست که هرکس برای اثبات مدعای خود شیوه کارش را به آن منتسب میکند؟ علم چیست که بسیاری از پژوهشگران و اندیشمندان کار خود را با واژه «علمی» توصیف میکنند و بدین ترتیب میخواهند بگویند که قابل اطمینان و اعتماد هستند؟ چه چیزی به علم چنین حرمت و قدرتی میدهد تا همه به عنوان تنها معیار واقعیت و تمیز صحیح از خطا به آن روی آورند؟ چه شد که ایرانیان و کشورهای اسلامی با اینکه در مرحلهای از تاریخ خود از نظر علمی و فنی وضعی امیدوارکننده داشتند هم اکنون فاصله عظیمی با غربیها پیدا کردهاند؟
روش علمی چیست که آموزش هر شاخه از علم یا حرفه و فن به آن منسوب میشود تا کمال دقت و درستی آن را نشان دهد؟ چه شد که برخورد اولین مسلمانان با اروپاییان در قرن نهم میلادی همانند اولین برخورد اروپاییان با بومیان آمریکا، برخورد یک فرهنگ دارای علم و تکنولوژی پیشرفته با فرهنگی فاقد آنها بود، اما هم اکنون این وضع در اوایل قرن بیستویکم به طور برگشتناپذیری به سود غرب تغییر یافته است؟ چه شد که یازده قرن پس از آن، فرنگیها در تمام زمینههای علمی، فلسفی، و تکنولوژیک آنها را پشت سر گذاشتند و فاصلهای زیاد بین غربیان و جهان اسلام افتاد؟
چه شد که غرب چنین پیشرفت حیرتآوری در زمینههای علمی و فنی کرد و علم و تکنولوژی به مهمترین ابزار سلطه و امپریالیسم غرب تبدیل شد؟ چرا با اینکه در ایران اولین پلیتکنیک به سبک غرب، یعنی دارالفنون، بیست سال پیشتر از پلیتکنیک توکیو بنیان نهاده شد، ایرانیان نتوانستند آن سنت علمی را ادامه دهند؟ آیا امکان دارد فاصله علمی فنی غرب را بتوان در همین حدی که هست نگهداشت و از وسیعتر شدن آن جلوگیری کرد؟ و بسیاری چراهای دیگر که در این کتاب بررسی و به آنها پاسخ داده شده است.
نویسنده در مقدمه کتاب مینویسد: «این کتاب با نیت نوشتن یک مقاله کوتاه برای ماهنامه ادبی در آمریکا آغاز شد، اما همچنان که سطور مقاله بر صفحه کاغذ شکل میگرفت و پس از نوشتن آن، نگارنده احساس کرد که پرداختن به این موضوع فراتر از حد یک مقاله است و بدین سان پس از نوشتن هر مقاله، برای روشن کردن برخی از مباحث طرح شده در آن، مقاله دیگری لازم شد و چنین شد که مقالهای در پی مقالهای دیگر نگاشته شد و این کتاب فراهم آمد.
نویسنده با دیدگاهی علاقهمند به پیشرفت علمی و فنی ایران و نگران از موانع و مشکلات موجود بر سر راه به طور فشرده به بعضی از مباحث فلسفه و تاریخ علم و بعضی از علل عقبماندگی علمی فنی مسلمانان، و به ویژه ایران، پرداخته است، با این حال مسائل بسیاری در این زمینه باقی مانده که نگارنده امیدوار است در فرصتی دیگر به آن بپردازد.
به گواهی تاریخ، ایرانیان به مدت چندین سده پیشتاز علم و فلسفه و هنر بودهاند و سهم عظیمی در تولید دانش و هنر داشتهاند و هیچ کشور اسلامی دیگر از این لحاظ به پای ایران نمیرسد. اگر زمانی ایران ابرقدرت علمی جهان اسلام بود، دلیلی ندارد که اکنون هم نباشد، و جایگاه عمدهای در علم و دانش نوین پیدا نکند، زیرا عناصر فرهنگی و ملی آن هنوز پابرجاست.»
کتاب علم چیست؟ (جستارهایی درباره فلسفه، پژوهش، و آموزش علم) نوشته محمدرضا توکلی صابری در ٢٨۴ صفحه قطع رقعی و با قیمت ۳۹۰ هزار تومان از سوی نشر اختران منتشر شد.
نظر شما