سرویس مدیریت کتاب خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) _ امیرعباس تقیپور، رئیس شورای سیاستگذاری انتشارات سیمای شرق، ناشر تخصصی کتابهای روابطعمومی و رسانه: زنجیره تولید کتاب در سالهای اخیر با فشارهای متعددی روبهرو بوده است. نویسندگان در شرایط اقتصادی دشوار با کاهش انگیزه و کمبود زمان مواجهند و خلق آثار تخصصی، که نیازمند دقت و پژوهش است، دشوارتر شده است.
ناشران نیز با هزینههای بالای چاپ، مدیریت منابع محدود و برگشت چکها از مراکز توزیع مواجهند که توان مالی و عملیاتی آنها را کاهش میدهد. توزیعکنندگان با مشکلات لجستیکی و مالی روبهرو هستند و نقل و انتقال کتاب به کتابفروشیها صرفه اقتصادی ندارد و با اختلال همراه است. کتابفروشان، بهخصوص آنهایی که در مالها و پاساژها مستقرند، با خاموشیهای مکرر و کاهش مراجعه مشتریان مواجه شده و فروش روزانهشان کاهش یافته است. همه این عوامل باعث میشود چرخه تولید و عرضه کتاب شکنندهتر شود و تیراژ و تنوع آثار کاهش یابد.
خاموشیهای مکرر برق که چند سال است در تابستان تکرار میشوند، بهویژه کتابفروشیهای مستقر در مجتمعها و مراکز تجاری را تحت تأثیر قرار داده است. نبود روشنایی و تهویه مناسب، مراجعه مشتریان را کاهش میدهد و فروش روزانه افت محسوسی پیدا میکند. برگشت چکهایی که کتابفروشان به مراکز توزیع و این مراکز به ناشران دادهاند، این چرخه را بیش از پیش آسیبپذیر میکند.
علاوه بر این، بازگشت مکانیزم ماشه و پیامدهای اقتصادی ناشی از جنگ ۱۲ روزه فشارهای مضاعفی ایجاد کرده است. تجربه نشان داده هر زمان فشار اقتصادی افزایش مییابد، محصولات فرهنگی ازجمله کتاب، اولین کالاهایی هستند که از سبد خانوار حذف میشوند. این حذف نهتنها بر فروش ناشران و کتابفروشان اثر میگذارد، بلکه انگیزه نویسندگان و جریان تولید آثار تخصصی را نیز کاهش میدهد و زنجیره تولید و عرضه را با اختلال جدی روبهرو میکند.
در چنین شرایطی، نقش مخاطبان وفادار حیاتی است. این حلقه میتواند چراغ نشر را روشن نگه دارد و جریان تولید را حفظ کند. مخاطبان وفادار میتوانند با معرفی کتابها به دوستان، همکاران و دانشجویان، ترغیب به خرید و مطالعه، و ایجاد تبلیغات دهانبهدهان، به حفظ و تقویت این زنجیره کمک کنند. حتی گروههای مطالعه، توصیه در شبکههای اجتماعی یا معرفی کتاب به همکاران و دانشجویان، میتواند اثر قابل توجهی در تداوم فروش و جریان فرهنگی ایجاد کند.
این تجربه نشان میدهد که وفاداری مخاطب تنها عامل پایدارکننده زنجیره تولید کتاب نیست؛ بلکه ستون اصلی بقای نشر تخصصی است. بدون این حلقه، حتی انتشار آثار ارزشمند نیز نمیتواند به پایداری چرخه تولید و عرضه منجر شود.
سیاستگذاران فرهنگی نیز نمیتوانند نسبت به این وضعیت بیتفاوت باشند. حمایت هدفمند از زنجیره تولید کتاب، نهتنها پاسخی به یک نیاز صنفی است، بلکه سرمایهگذاری بر زیرساختهای فرهنگی و دانشی کشور به شمار میآید. خاموشیهای مکرر و فشار اقتصادی بر این زنجیره، پیامدهای بلندمدتی بر جریان دانش و فرهنگ کتابخوانی خواهد داشت که جبران آن آسان نیست.
در نهایت، بقای کتاب و فرهنگ کتابخوانی به همکاری همه ارکان این زنجیره و بهویژه وفاداری مخاطبان وابسته است؛ حلقهای که در صورت تضعیف، چراغ نشر تخصصی و جریان دانش کشور را به خطر میاندازد. تنها با توجه به همه حلقهها، از نویسنده و ناشر گرفته تا توزیعکننده، کتابفروش و مخاطب، میتوان اطمینان حاصل کرد که کتاب بهعنوان کالای فرهنگی و دانشآفرین، جایگاه خود را در سبد خانوار حفظ کند و چرخه نشر تخصصی همچنان پویا بماند.
امیدواریم!
نظر شما