کاظم عابدینی در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، بیان کرد: در بازار کتاب هم مثل بسیاری از بازارها، موضوع نیازپردازی و نیازسازی وجود دارد. مثلاً، برخی ناشران وقتی در بازار، با کتابی که ترجمه و پُرفروش شده برخورد می‌کنند، آن اثر را مجدد ترجمه و نشر می‌دهند؛ به این روند نیازپردازی می‌گویند. نیازسازی هم یعنی کالایی را به مردم معرفی کنیم و با تبلیغات زیاد آن را به سلیقه‌شان تحمیل کنیم و بگوییم سلیقه شما باید این باشد.

وی نیازسازی یا سلیقه‌سازی را روش سرمایه‌داری در جهان دانست، و افزود: در حقیقت، سرمایه‌داری در جهان همیشه از طریق نیازسازی کار خود را جلو می‌برد. قبلاً در بازار کتاب، ناشران با روش‌های محدودتری مانند تبلیغات در قالب پوستر و مجلات، فعالیت می‌کردند. پیشرفته این روش امروزه فضای مجازی است که این امکان را ایجاد کرده عده‌ایی از ناشران، این شبکه‌ها را دست بگیرند تا مخاطب جذب کنند؛ صرفاً از این طریق که مثلاً فلان سلبریتی که کتاب می‌خواند، شما هم همان را بخوانید. نتیجه چیست؟ نیازسازی برای مردم. از طرفی ناشرانی هم هستند که نیازهای واقعی را تشخیص می‌دهند و براساس آن‌ها سفارش نگارش به مولفان زبده می‌دهند، اما هنگام فروش، توان رقابت با نیازسازها را ندارند.

به گفته مدیر انتشارات آفرینه، گاه همین ناشران خوب هم مایوس می‌شوند و براساس کتاب‌های نیازسازی شده نشرهای زرد فقط به نیازپردازی مبادرت می‌کنند و همان کتاب‌ها را ترجمه و چاپ می‌کنند.

مدیر انتشارات آفرینه، با اشاره به تحولات شاخه‌های مختلف بازاریابی ادامه داد: سیستم بازاریابی تغییر کرده و در غیاب صداوسیما و فضای مجازی، محور اصلی بازاریابی و تبلیغات، شده است. همه چیز دیجیتالی شده و باید با این وضعیت هماهنگی داشت. در دنیایی از اطلاعات زندگی می‌کنیم و لازم است خودمان را با این روند تطبیق بدهیم، اما باید نسبت به انتخاب و دریافت‌ها آگاهی پیدا کرد و هر خوراکی را قبول نکرد. وقتی از طریق فضای مجازی، سلیقه‌سازی را شاهدیم، از همین طریق هم باید با آن مقابله کنیم.

عابدینی، با بیان اینکه برندسازها، پول بسیار زیادی می‌گیرند تا کتابی را تبلیغ کنند، گفت: نتیجه سرمایه و نفوذ دیجیتالی، منجر به سلیقه‌سازی در بازار کتاب می‌شود. متاسفانه بازار کتاب دیگر نمی‌تواند روال خود را داشته باشد، چون بسیار سرکش شده است. دیگر نمی‌توان به‌راحتی مخاطب، پیدا کرد، مخاطب هم نمی‌تواند به‌درستی به کتاب دسترسی پیدا کند. فضای مجازی تمام این عرصه‌ها را به روی ناشر و مخاطبش بسته است.

وی با تاکید بر اینکه جاذبه و مزیت‌های کتاب مانند سابق نیست، بیان کرد: متولیان امر کتابخوانی، به‌دلیل شرایط اقتصادی، حوزه نشر را تاحدودی رها کرده‌اند. درحالی که باید سرمایه‌گذاری و کمک کنند؛ مثلاً سالن‌هایی مخصوص را به رونمایی‌های باشکوه از کتاب اختصاص دهند. باید روی افرادی که کتاب‌های ارزشمند منتشر کرده‌اند سرمایه‌گذاری شود و از آن‌ها برای حضور در مراسم دعوت کنند تا جلب مخاطب شود.

عابدینی، با بیان اینکه بسیاری از ناشران در قالب سیسم قدیم، سیر می‌کنند و تلاشی برای برندسازی کتاب‌ها ندارند، افزود: ناشران فکر می‌کنند به صرف اینکه کتابی را نشر دهند و ارزشمند باشد کافی است، و دغدغه مخاطب را ندارند. کتاب نیاز مردم است و باید برای آن سرمایه‌گذاری شود. صداوسیما، روزنامه‌ها و مجلات تخصصی کتاب، نقش مهمی در معرفی کتاب دارند و می‌توانند این فضای یک‌طرفه را از بین ببرند.

به گفته مدیر انتشارات آفرینه، پس از همه‌گیری ویروس کرونا، دولت آلمان با اینکه دخالتی در بخش خصوصی ندارد، با اختصاص میلیاردها یورو از انتشار کتاب حمایت کرد تا مردم راحت‌تر کتاب بخرند و ناشران به فعالیت ادامه دهند. برای کتاب سرمایه‌گذاری کردند، چون برایشان ارزش زیادی دارد.

وی با توضیح اینکه پخشی‌های کتاب بسیار راحت‌طلب شده‌اند و فعال نیستند، ادامه داد: آن‌ها نشسته‌اند تا یکسری افراد که در شبکه‌های مجازی مشغول فعالیتند و فالوور زیادی دارند، به آثاری بپردازند تا آن‌ها هم خریداری، توزیع کنند تا پُرفروش شوند.

عابدینی، با بیان اینکه فضای نشر رها شده است، گفت: آن‌هایی که پول دارند در فضای مجازی هزینه می‌کنند و برندسازی شکل می‌گیرد. کتاب‌هایی که می‌فروشند، اغلب بی‌ارزش هستند و فقط وقت مخاطب را می‌گیرند؛ کتاب‌هایی که فقط نامی و جلدی زیبا دارند.

مدیر انتشارات آفرینه، در نمایشگاه بین‌المللی کتاب در اردیبهشت‌ماه، ناشرانی داریم که کتاب‌های ارزشمند تولید می‌کنند و دیده نمی‌شوند. مدیران نمایشگاه، به جای اینکه هرسال مکان‌های نبشی و خوب نمایشگاه را به افراد تکراری بدهند، که گاه با ابتدایی‌ترین روش‌های پخش و تبلیغ آشنایی ندارد. به ناشران کتاب‌های ارزشمند که کمتر دیده شده‌اند، تخصیص دهند.

وی با تاکید بر تاثیر معرفی و تبلیغ کتاب در رسانه ملی افزود: رسانه ملی می‌تواند بسیاری از کاهش‌های فروش کتاب‌های ارزشمند را با برنامه‌های متنوع تبلیغی جبران کند و در برابر موج‌سواری اینفلوئنسرها در تبلیغ کتاب بی‌محتوا بایستد و غذای معنوی ناب را باب بازار کنند.