به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در خرمآباد، «بشیرخاقان» از رجال دوره ناصری و مظفری و از خاندان فرهنگی فیض است. او سال ۱۳۱۰ قمری ریاست تلگرافخانه مبارکه خرمآباد را به عهده داشت و پس از برکناری خاطرات خود از توقف در این شهر تا برگشت به دارالخلافه را با قلمی شیرین و نمکین نگاشته است.
ساسان والیزاده به خبرنگار ایبنا گفت: خاندانهای اصیل ایرانی از عوامل حفظ فرهنگ و تمدن ایران هستند و ازجمله موضوعات دارای اهمیت در مطالعات فرهنگی و تاریخ علم و فرهنگ و مردمشناسی موضوع «خاندانهای فرهنگی» است.
مولف کتاب در توضیح بیشتر این مطلب افزود: خاندانهای برجسته و فرهیخته از گذشته خدمات فراوانی به فرهنگ اسلامی و ایرانی کردهاند. آنها با حفظ سنتهای دیرپا مانع گسست فرهنگی و انقطاع علمی شده و همواره با استعداد خانوادگی چراغ دانش را در گذار سدهها حفظ کردهاند و باوجود زوال قدرت و سیاست در برخی مقاطع تاریخ ایران، مانع زوال فرهنگی شدهاند.
والیزاده با بیان مثالهایی از خاندانهای فرهنگی افزود: از خاندان برمکی در دستگاه خلافت عباسیان تا خاندان متعدد ایرانی چون خاندان سهروردی که از قرن ۵ تا قرن ۹ نقشآفرین بودهاند تا خاندانهای فرهنگی در دوره صفویه و قاجاریه که نوادگان آنها نیز در عصر حاضر این سلسله افتخار را استمرار بخشیدهاند مانند خاندان اسفندیاری و خواجهنوری در مازندران، خاندان سمیعی در گیلان، خاندان قوام در شیراز، خاندان هدایت و فرمانفرما در تهران، خاندان سپهر در کاشان و سایر. در لرستان هم میتوان به خاندان طباطبایی، خاندان اعتماد، خاندان یاراحمدی و خاندان بحرالعلوم در بروجرد، خاندان فولادوند در ازنا، خاندان غضنفری در طرهان، خاندان قاضی و چاغروند در خرمآباد و … اشاره کرد.
نویسنده کتاب سفرنامه معینالسلطان افزود: پیوستگی و تداوم فرهنگی خاندانهای کهن و با اصالت در بالندگی فرهنگ ایرانی و حتی حفظ نظام دیوانسالاری هم نقشآفرین بودهاند. این خاندان گاه تا چند قرن پناه فکری مردمان، نماد هویت ایرانی، عامل قوام و دوام سنتهای اندیشگی و تبلور فرهیختگی ایرانیان بودهاند. بررسی سیر تاریخی این خاندانها و تراجم معاریف و مشاهیر آنها علاوه بر تقویت هویت ملی در شناخت تاریخ محلی ولایات هم مؤثر است.
نویسنده کتاب «شناختنامه نویسندگان لرستان» به ارتباط کتاب اخیر با خاندانهای فرهنگی پرداخت و گفت: یکی از این خاندانها، دودمان فیض است که از کاشان تا قم، تهران و سایر ولایات به مدت چند قرن فرهنگآفرین بوده و البته در دو سده اخیر در قم به اوج بالندگی و اشتهار دستیافتهاند.
والیزاده برای معرفی بیشتر خاندان فیض گفت: از فردای درگذشت فتحعلیشاه، اقامت دو برادر به نامهای «علیمحمّد قرغی» و «میرزا محمّد فیض» به بهانه تولیت بقعه خاقان مغفور بنیان یک سلسله اهل علم و هنر در این دیار گذاشته شد. خاندانی که در ادبیات، فقه و هنر از سرآمدان دوره خود شدند. خاندانی که البته پیشینه و نسب آنها به حکیم فرجاد، محدث و فقیه شریعتمدار، عالمِ عامل و عارف کامل دوره صفویه، ملامحسن فیض کاشانی میرسید.
والیزاده بشیرخاقان را برخاسته از این خانواده نامید و گفت: میرزا علیاصغر خان بشیرخاقان از نخستین مأموران و رؤسای قدیمی تلگرافخانه در ایران است که در بسیاری از ولایات ایران مانند گرگان، همدان و لرستان و کرمان علاوه بر تلگرافخانه امور اداره شهر و نایبالحکومه هم بوده است. بشیرخاقان علاوه بر مصادر دولتی نویسنده زبردست و شاعری توانا هم هست که تاکنون چهره فرهنگی او پوشیده بوده است.
به گزارش ایبنا؛ این کتاب رسالهای با عنوان «شرح خاندان فیض» را هم در بخش دوم خود پیوست کرده است که تصحیح رسالهای به همین نام از پدر ادیب و دانشور بشیرخاقان یعنی میرزا علیاکبر فیض است. این کتاب علاوه بر آشنایی با این دوده و تبار به لحاظ شناخت مناسبات سیاسی دوره قاجار، رجالشناسی کارگزاران حکومتی، آشنایی با نثر دوره قاجار، دستیابی به تاریخ تلگراف در ایران، شناخت معاریف محلی ولایات و اطلاعاتی ازایندست منبعی قابل اعتنا و ارزشمند است. در بخش پایانی کتاب هم مجموعهای از تصاویر و اسناد دست اول زینتبخش کتاب شده که بر ارزش تاریخی و پژوهشی کتاب افزوده است.
کتاب «خاطرات بشیر خاقان» به تصحیح و تحشیه ساسان والیزاده در ۲۵۶ صفحه با جلد سخت در قطع وزیری از سوی انتشارات هاویر به بازار نشر عرضه شده است.
نظر شما