سرویس فرهنگ و نشر خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، امیررضا اصنافی، دانشیار گروه علم اطلاعات و دانششناسی دانشگاه شهید بهشتی: هفته کتاب، فرصتی است برای بازاندیشی در جایگاه بنیادین سه عنصر تمدنساز: کتاب، کتابخانه و کتابدار. در جهانی که اطلاعات با سرعتی بیسابقه تولید، بازنشر و فراموش میشود، کتاب همچنان نماد پایداری، تعمق و اعتبار است؛ کتابخانه، حافظه نهادینهشده یک جامعه؛ و کتابدار، نگهبان خرد و تسهیلگر جریان دانش.
کتاب، برخلاف دادههای گذرا، حامل معناست. هر صفحهاش حاصل تجربه، تأمل و گفتوگوی بیننسلی است. کتابخانهها نیز دیگر صرفاً مخازن فیزیکی نیستند، بلکه به مراکز هوشمند مدیریت دانش، سواد اطلاعاتی و تعامل علمی تبدیل شدهاند. در این میان، کتابدار امروز نقشی فراتر از ساماندهی منابع دارد: او مربی سواد رسانهای، میانجی اطلاعاتی، و راهنمای اخلاقی در زیستجهان دیجیتال است.
اما آینده این سهضلعی تمدنساز چگونه خواهد بود؟ در عصر هوش مصنوعی، کتابخانهها به پلتفرمهای تعاملی تبدیل میشوند که با بهرهگیری از دستیاران مجازی، دادهکاوی، و تحلیل معنایی، نیازهای اطلاعاتی کاربران را پیشبینی و پاسخ میدهند. کتابداران آینده، متخصصان داده، طراحان تجربه اطلاعاتی، و حافظان اخلاق در فضای دیجیتال خواهند بود. کتاب نیز با حفظ ماهیت تأملبرانگیز خود، در قالبهای چندرسانهای، تعاملی و شخصیسازیشده بازتعریف خواهد شد.
در چنین چشماندازی، سرمایهگذاری در زیرساختهای کتابخانهای، توانمندسازی کتابداران، و ترویج فرهنگ مطالعه، نهتنها ضرورتی آموزشی، بلکه راهبردی تمدنساز است. دانشگاهها، مدارس و نهادهای فرهنگی باید کتابخانه را نه بهعنوان انبار کتاب، بلکه بهمثابه قلب تپنده تفکر، نوآوری و گفتوگوی اجتماعی بازتعریف کنند.
هفته کتاب را باید بهانهای برای تجدید عهد با خرد، گفتوگو و آگاهی دانست. در جهانی که با چالشهای اطلاعات نادرست، سطحینگری و فراموشی تاریخی مواجه است، کتابخانهها و کتابداران، سنگربانان حقیقتاند—و کتاب، همچنان چراغ راه.
نظر شما