به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در رشت، علی امیری پژوهشگر و محقق تاریخی در نشست تخصصی زنان گیلان در شهریور ۱۳۲۰ که به همت انجمن زنان پژوهشگر تاریخ برگزار شد؛ بیان کرد: با پیروزی جنبش مشروطه و تأسیس مدارس نوین در گیلان، نخستین فرصتهای جدی برای حضور اجتماعی و فرهنگی زنان فراهم شد و دختران گیلانی با ورود به مدارس نوین، نهتنها با علوم جدید آشنا شدند، بلکه توانستند در قامت آموزگار، مدیر و فعال اجتماعی ایفای نقش کنند.
این پژوهشگر و سندپژوه گیلانی به جایگاه مدارس دخترانه در شهرهای رشت و لاهیجان اشاره و اضافه کرد: دبیرستان آمریکایی رشت که بعدها به «فروغ» تغییر نام یافت، نقشی محوری در تربیت نسل جدیدی از دختران ایفا کرد و این دانشآموختگان خیلی زود، به معلمان، مدیران مدارس و کنشگران اجتماعی بدل شدند و با پیگیری مسائل سیاسی و اجتماعی، پیوندی تازه میان زنان و تحولات زمانه شکل گرفت.
امیری ادامه داد: همین تجربه آموزشی و اجتماعی بود که در شهریور ۱۳۲۰ و هنگام ورود نیروهای متفقین به گیلان، بهروشنی خود را نمایان کرد و زنان گیلانی در بحبوحه بمباران در شهرهای رشت، انزلی و لاهیجان، تنها تماشاگر نبودند بلکه برخی روایتگر وقایع شدند، برخی در بیمارستانها و مدارس، پناهگاه ایجاد کردند و برخی در انجمنهای خیریه دست به سازماندهی کمکهای مردمی زدند.
وی، سرور مهکامه محصص، شرافت اکبر، نصرتاعظم سمیعی و دیگر معلمان و مدیران مدارس که با وجود آشفتگی جنگ کوشیدند روند آموزش دختران را حفظ کنند و همزمان جامعه پیرامون خود را از اخبار و اطلاعات روز آگاه سازند و نیز پرستاران بیمارستانهای رشت و انزلی را از جمله زنان فعال آن دوره عنوان کرد.
نویسنده کتاب «جمعه سیاه لاهیجان، بمباران هفتم شهریور ۱۳۲۰» به «انجمنهای خیریه بانوان» نیز اشاره کرد و نقش آنها را در سالهای پس از ۱۳۲۰ برجسته دانست و گفت: این انجمنها در جریان ورود هزاران آواره لهستانی به گیلان حضوری جدی داشتند، آنها نه تنها به امدادرسانی پرداختند بلکه در سازماندهی کمکهای محلی و حتی پایهگذاری نخستین شیرخوارگاه رسمی ایران در بیمارستان پورسینای رشت، نقش داشتند.
وی با اشاره به روز حادثه شهریور ۱۳۲۰ ادامه داد: در شهر لاهیجان، بمباران روز جمعه اتفاق افتاد و این فاجعه بعدها در حافظه مردم بهعنوان «جمعه سیاه لاهیجان» ثبت شد و در بسیاری از خانوادهها، هنوز روایتهایی از مادران و مادربزرگها درباره صحنههای بمباران، جنازههای بینام و نشان و تلاش مردم برای کمک به مجروحان شنیده میشود.
این پژوهشگر افزود: بعد از هفتم شهریور، جنبش اجتماعی مردان و زنان گیلانی شکل نوینی به خود گرفت؛ برخی از بانوان همچون همسران عکاسان گیلانی و بانوان ارمنی تبار مقیم گیلان در این مسیر بسیار تاثیرگذار و در آگاهی مردمان ناآگاه پیشگام بودند و بانوان تئاتر گیلان که در سالهای قبل از شهریور ۱۳۲۰ در ایران با مشقت فراوان، چراغ تئاتر بانوان را روشن نگاه داشتند، بعد از این واقعه نیز نقش بسیار پررنگی داشتند.
نادیا ره پژوهشگر تاریخی نیز در این نشست، با تأکید بر غیبت زنان در تاریخنگاری مردانه ایران گفت: زن در بسیاری از متون تاریخی ایران غایب است اما اگر به فرهنگ و تاریخ خود دقیقتر نگاه کنیم، خواهیم دید که بالندگی ایران همیشه با زنان پیوند خورده و در همه تحولات تاریخی رد پای آنان دیده میشود حتی اگر در متون رسمی کمرنگ باشند.
وی با اشاره به کتاب «جمعهی سیاه لاهیجان» افزود: در این کتاب نام زنانی ثبت شده که در بمباران شهریور ۱۳۲۰ خورشیدی در گیلان کشته یا مجروح شدند و یا بهعنوان روایتگر نقش مهمی ایفا کردهاند.
وی پریوش مستوفی محصصی، انیس اعظم مطلق و بتول راستروان را از جمله روایتگران شهریور ۱۳۲۰ عنوان و بر اهمیت توجه به روایتهای زنان در تاریخنگاری محلی تأکید کرد.
نظر شما