به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در قزوین، محمدعلی حضرتی، شاعر و قزوین‌پژوه، در این همایش گفت: آقای دکتر دبیرسیاقی از نسلی بودند که با اطمینان می‌توانیم بگوییم بی‌تکرارند. ایشان متولد سال ۱۲۹۸ بودند؛ از خانواده‌ای که هم از سوی پدر و هم از سوی مادر، به قول سعدی، «عالمان دین» بودند. از استادان قزوینی، دکتر دبیرسیاقی، کسانی چون مرحوم غلامرضاخان شمس را می‌توان نام برد که هم‌کلاس، هم‌درس و هم‌دم محمدعلی فروغی و محمد قزوینی بود.او پسر شمس‌العلما عَبدُ الرّب آبادی قزوینی از مؤلفان نامه دوران ناصری است.

حضرتی بیان کرد: استاد دبیرسیاقی با این اندوخته به تهران می‌رود و در مدرسه عالی حقوق و علوم سیاسی پذیرفته می‌شود، به عشق دهخدا؛ زیرا دهخدا نیز فارغ‌التحصیل همان مدرسه بود. یک سال در مدرسه حقوق درس می‌خواند و پس از آن، به محضر مرحوم علی‌اکبرخان دهخدا می‌رسد. خود را معرفی می‌کند؛ بخشی از ملک اربابی روستای کیخونان، دو دانگش متعلق به پدر دهخدا و چهار دانگش متعلق به پدر دکتر دبیرسیاقی بود، پس دهخدا او را به خوبی می‌شناسد.

وی تشریح کرد: دهخدا از او می‌پرسد چرا حقوق می‌خوانی؟ دبیرساقی در پاسخ می‌گوید به عشق شما. دهخدا پاسخ می‌دهد: نه، این حرف‌ها را رها کن و برو آنچه را دوست داری بیاموز. دبیرسیاقی می‌گوید: من ادبیات را دوست دارم و به شعر علاقه‌مندم. دهخدا می‌گوید: پس برو ادبیات بخوان» و او را تشویق می‌کند.

حضرتی افزود: این سخن، تأثیر عمیقی در شکل‌گیری شخصیت او داشت. استادانی که در دانشگاه تهران دید، در پرورش علمی او بسیار مؤثر بودند؛ از جمله مرحوم بدیع‌الزمان فروزانفر، عباس اقبال آشتیانی، ملک‌الشعرای بهار، دکتر حسین خطیبی و دیگران.

این قزوین پژوه در ادامه گفت: دکتر دبیرسیاقی در طول ۹۹ سال عمر خود بیش از ۱۲۰ عنوان کتاب چاپ کرده که بسیاری از آن‌ها منابع مرجع‌اند. اگر بخواهید درباره فردوسی و شاعران هم‌روزگارش مطالعه کنید، ۹۰ درصد منابع، حاصل کار دکتر دبیرسیاقی است؛ از جمله تصحیح دیوان منوچهری، فرخی و عنصری و لامعی.

وی اذعان کرد: به‌جز تصحیح متون، کار بزرگی که دکتر دبیرسیاقی انجام داد، ادامه وصیت دهخدا بود. تنها صدایی که امروز از دهخدا باقی مانده، همان است که در آن، وارث خود را مرحوم دکتر محمد معین معرفی می‌کند و می‌خواهد با همکاری دکتر سیدجعفر شهیدی و دکتر سیدمحمد دبیرسیاقی که آن زمان جوانی فاضل بود، کارش ادامه یابد. دکتر دبیرسیاقی ۹ سال در محضر دهخدا زانوی ادب بر زمین زد و برای او فیش نوشت.

حضرتی عنوان کرد: او در محضر بزرگان دیگری نیز پرورش یافت؛ از جمله استاد ابراهیم پورداوود. پورداوود انجمن ایران‌شناسی را تأسیس کرد و دکتر دبیرسیاقی را دبیر آن قرار داد. در نشریات انجمن ایران‌شناسی در سال‌های ۱۳۲۴ تا ۱۳۲۷، مقالاتی از او چاپ شده که عمق و دقتشان با شاخص‌های امروز نیز سازگار است.

وی خاطرنشان کرد: روش و منش دکتر دبیرسیاقی تداوم یافت و با همت او، کار لغت‌نامه دهخدا به سرانجام رسید. استاد دکتر سیدجعفر شهیدی درباره او گفته بود اگر این مرد نبود، لغت‌نامه دهخدا به سرانجام نمی‌رسید. با اینکه دکتر شهیدی رئیس لغت‌نامه بود. پافشاری و پیگیری مجدانه دبیرسیاقی موجب شد وصیت دهخدا عملی شود و بنیان بزرگ‌ترین لغت‌نامه فارسی گذاشته شود.

حضرتی یادآور شد: اکنون لغت‌نامه فارسی که دکتر دبیرسیاقی پیشنهاد کرده بود، حدود ۵۳ یا ۵۴ جلدش منتشر شده و هنوز در حرف «پ» است. از جمله نقدهایی که بر لغت‌نامه دهخدا وارد بود، این بود که آن اثر، گاه دایره‌المعارف‌گونه است و اعلام تاریخی و جغرافیایی را نیز دربرمی‌گیرد. دکتر دبیرسیاقی شیوه‌نامه‌ای نوشت که در دفتر اول «نسیم قزوین» منتشر شد. در آن، تمام منابع مورد نیاز برای آوردن واژگان به عنوان شاهد معرفی شده است.

این منتقد ادبی در خاتمه صحبت‌هایش گفت: تطور واژگان در طول زمان در لغت‌نامه فارسی دکتر دبیرسیاقی آشکار می‌شود؛ مثلاً واژه‌ی «آب» که امروز به‌معنای مایع نوشیدنی است، در دوره‌هایی به‌معنای آبرو نیز بوده است. روشی که دکتر دبیرسیاقی در تدوین لغت‌نامه فارسی بنیان گذاشت، اکنون نیز استمرار دارد. در حقیقت، این اثر بزرگ‌ترین لغت‌نامه مطلق زبان فارسی است و شاید ماندگارترین اثری که با همان متد لغت‌نامه دهخدا، اما با رفع نقص‌های فنی، در حال تدوین است.

در بخش دیگر این برنامه، از کتاب «فرهنگ موسیقی–بلاغی حافظ» تألیف یاسر دالوند رونمایی شد. این کتاب به بررسی واژگان موسیقی در غزلیات حافظ می‌پردازد.